Thế nhưng, việc quản lý lại chậm một bước khi đến nay, vấn đề quản lý và thu thuế gần như thất bại, khi doanh số thu “khủng” của các “ông trùm” công nghệ như Google, Facebook, Agoda, Booking… nhưng Việt Nam vẫn không thu được thuế.
Các trang web bán hàng công khai nhưng Việt Nam vẫn chưa thu được thuế Số thu “khủng”
Việc thất thu thuế trong hoạt động thương mại điện tử diễn ra thời gian dài vừa qua đã rõ. Điển hình là nhiều trang web quốc tế hoạt động và thu doanh số lớn từ thị trường Việt Nam nhưng cơ quan thuế đến giờ vẫn không thu được thuế.
Bà Lê Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Thuế TPHCM, cho biết đã điều tra sơ bộ về hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, bán hàng, cung cấp dịch vụ qua internet để phục vụ cho hoạt động chống thất thu thuế của nhà nước. Cụ thể, một số trang mạng xã hội có phát sinh thu nhập tại Việt Nam (như Google, Facebook...) đã được Cục Thuế TPHCM tiến hành xác minh tại Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) thì trong năm 2016, tổng số giao dịch của tổ chức, cá nhân Việt Nam với Google gần 36.500 giao dịch, tổng số tiền thanh toán gần 56 tỷ đồng; của Facebook hơn 29.000 giao dịch với tổng số tiền thanh toán là hơn 60 tỷ đồng. Và qua xác minh tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank), trong năm 2016 Google có 248.400 giao dịch, tổng số tiền thanh toán hơn 222 tỷ đồng; Facebook là 175.400 giao dịch, tổng số tiền thanh toán hơn 450 tỷ đồng…
Theo quy định, các tổ chức nước ngoài có thu nhập ở thị trường Việt Nam phải nộp thuế giá trị gia tăng 5%, thuế thu nhập doanh nghiệp 5% trên thu nhập nhận được (gọi là thuế nhà thầu theo quy định tại Thông tư số 103/2014/TT-BTC). Để thu thuế, thông thường, các cá nhân, đơn vị giao dịch với 2 tổ chức này phải có trách nhiệm khấu trừ thuế để nộp vào ngân sách nhà nước (Điều 4 của Thông tư số 103/2014/TT-BTC). Tuy nhiên, trên thực tế phần lớn đều không khấu trừ thuế nhà thầu mà bắt tay nhau trốn thuế, dẫn đến thất thu thuế.
Thực tế, thời gian qua, Cục Thuế cũng đã phát hiện hơn 575 tỷ đồng kinh doanh qua mạng nhưng chưa kê khai thuế, nên đã xử phạt và truy thu thuế với tổng số tiền hơn 19 tỷ đồng. Nhưng việc xử lý rất mất thời gian vì phải gọi từng cá nhân, doanh nghiệp đến làm rõ từng khoản thu. Việc này chỉ mới thực hiện đối với những hoạt động kinh doanh trong nước, còn doanh số lớn vẫn nằm ở các “ông trùm” thương mại điện tử quốc tế vẫn chưa có giải pháp thu và xử phạt, nên vẫn còn là một khoảng trống đối với thuế.
Sẽ công khai doanh nghiệp trốn thuế
Dù công tác chống thất thu thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử được lãnh đạo UBND TPHCM chỉ đạo từ 1 năm qua, nhưng đến nay những vướng mắc vẫn còn đó, mặc dù Cục thuế TPHCM đã vạch ra 6 bước thực hiện, gồm: tuyên truyền phổ biến chính sách thuế, nghĩa vụ kê khai nộp thuế đối với tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử; thu thập dữ liệu; xử lý dữ liệu; thanh tra, kiểm tra các tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử; công bố hành vi trốn thuế trên các phương tiện thông tin đại chúng và ngăn chặn các trang web không kê khai thuế, trốn thuế, không thực hiện các quyết định xử lý của cơ quan thuế.
Trong quá trình thực hiện, ngành thuế gặp phải những vướng mắc lớn trong việc xác định doanh thu của các đối tượng kinh doanh thương mại điện tử do sử dụng phương thức thanh toán bằng tiền mặt; vướng mắc liên quan đến hoạt động kinh doanh của dịch vụ đặt phòng trực tuyến (Agoda, Traveloka...) và vướng mắc liên quan đến việc thu thuế các trang mạng xã hội (Google, Facebook…) có phát sinh thu nhập tại Việt Nam thông qua việc cung cấp dịch vụ quảng cáo.
Nguyên nhân của các vướng mắc là do các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên các trang web bán hàng, trên sàn thương mại điện tử hay trên các trang mạng xã hội thường không đăng ký kinh doanh nên không kê khai nộp thuế. Nếu có kê khai thì với cơ chế thanh toán dùng tiền mặt như hiện nay sẽ giúp họ dễ khai thiếu, khai không đầy đủ đế giấu doanh số, trốn thuế. Do vậy, cơ quan thuế rất khó xác định được doanh thu thực tế.
Chẳng hạn, với dịch vụ đặt phòng trực tuyến trên Booking thì khách hàng thuê phòng trả tiền trực tiếp cho nhà thầu nước ngoài, sau đó phía nước ngoài chuyển tiền cho khách sạn nên không xác định được số tiền khách thuê thực trả là bao nhiêu để làm căn cứ khấu trừ thuế. Mặc dù cơ quan thuế đã yêu cầu khách sạn đề nghị phía nước ngoài thông báo số tiền khách thuê phòng thanh toán qua tài khoản, nhưng đề nghị này không khả thi vì nhà thầu nước ngoài từ chối cung cấp, nên cơ quan thuế cũng không có biện pháp chế tài.
Do vậy, theo bà Lê Thị Thu Hương, để chống thất thu thuế hiệu quả cần có sự hợp tác của các cơ quan chức năng trong công tác quản lý. Trước mắt, ngành thuế kiến nghị Thủ tướng Chính phủ quy định tất cả các tổ chức cá nhân hoạt động kinh doanh thương mại điện tử phải thanh toán không dùng tiền mặt (thanh toán qua ngân hàng). Đối với dịch vụ thương mại điện tử của các tổ chức nước ngoài cung cấp dịch vụ xuyên biên giới (Booking, Agoda, Google, Facebook...), kiến nghị Ngân hàng Nhà nước quy định các ngân hàng thương mại khi thanh toán chuyển tiền ra nước ngoài cho các tổ chức nước ngoài phải có nghĩa vụ khấu trừ thuế nhà thầu để nộp vào ngân sách nhà nước. Việc khấu trừ thuế từ ngân hàng sẽ khả thi hơn trong hoạt động chống thất thu thuế từ các doanh nghiệp kinh doanh thương mại điện tử của thế giới có số thu từ thị trường Việt Nam.
