Hỏi: Xin cho biết dưới triều Nguyễn có vị nào đỗ Tam nguyên ngoài Nguyễn Khuyến (Tam nguyên Yên Đổ) và vị tiến sĩ trẻ nhất triều Nguyễn là ai?
Nguyễn Thị Thanh Mai (Q.Phú Nhuận, TPHCM)
Nguyễn Khuyến
1. Tam nguyên là đỗ đầu trong 3 kỳ thi Hương, Hội và Đình. Ngoài Nguyễn Khuyến (1835-1909), người làng Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nội, đỗ đầu kỳ thi Hương khoa Giáp Tý (1864) và đỗ Hội nguyên, Đình nguyên khoa Tân Mùi (1871) thì còn hai vị cũng đỗ Tam nguyên là:
- Trần Bích San (1838-1878), người xã Vị Xuyên, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định, đỗ Giải nguyên khoa Giáp Tý (1864) và năm sau (1865) đỗ Hội nguyên, Đình nguyên khoa Ất Sửu.
- Vũ Phạm Hàm (1864-1906), người xã Đôn Thư, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Ông đỗ Giải nguyên khoa Giáp Thân (1884) và Hội nguyên, Đình nguyên khoa Nhâm Thìn (1892).
2- Vị tiến sĩ trẻ nhất triều Nguyễn là Lê Văn Chân sinh năm 1817, người xã Trà Lam, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, đỗ cử nhân khoa Giáp Ngọ (1834) lúc mới 17 tuổi và tiếp năm sau đỗ tiến sĩ khoa Ất Mùi (1835), lúc 18 tuổi.
- Nguyễn Thượng Hiền (1868-1925) đỗ cử nhân năm 16 tuổi, khoa Giáp Thân (1884) và năm sau thi Hội, vào đến thi Đình, đã có kết quả nhưng chưa kịp công bố thì xảy ra vụ Kinh đô Huế thất thủ (23 tháng 5 Ất Dậu – 5-7-1885) vua Hàm Nghi phải rời bỏ Kinh thành. Nếu không vì biến cố ấy, Nguyễn Thượng Hiền đã đỗ tiến sĩ lúc 17 tuổi. Năm 1892, Nguyễn Thượng Hiền thi lại và đỗ Đệ nhị giáp tiến sĩ (Hoàng Giáp).
Khánh Tường
