Hỏi: Xin cho biết vài nét về thành cổ Diên Khánh ở tỉnh Khánh Hòa.
Tiêu Ngọc Bình (Lê Thánh Tông, Đà Lạt)
LÊ TRUNG HOA: Thành cổ Diên Khánh nằm ở huyện lỵ huyện Diên Khánh. Năm 1793, sau khi thắng quân Tây Sơn, Nguyễn Ánh đã dùng 3.000 quân Bình Thuận, 100 dân Thuận Thành xây thành này theo kiểu Vauban.
Thành được xây bằng đất trên một mặt bằng độ 36.000m2. Tường thành xây theo hình lục giác, dài 2.694m, cao 3,5m, hào sâu 3-5m. Lúc mới xây thành có 6 cửa Đông, Tây, tiền, hậu, tả, hữu. Đến năm 1823, hai cửa tả, hữu bị lấp.
Trong thời kỳ 1793-1795, đã diễn ra nhiều trận đánh giữa quân Tây Sơn và quân Nguyễn Ánh tại đây.
Trong thời gian 1802-1945, thành được dùng làm lị sở của dinh Bình Khang, rồi trấn Bình Hòa và tỉnh Khánh Hòa.
Trong các năm 1885-1886, thành Diên Khánh trở thành đại bản doanh của nghĩa quân chống Pháp do Trịnh Phong lãnh đạo. Năm 1908, nhà yêu nước Trần Quí Cáp bị thực dân Pháp bắt giam ở đây và đưa ra chịu hành hình.
Diên Khánh là địa danh Hán Việt, vốn có nghĩa là “kéo dài sự tốt đẹp”. Thành Diên Khánh đã được Nhà nước công nhận là Di tích Lịch sử quốc gia.
