TPHCM hiện có bao nhiêu xe ô tô tham gia kinh doanh vận tải hàng hóa? Câu hỏi tưởng chừng như… chỉ cần đến các cơ quan công quyền: công an, Sở GTVT, Sở KH-ĐT xem hồ sơ đăng ký phương tiện vận tải, trích lục danh sách các phương tiện vận tải được cấp phép lưu hành, tìm hồ sơ các đơn vị vận tải được cấp giấy phép kinh doanh… là có câu trả lời. Thế nhưng thực tế không phải như vậy.
Theo Sở GTVT TPHCM, đã từ vài năm nay, sở không còn nắm được chính xác số lượng các phương tiện vận tải đang kinh doanh vận tải hàng hóa. Hiện nay, để được kinh doanh vận tải hàng hóa, doanh nghiệp chỉ phải đến đăng ký kinh doanh ở Sở KH-ĐT TPHCM và làm hồ sơ đăng ký phương tiện vận tải tại Công an TPHCM. Không có quy định nào quy định các đơn vị vận tải phải đến làm việc với Sở GTVT TPHCM trước khi đưa xe tải vào kinh doanh. Sở GTVT TPHCM có lực lượng thanh tra GTVT làm nhiệm vụ tuần tra trên đường.
Về lý thuyết, lực lượng này có thể thay mặt Sở GTVT TPHCM theo dõi xe tải hoạt động trên đường thế nhưng Sở GTVT TPHCM cho hay, chỉ khi nào xét thấy xe tải có dấu hiệu vi phạm pháp luật, Thanh tra GTVT mới được dừng xe và xem xét xử lý. Chủ phương tiện vận tải phải thực hiện thủ tục đăng ký phương tiện vận tải ở cơ quan công an nhưng cơ quan công an cũng chưa chắc nắm hết số phương tiện vận tải hàng hóa đang hoạt động ở thành phố. Trong rất nhiều trường hợp, xe đăng ký biển số TPHCM nhưng lại hoạt động ở các tỉnh thành khác và xe đăng ký biển số ở các tỉnh thành khác nhưng lại hoạt động ở TPHCM. Còn Sở KH-ĐT TPHCM, trong chức trách của mình nếu thấy doanh nghiệp vận tải có đủ điều kiện được cấp phép kinh doanh thì… cho đăng ký kinh doanh. Ngay cả các Hiệp hội Vận tải cũng chỉ nắm số lượng phương tiện vận tải đang thực sự hoạt động thông qua công tác báo cáo của các doanh nghiệp thành viên. Đi tìm con số chính xác về số phương tiện vận tải hàng hóa và cách thức các phương tiện này hoạt động như thế nào, theo Sở GTVT TPHCM, trong bối cảnh hiện nay, gần như không thể.
Thế nhưng, vấn đề cốt lõi không phải là những con số - số lượng của các phương tiện vận tải và cách thức quản lý chúng. Hiện tượng xe tải chở quá tải, phá hoại hệ thống hạ tầng kỹ thuật giao thông, vi phạm luật giao thông làm chết người đã không còn là hiện tượng cá biệt, là những sai sót có tính chất riêng biệt của số ít tài xế, số ít doanh nghiệp kinh doanh vận tải. Tất cả những bất cập này ít nhiều đều có nguyên nhân từ tình trạng không quản lý được hoạt động vận tải của ngành chức năng. Bộ GTVT đang cử nhiều cán bộ đi thanh kiểm tra hoạt động vận tải tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Đây là động thái rất đáng hoan nghênh…
Thế nhưng, theo nhiều đơn vị vận tải ở các địa phương, song hành với nỗ lực trên, Bộ GTVT nên cùng với các bộ ngành chức năng rà soát lại hệ thống các quy định hiện hữu. Khi mà nhiều địa phương “than rằng” không thể thực hiện chức năng quản lý. Ắt rằng, trong hệ thống các quy định về vận tải hiện hữu đã có…lỗ hổng.
Một số chuyên viên ở Sở GTVT TPHCM đặt vấn đề: Nghị định 93/2012 sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 91/2009 về điều kiện kinh doanh vận tải bằng ô tô có quy định “xe kinh doanh vận tải hàng hóa bằng container phải gắn phù hiệu để ngành chức năng có công cụ quản lý”. Nghị định 93/2012 đã ra đời gần một năm nhưng Bộ GTVT vẫn chưa có Thông tư hướng dẫn việc gắn phù hiệu cho xe container như thế nào. Nhiều Sở GTVT vì thế đang rất lúng túng không biết quản lý xe container ra sao. Trong khi đó, xe container là một trong những loại xe tải đã và đang gây nhiều tai nạn giao thông cho người đi đường và chở hàng quá tải.
“Tiên trách kỷ, hậu trách nhân” trong trường hợp này, rất đúng. Mong rằng Bộ GTVT nên rà soát lại tất cả các vấn đề liên quan đến quản lý vận tải… Không thể chậm trễ hơn được nữa vì hàng ngày, hàng giờ xe tải lưu thông trên đường không được quản lý nghiêm đã và đang gây ra những nguy hiểm tột độ cho người đi đường.
NGUYỄN KHOA
