Đáng chú ý, dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi, bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ, như bổ sung quy định về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ thực hiện việc phân cấp và ủy quyền về quản lý công chức, viên chức trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập đối với những nội dung thuộc thẩm quyền quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Đối với Luật Tổ chức chính quyền địa phương, giảm số lượng Phó Chủ tịch HĐND ở tất cả các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp huyện nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong cơ cấu của HĐND cấp tỉnh, cấp huyện trong cả nước. Giảm số lượng đại biểu HĐND các cấp ở từng loại hình đơn vị hành chính (khoảng từ 10% đến 15% mỗi đơn vị hành chính). Quy định 1 Phó Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách (Luật hiện hành quy định 2 Phó Trưởng ban hoạt động chuyên trách). Quy định Thường trực HĐND cấp xã gồm Chủ tịch, 1 Phó Chủ tịch và các Ủy viên là Trưởng ban của HĐND cấp xã (Luật hiện hành quy định Thường trực HĐND cấp xã chỉ gồm Chủ tịch và 1 Phó Chủ tịch HĐND). Giao Chính phủ quy định khung số lượng các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện. Quy định số lượng Phó Chủ tịch UBND cấp xã loại II có không quá 2 Phó Chủ tịch (Luật hiện hành quy định cấp xã loại II có 1 Phó Chủ tịch).
Tờ trình của Chính phủ cho biết, trong quá trình xây dựng dự án Luật còn có ý kiến khác nhau về giảm số lượng Phó Chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện và giảm số lượng Phó Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Chính phủ trình xin ý kiến Quốc hội về nội dung này. Về giảm số lượng Phó Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh, Chính phủ thống nhất với loại ý kiến thứ nhất, đó là giảm số lượng Phó Trưởng ban của HĐND cấp tỉnh từ không quá 2 Phó Trưởng ban hiện nay xuống còn 1 Phó Trưởng ban nhằm thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy theo định hướng tại các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội.
Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho hay, về nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban tán thành nội dung sửa đổi, bổ sung này nhằm đẩy mạnh việc phân cấp, ủy quyền giữa Thủ tướng Chính phủ với bộ, ngành, địa phương trong công tác quản lý cán bộ, công chức, viên chức, bảo đảm công tác quản lý, sử dụng cán bộ, công chức, viên chức chất lượng, hiệu quả hơn. Về nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, việc sửa đổi, bổ sung theo hướng: bổ sung thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trong việc “cho từ chức” và “biệt phái” đối với cán bộ, công chức, viên chức thuộc thẩm quyền quản lý của mình; bãi bỏ thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trong việc “quyết định thành lập các tổ chức phối hợp liên ngành”.
Về việc giảm số lượng Phó Chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, Phó Trưởng ban chuyên trách của HĐND cấp tỉnh, đây là vấn đề còn có ý kiến khác nhau, Chính phủ trình xin ý kiến Quốc hội. Loại ý kiến thứ nhất đề nghị giảm số lượng Phó Chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, Phó Trưởng ban chuyên trách của HĐND cấp tỉnh từ 2 người xuống còn 1 người. Loại ý kiến thứ hai đề nghị giữ nguyên như hiện hành. Chính phủ thống nhất với loại ý kiến thứ nhất.
Ủy ban Pháp luật nhận thấy, Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành quy định HĐND cấp tỉnh, cấp huyện có 2 Phó Chủ tịch nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả cho hoạt động của HĐND. Quy định này không làm tăng thêm biên chế ở địa phương so với trước đó, vì thực chất một biên chế được nâng từ chức danh “Ủy viên Thường trực” của HĐND lên Phó Chủ tịch. Việc giữ nguyên số lượng Phó Trưởng ban chuyên trách của HĐND cấp tỉnh là nhằm bảo đảm thực hiện tốt các nhiệm vụ, quyền hạn của các Ban của HĐND cấp tỉnh.
Đây là những vấn đề đã được báo cáo và được sự đồng ý của Bộ Chính trị (khóa XI) trước khi Quốc hội biểu quyết đưa vào Luật hiện hành. Vì vậy, đề nghị Chính phủ cần có đánh giá tác động thật kỹ vì đổi mới phải đồng thời nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng công việc chứ không chỉ nhằm mục tiêu giảm biên chế. Việc đánh giá tác động cần làm rõ nếu giảm số lượng các chức danh này thì trên toàn quốc sẽ giảm được bao nhiêu biên chế và số lượng cán bộ dôi dư này sẽ sắp xếp, bố trí thế nào cho phù hợp; đồng thời, chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND tăng lên hay giảm đi.
Bên cạnh đó, chủ trương hợp nhất Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, Văn phòng HĐND, Văn phòng UBND cấp tỉnh thành một Văn phòng đã được nêu tại Nghị quyết số 18-NQ/TW. Hiện tại, đã có 12 địa phương thực hiện thí điểm theo Nghị quyết số 580/2018/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Vì vậy, Ủy ban đề nghị dự thảo Luật cần sửa đổi, bổ sung các quy định có liên quan đến bộ máy giúp việc của chính quyền địa phương để tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện hợp nhất các Văn phòng này.
