Chương trình phát triển nhà ở xã hội: Tín hiệu vui từ gói hỗ trợ 3.000 tỷ đồng

221 dự án tạm dừng vì thiếu vốn 

Theo báo cáo kết quả thực hiện nghị quyết của Quốc hội liên quan đến lĩnh vực xây dựng của Bộ Xây dựng mới đây, chương trình phát triển NƠXH tại khu vực đô thị trên cả nước đến nay đã hoàn thành 207 dự án, quy mô xây dựng khoảng hơn 85.810 căn, với tổng diện tích hơn 4.290.500m². Đang tiếp tục triển khai 220 dự án, quy mô xây dựng 179.640 căn, với tổng diện tích khoảng 8.982.000m². Trong đó, NƠXH cho người có thu nhập thấp tại khu vực đô thị hoàn thành đầu tư xây dựng 107 dự án, quy mô xây dựng khoảng 44.810 căn hộ với tổng diện tích khoảng 2.240.500m². Đang tiếp tục triển khai 147 dự án, quy mô xây dựng 91.240 căn, với tổng diện tích khoảng 4.562.000m². 

Lãnh đạo Bộ Xây dựng nhìn nhận, hiện các quy định pháp luật về đối tượng cần hỗ trợ về nhà ở xã hội ngày càng mở rộng, trong khi nguồn lực về vốn còn rất hạn chế, không đáp ứng được nhu cầu. Thu nhập của các hộ thu nhập thấp tuy đã được cải thiện, nâng cao từng bước nhưng còn khó khăn trong việc trả chi phí nhà ở, kể cả trường hợp đã được Nhà nước hỗ trợ một phần. Việc phối hợp giữa các bộ, ngành đôi khi còn chưa chặt chẽ. Không ít các địa phương chưa quan tâm đúng mức đến phát triển NƠXH, chưa tích cực xây dựng cơ chế ưu đãi, cũng như tích cực hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài hàng rào các dự án NƠXH từ nguồn ngân sách địa phương.

Một trong những khó khăn lớn để phát triển NƠXH được Bộ Xây dựng nêu ra, đó là nguồn vốn. Do không có nguồn vốn để tiếp tục cho vay nên hầu hết dự án đang triển khai bị chậm tiến độ hoặc tạm dừng thi công (khoảng 221 dự án, trong đó một số chủ đầu tư dự án có nhu cầu xin chuyển đổi sang dự án nhà ở thương mại). Số lượng NƠXH hoàn thành, đưa vào sử dụng trong thời gian gần đây rất hạn chế. Thêm vào đó, việc cân đối nguồn vốn ngân sách cho phát triển NƠXH gặp nhiều khó khăn do chương trình hỗ trợ chính sách này không thuộc danh mục các chương trình ưu tiên sử dụng vốn ngân sách Trung ương (Nghị quyết 1023/2015 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội). 

Tại TPHCM, theo số liệu từ Sở Xây dựng TP cũng cho thấy, từ năm 2014 đến nay có 41 dự án NƠXH độc lập với tổng diện tích đất hơn 133ha, quy mô hơn 41.000 căn hộ. Trong đó, có 14 dự án đã hoàn thành, 9 dự án đang thi công xây dựng, 18 dự án đang thực hiện thủ tục đầu tư. TPHCM đang tiếp tục triển khai kế hoạch xây dựng thêm 39 dự án NƠXH với tổng 44.701 căn hộ, dự kiến đến năm 2020 có thể hoàn thành 20.000 căn. Tuy nhiên mục tiêu này đang khó thành hiện thực khi hàng loạt dự án gặp vướng mắc về pháp lý, nguồn ngân sách hạn chế, kể cả khi thực hiện phương thức xã hội hóa nhưng vẫn thiếu nguồn cung. 

Sớm giải ngân gói hỗ trợ mới

Thực tế cho thấy, cơ chế chính sách ưu đãi phát triển nhà ở xã hội được quy định rất cụ thể trong Nghị định 100/2015 của Chính phủ, nhưng không bố trí nguồn tái cấp vốn để hỗ trợ phát triển nên các dự án rơi vào tình trạng khát vốn. Một doanh nghiệp (DN) có dự án chia sẻ, dù được hỗ trợ nhiều về tiền sử dụng đất và vốn nhưng rào cản xây dựng 20% để lại cho thuê trong 5 năm là vấn đề lớn. Mỗi DN đều muốn làm dự án để quyết toán nhanh, đặc biệt là với các công ty cổ phần. Theo vị này, vốn trung hạn thì các ngân hàng không muốn tài trợ các dự án như vậy, vì sau 5 năm mới quyết toán được, lợi nhuận chỉ 10%. Khi xây dựng NƠXH phải tính toán rất kỹ các vấn đề công nghệ, vật liệu xây dựng và có trình độ quản lý thật tốt vì chi phí phải tiết kiệm để cho ra giá thành sản phẩm hợp lý. Tuy nhiên việc xây nhà giá rẻ, dưới 15 triệu đồng/m2 là rất khó, nhất là tại các TP lớn như Hà Nội và TPHCM. Nhiều DN cho rằng việc Chính phủ đưa ra gói hỗ trợ 3.000 tỷ đồng mới sẽ là tín hiệu rất tốt đối với cả các đơn vị phát triển dự án nhà ở xã hội và cả với người mua nhà. Gói vay này nếu sớm được giải ngân ở giai đoạn này thực sự rất hợp lý và phù hợp với yêu cầu cấp bách của thị trường. Bởi, nhu cầu cần vay mua nhà của các cá nhân có thu nhập thấp hiện vẫn rất nhiều. Hầu hết dự án NƠXH và nhà ở vừa túi tiền đều có nhu cầu vay trên 70%.