Cùng với quá trình đô thị hóa, thời gian gần đây hàng trăm khu dân cư, khu công nghiệp mọc lên ở các tỉnh ĐBSCL. Theo đó, nhu cầu đất để san lấp mặt bằng ở các khu dân cư, khu công nghiệp ngày một tăng dần nhưng cung vẫn không đủ cầu. Chính vì vậy mà không ít người vì ham lợi nhuận trước mắt nên đã “rước” xe cuốc, xe ben… vào ruộng của mình để đào bới lớp đất mặt và bán với giá từ 25 – 30 triệu đồng/ha.
Xe ben và xe cuốc đang khai thác đất mặt ruộng ở xã Thạnh Phú, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng). Ảnh: HỒNG DÂN
Bám theo đoàn xe ben hàng chục chiếc chạy nối đuôi nhau trên quốc lộ 1A từ ngã ba Trà Tim đến gần cầu Bưng Cốc nằm trên địa bàn ấp Tâm Phước – xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng), cuối cùng chúng tôi cũng tìm được điểm dừng. Khuất sau rặng tre già là một con đường mòn khá nhỏ, chỉ vừa đủ cho hai chiếc xe ben ngược chiều chạy lọt dẫn vào một cánh đồng rộng mênh mông.
Giữa trời trưa nắng như đổ lửa, hai chiếc xe cuốc gầm rú liên hồi nhằm lấy “triệt để” lớp đất mặt trên cánh đồng rộng khoảng 10ha để “tập đoàn xe ben” mang các biển số như: 83M-00..., 83M-11..., 83M-16... của các ông L.V.N, L.V.Đ., V.N.T.... mang đi san lấp mặt bằng ở một khu đất rộng phường 10 – thị xã Sóc Trăng. Quan sát gần một ngày chúng tôi đếm được khoảng 150 lượt xe ben ra vào lấy đất một cách vô tư.
Trung bình một chiếc xe có thể chở từ 8 đến 10m3 đất thì ở khu ruộng này đã mất đi từ 1.000 đến 1.500m3 đất mặt ruộng/ngày. Theo tìm hiểu của chúng tôi, không chỉ có “tập đoàn xe ben” chuyên khai thác đất mặt ruộng của các “đại gia” này mà còn có rất nhiều công ty xây dựng cũng đi “săn” đất như Công ty TNHH D.P., T.N., Đ.T....nên khối lượng đất mặt ruộng ở Sóc Trăng “được” trở thành nền nhà, khu dân cư đã lên đến hàng chục ngàn mét khối/ngày.
Anh T., giám đốc một công ty chuyên san lấp mặt bằng ở phường 7, thị xã Sóc Trăng, cho biết hiện nay nhu cầu tôn cao nền nhà, san lấp ao mương, nâng cao cốt nền ở các khu dân cư tại thị xã Sóc Trăng rất lớn nhưng ít ai chịu bơm cát vì giá đất rẻ hơn giá cát rất nhiều.
Còn anh Hòa, một nông dân ở phường 3, thị xã Sóc Trăng đang bán đất mặt ruộng cho công ty T.N. thì giải thích: “Do ruộng quá nhiều “gò”ø, trồng lúa không hiệu quả nên tôi mới kêu xe cuốc vào để... cải tạo lại đất. Làm thế này ruộng vừa hết “gò”, gia đình vừa có thêm thu nhập”. Đó chỉ là một trong hàng trăm lời lý giải của các nông dân đã và đang bán đất mặt ruộng ở ĐBSCL nói chung và Sóc Trăng nói riêng.
Ông Phạm Văn Đang, Phó giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Sóc Trăng cho biết, không chỉ có ở thị xã Sóc Trăng mà hiện nay ở các huyện còn lại trong tỉnh này cũng diễn ra tình trạng khai thác đất mặt ruộng để san lấp mặt bằng một cách bừa bãi, công khai do người dân chỉ nghĩ đến những cái lợi trước mắt nhưng không nghĩ đến những hậu quả về sau.
Ở Bạc Liêu, đất mặt ruộng được kêu bán nhiều nhất ở các phường, xã nằm dọc theo tuyến quốc lộ 1A thuộc địa bàn thị xã Bạc Liêu và huyện Vĩnh Lợi, Hòa Bình... với giá khoảng 2,5 triệu đồng/công (1.000m2). Nạn khai thác đất mặt ruộng không chỉ có ở Sóc Trăng, Bạc Liêu mà cũng đã xuất hiện ở TP Cần Thơ, tỉnh Cà Mau, Trà Vinh... dù ngành chức năng các tỉnh, thành này đã nhiều lần khuyến cáo, nghiêm cấm.
Một nghịch lý ở các tỉnh ĐBSCL là trong khi Phòng Tài nguyên và Môi trường một số địa phương tăng cường các biện pháp bảo vệ, không cho phép khai thác đất mặt ruộng thì ngược lại Phòng Kinh tế lại tham mưu với UBND huyện, thị cho phép người dân “cải tạo” đất ruộng. Việc được phép “cải tạo” đất vô tình đã tạo điều kiện cho nhiều người vịn vào cái cớ này để bán đất mặt ruộng một cách công khai, tràn lan dẫn đến không kiểm soát được.
Một số nhà khoa học cho biết, những thửa ruộng sau khi bán đi lớp đất mặt sẽ làm cho lúa bị giảm năng suất nghiêm trọng vì đây chính là lớp đất chứa nhiều dinh dưỡng, nhiều chất màu mỡ giúp cho cây lúa phát triển tươi tốt. Các cấp, các ngành ở ĐBSCL cần sớm có những biện pháp thật hữu hiệu để ngăn chặn nạn khai thác đất mặt ruộng trước khi quá muộn vì trên các cánh đồng mùa khô nguồn tài nguyên đất đang bị... “chảy máu” từng ngày.
HỒNG DÂN
