Sáng 25-11, tại TPHCM, Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm “Định hướng chính sách nhằm xây dựng luật hòa giải cơ sở (sửa đổi)”.
Tham gia góp ý, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TPHCM Trần Thị Hồng Hạnh cho biết, hòa giải ở cơ sở đóng vai trò rất quan trọng trong việc giữ gìn tình làng nghĩa xóm, đoàn kết và đồng thuận trong nhân dân, góp phần trực tiếp vào an ninh trật tự, an sinh xã hội và sự phát triển chung của địa phương. Vì vậy, TPHCM xác định đây là một trong những giải pháp căn cơ, hữu hiệu để ổn định xã hội.
Lãnh đạo Sở Tư pháp TPHCM nhận định, thực tiễn cho thấy uy tín và kinh nghiệm sống của hòa giải viên quan trọng hơn bằng cấp hay trình độ hành chính.
Trên thực tế, nhiều cô chú hòa giải viên không có học hàm cao nhưng “rất uy tín trong việc hàn gắn mâu thuẫn nội bộ”, vì hiểu đặc thù từng gia đình và có khả năng thuyết phục tốt. Đây là kinh nghiệm thực tiễn cần được tính đến khi sửa luật.
Bà Trần Thị Hồng Hạnh cũng chia sẻ, hiện hòa giải viên “làm việc bằng tinh thần tự nguyện, đam mê” vì mức hỗ trợ hiện nay (150.000 đồng/tổ/tháng) là rất thấp. Do đó, cần quan tâm hơn đến chế độ, đặc biệt là bảo hiểm y tế, để động viên lực lượng này tiếp tục gắn bó và đóng góp.
Theo PGS-TS Nguyễn Tất Viễn, nguyên Vụ trưởng Vụ phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp, khi xây dựng chính sách cần thể hiện rõ triết lý cốt lõi của hòa giải. Đó là không truy cứu đúng - sai theo nghĩa thắng thua, mà hướng đến sự đồng thuận. Đây là giá trị lớn cần được phản ánh trong dự thảo luật.
Ông nhấn mạnh, hòa giải ở cơ sở tồn tại bởi nó bám sâu trong văn hóa Việt Nam, văn hóa tình nghĩa, yêu thương, đùm bọc, đoàn kết trong cộng đồng. Những giá trị này từng là nền tảng của đời sống làng xã và vẫn còn sức nặng, dù bối cảnh hiện đại khiến con người bận rộn, ít thời gian quan tâm đến nhau. Chính những giá trị “tình hơn lý” ấy là lý do hòa giải luôn được người dân tìm đến.
PGS-TS Nguyễn Tất Viễn cũng cho rằng không nên tuyệt đối hóa tiêu chuẩn hòa giải viên chuyên môn pháp lý theo hướng quá giống ngành tòa án hay điều tra. Hòa giải phải giữ được “chất dân sự”, dựa trên kinh nghiệm sống và sự tín nhiệm của cộng đồng. Đặc biệt, ông đề xuất cân nhắc việc nâng cấp mô hình tổ hòa giải, chẳng hạn nghiên cứu xây dựng mô hình trung tâm hòa giải hoặc mô hình có tính chuyên nghiệp hơn, để phù hợp sự phát triển của xã hội trong tương lai.
Hiện toàn thành phố có 5.529 tổ hòa giải với 26.587 hòa giải viên. Trong thời gian qua, các tổ đã tiếp nhận 1.052 vụ, đã hòa giải thành 943 vụ, đạt 89%.
