Theo Sở Tư pháp TPHCM, tại UBND các phường - xã - thị trấn hiện còn tồn đọng hàng ngàn vụ tranh chấp dân sự liên quan đến quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở cần giải quyết. Trong đó có nhiều vụ tranh chấp được các cấp chính quyền giải quyết… không giống ai, khiến người dân bị thiệt hại tài sản.
Tư vấn pháp luật cho người dân tại Văn phòng luật - Hội Luật gia TP. Ảnh: H.N.
Chị Nguyễn Hồng Thủy cùng chồng là anh Nguyễn Hoài Nam đứng tên sở hữu căn nhà 60/69 Lý Chính Thắng (phường 8, quận 3). Vợ chồng chị Thủy mua căn nhà trên vào tháng 4-2009 với đầy đủ giấy tờ hợp pháp từ hợp đồng mua bán, trước bạ đến công nhận quyền sở hữu trong sổ hồng với chữ ký, đóng dấu của Phó Chủ tịch UBND quận 3.
Tháng 4-2010, vợ chồng chị xin phép xây dựng và được UBND quận 3 cấp giấy phép xây dựng số 357/GPXD ngày 5-5-2010. Khi công trình đang đào móng, chị nhận được thông báo của UBND phường yêu cầu ngừng thi công vì có đơn tranh chấp của bà Nguyễn Thị Kim Hạnh – người hàng xóm sát vách. Lúc đầu, bà Hạnh tranh chấp việc nhà chị trổ cửa sổ lấn sang nhà bà.
Qua nhiều lần giải quyết, cuối cùng bà Hạnh chấp nhận để chị Thủy tiếp tục thi công. Thế nhưng, chỉ vài tuần sau, bà Hạnh lại có đơn khiếu nại việc UBND quận 3 cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ) cho căn nhà của chị là “có vấn đề”. Đến đây, vụ việc được chuyển lên UBND quận 3 giải quyết và căn nhà của chị Thủy một lần nữa phải ngừng thi công.
Bức xúc trước việc bỗng dưng bị… tranh chấp, chị Thủy gửi đơn kiến nghị yêu cầu làm rõ tính pháp lý của căn nhà. Sau đó, Phòng TN-MT quận 3 ra văn bản số 202/TNMT kết luận: “Việc UBND quận 3 cấp giấy chứng nhận QSDĐ cho căn nhà 60/69 Lý Chính Thắng, phường 8, quận 3 là đúng quy định, đúng diện tích; việc bà Nguyễn Thị Kim Hạnh tranh chấp là không có cơ sở…”.
Thế nhưng, không hiểu sao UBND quận 3 lại chỉ đạo thanh tra quận tiến hành thanh tra việc cấp giấy chứng nhận QSDĐ của căn nhà này và tới nay đã gần 5 tháng vẫn chưa có kết luận. Hậu quả là căn nhà trên của chị Thủy phải “trùm mền” gần nửa năm với thiệt hại khoảng 200 triệu đồng.
Tương tự, trường hợp của bà Nguyễn Thị H. ở xã Phong Phú (huyện Bình Chánh) cũng dở khóc dở cười vì mảnh đất hương hỏa mà gia đình bà sinh sống hàng chục năm bỗng dưng bị tranh chấp. Người kiện cũng là một hàng xóm, đòi chia phần đất giáp ranh. Mặc dù không có giấy tờ chứng minh phần đất trên của mình, song các cấp chính quyền của huyện Bình Chánh (cũ) vẫn thụ lý giải quyết và sau đó ra quyết định công nhận hơn 100m²đất cho người hàng xóm.
Bà H. khiếu nại quyết định này và đã gần 10 năm nay vụ việc vẫn được “kính chuyển” khắp nơi, từ UBND huyện Bình Chánh, đến thanh tra, TAND TPHCM… Hậu quả là từng ấy năm bà H. án binh bất động trên chính thửa đất mà mình đang sống.
Tại quận 3, các cơ quan chức năng đang đau đầu tìm cách giải quyết vụ tranh chấp căn nhà 475/41/7 Hai Bà Trưng giữa ông Nguyễn Văn Mậu và 4 đồng thừa kế khác với bà Trịnh Thị Hồi. Căn nhà trên theo pháp luật là đồng thừa kế của anh em ông Mậu; bà Hồi là người trực tiếp cư ngụ, trông coi căn nhà gần 40 năm qua. Năm 2008 phát sinh tranh chấp quyền sở hữu giữa các bên.
Sau nhiều lần hòa giải không thành, ngày 28-12-2009, ông Mậu làm đơn kiến nghị ngăn chặn chuyển dịch căn nhà trên để chờ quyết định của cấp có thẩm quyền. Thế nhưng, không hiểu sao Phòng TN-MT quận 3 vẫn tiếp nhận hồ sơ xin hợp thức hóa căn nhà và ngày 11-2-2010, UBND quận 3 cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất số CH00342/2010/GCN cho bà Trịnh Thị Hồi. Quyết định đã rồi này làm vụ việc trở nên phức tạp và phát sinh khiếu kiện không biết đến bao giờ mới giải quyết xong.
Đó là ba trong hàng ngàn vụ tranh chấp nhà, đất xảy ra trên địa bàn TP những năm qua. Mặc dù các quy định pháp luật liên quan đến quyền sở hữu tài sản và quyền sử dụng đất đai của công dân được quy định rất rõ, song do chưa làm tốt công tác phổ biến, tuyên truyền pháp luật, đặc biệt là cách giải quyết của nhiều nơi không rõ ràng, dứt khoát, khiến tình hình tranh chấp và giải quyết các tranh chấp nhà, đất càng trở nên phức tạp.
Theo luật gia Hồng Hương, Ủy viên Thường vụ Hội Luật gia TPHCM, công tác giải quyết tranh chấp nhà, đất thời gian qua còn nhiều bất cập, chồng chéo. Cũng một vụ tranh chấp nơi thuộc UBND giải quyết, nơi thuộc thanh tra, tòa án… Tình trạng đùn qua đẩy lại hoặc giải quyết không đến nơi đến chốn diễn ra khá phổ biến, gây bức xúc cho người dân. Có nhiều vụ mặc dù đã được cấp có thẩm quyền ra quyết định giải quyết, nhưng việc thi hành không dứt điểm đã làm cho sự việc kéo dài, phát sinh khiếu kiện.
Bà Hương cũng cho biết, thực tế cho thấy, Hội Luật gia có vai trò nhất định khi tham gia giải quyết tranh chấp. Nhiều vụ ngay từ đầu được tư vấn, giải đáp pháp luật cụ thể đã ngăn chặn được tranh chấp phát sinh. Còn ngược lại, do không hiểu biết pháp luật nên người dân gửi đơn khiếu nại đi khắp nơi, làm cho tranh chấp càng phức tạp, khó giải quyết.
Hoài Nam
