Thanh tra Nhà nước vừa kết thúc đợt thanh tra việc quản lý đầu tư, xây dựng; quản lý và sử dụng đất đai tại dự án Nhà thi đấu Thể dục thể thao Phú Thọ, TPHCM – một trong số các công trình phục vụ SEA Games 22. Theo đó, hàng loạt sai phạm nghiêm trọng ở công trình “ngốn” đến trên 145 tỉ đồng tiền đầu tư từ ngân sách đã lộ rõ…
- Cố tình thiếu trách nhiệm
Để thi công công trình, sau khi được UBND TP phê duyệt chỉ định thầu tư vấn thiết kế, ngày 5-8-1999, Sở TDTT ký hợp đồng giao nhận thầu tư vấn thiết kế với Công ty TNHH Tư vấn xây dựng Meinhardt Việt Nam với tổng giá trị 1,569 tỉ đồng. Theo đó, Công ty Meinhardt nhận thiết kế thi công, lập dự toán toàn bộ công trình gồm các nội dung chính là thiết kế chi tiết kiến trúc, kết cấu nền móng và kết cấu công trình, mái không gian, hệ thống kỹ thuật và lập hồ sơ bản vẽ thi công cho các hạng mục…
Nhà thi đấu Phú Thọ.
Tuy nhiên, qua kiểm tra, Công ty Meinhardt đã không thực hiện đúng các điều khoản đã ký kết trong hợp đồng như: không lập tổng dự toán mà chỉ lập dự toán từng hạng mục của dự án để chủ đầu tư trình Sở Xây dựng duyệt làm tư liệu đấu thầu cho từng hạng mục; không thiết kế chi tiết mà chỉ cung cấp cho chủ đầu tư để trình thẩm định phê duyệt thiết kế kỹ thuật. Không những vậy, các nhà thầu xây lắp cũng không được Công ty Meinhardt cung cấp hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công, dẫn đến tình trạng vừa thiết kế vừa thi công – trái với quy định Nhà nước và làm chậm tiến độ thi công.
Trong khi đó, việc đặt tên các trục trên bản vẽ thiết kế kiến trúc và kết cấu không thống nhất, ghi chú kích thước sai lệch, không đầy đủ. Qua xem xét đối chiếu các bản thiết kế, đoàn thanh tra còn phát hiện khoảng tĩnh không từ các đỉnh gian kèo đến mặt hoàn thiện bệ móng cũng bị hụt từ 0,3m đến 1,53m. Những sai sót này đã dẫn đến việc phải dừng thi công công trình để thiết kế, bổ sung và gia công lại kèo T3, làm chậm tiến độ thi công công trình và phát sinh lớn về chi phí (trên 2,52 tỉ đồng).
Theo đoàn thanh tra, Công ty Kiểm định xây dựng Sài Gòn (SCQC) là đơn vị vừa ký kết hợp đồng thẩm tra hồ sơ thiết kế cho chủ đầu tư, đồng thời lại ký hợp đồng thẩm tra thiết kế cho bên làm thuê (Công ty Meinhardt) để lấy 2 lần tiền cho một việc làm, nhưng lại bỏ qua sai sót trên hồ sơ thiết kế. Đã vậy, Công ty SCQC còn ký hợp đồng nhận tiền của chủ đầu tư làm tư vấn giám sát nhưng chỉ đến khi nhà thầu phát hiện sai lệch trong hồ sơ thiết kế tư vấn giám sát (khi thi công) mới biết.
Trong khi đó, Sở Xây dựng TPHCM - vừa là cơ quan quản lý về chất lượng công trình của địa phương vừa có trách nhiệm thẩm định phê duyệt thiết kế công trình, nhưng đã thiếu trách nhiệm, không phát hiện những sai sót nói trên, dẫn đến sự cố, gây hậu quả nghiêm trọng. Theo đó, Công ty SCQC, Sở Xây dựng phải liên đới chịu trách nhiệm cả về pháp luật hành chính, kinh tế lẫn hình sự.
- Đua nhau bán thầu để hưởng chênh lệch
Theo đoàn thanh tra, Sở TDTT TPHCM đã ký 16 hợp đồng kinh tế với các nhà thầu thi công xây lắp và cung cấp lắp đặt trang thiết bị với tổng giá trị các hợp đồng trên 82,629 tỉ đồng. Tính đến 30-3-2004, tổng kinh phí đề nghị thanh toán và tạm ứng là 71,095 tỉ đồng và đã thanh toán 67,385 tỉ đồng. Tuy nhiên, các đơn vị sau khi trúng thầu đều giao khoán lại cho công ty thành viên; công ty thành viên lại giao cho các xí nghiệp, đội sản xuất trực thuộc hoặc bán thầu để hưởng chênh lệch. Chẳng hạn, Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội sau khi trúng thầu, ký hợp đồng giao nhận thầu với Sở TDTT TP liền ký hợp đồng giao lại toàn bộ việc thi công cho Công ty Đầu tư và phát triển xây dựng (đơn vị thành viên) và giữ lại 0,69% kinh phí.
Sau đó, Công ty Đầu tư và phát triển xây dựng lại ký hợp đồng giao khoán cho Đội thi công xây dựng số 5 với giá trị hợp đồng giao khoán 14,567 tỉ đồng để hưởng chênh lệch 6,3%. Tuy nhiên Đội xây dựng số 5 không đủ năng lực thi công nên chỉ thực hiện được giá trị 1,3 tỉ đồng và sau đó “bán” lại cho Công ty Xây dựng số 16 (thuộc Tổng Công ty Xây dựng và phát triển hạ tầng), hưởng chênh lệch 321 triệu đồng (3,2%). Tương tự, Công ty Công trình hàng không trúng thầu thi công phần hạ tầng (giá trị gói thầu trên 8,819 tỉ đồng) cũng “bán” lại hai phần việc là trải thảm nhựa nóng và trồng hoa cây kiểng với Công ty TNHH An Cường và cửa hàng cây kiểng Phương Nam với giá trị 2 hợp đồng gần 1,792 tỉ đồng để hưởng chênh lệch trên 205 triệu đồng (11,5%).
Ở 2 gói thầu cọc móng và mái nhà (đấu thầu rộng rãi), sau khi trúng thầu Tổng Công ty Xây dựng số 1 (Bộ Xây dựng) cũng ký hợp đồng giao lại toàn bộ giá trị trúng thầu (trên 17,695 tỉ đồng) cho Công ty cổ phần và xây lắp Chương Dương (đơn vị thành viên và cũng là đơn vị lập hồ sơ dự thầu) thực hiện và giữ lại 5% giá trị hợp đồng. Tuy nhiên sau đó, Công ty Chương Dương lại ký hợp đồng giao khoán cho 5 đơn vị (3 đơn vị thuộc công ty và 2 đơn vị ở ngoài) để hưởng tiếp trên 1,805 tỉ đồng chênh lệch.
Đó là chưa kể, tại gói thầu hệ thống cấp thoát nước, chống sét, phòng cháy, Công ty Cổ phần Chương Dương cũng đã bán thầu cho Xí nghiệp Xây dựng và trang trí nội thất để hưởng chênh lệch trên 220 triệu đồng (13%) trước khi đơn vị này bán lại cho Công ty Điện cơ Sài Gòn để hưởng thêm gần 174 triệu đồng…
- “Tiền trảm hậu tấu” để hợp thức hóa sai phạm
Công trình đa năng, hiện đại theo chuẩn quốc tế có sức chứa đến 5.000 chỗ này được khởi công xây dựng từ ngày 22-12-2000 trên diện tích khuôn viên được duyệt thuộc dự án nhóm B là 30.000m2, tổng kinh phí 66,627 tỉ đồng (trong đó phần xây lắp 49, 947 tỉ, thiết bị 10,6 tỉ), dự kiến hoàn thành trong năm 2001. Tuy nhiên, một năm sau, Sở TDTT TP kiến nghị và được Phó Chủ tịch UBND TP lúc bấy giờ là ông Vũ Hùng Việt phê duyệt quyết định điều chỉnh mở rộng dự án này lên 46.000m2 với tổng kinh phí 119,429 tỉ đồng (trong đó phần xây lắp 66,904 tỉ, thiết bị 15,195 tỉ).
Sau 3 năm thực hiện, ngày 2-12-2003 công trình được hoàn thành và được tổng nghiệm thu đưa vào sử dụng. Nhưng, chỉ hơn một tháng sau, ngày 12-1-2004, Sở TDTT TP lại trình UBND TP đề nghị phê duyệt “dự án điều chỉnh công trình Nhà thi đấu Phú Thọ” lần 2, kèm theo đó là đề nghị nâng tổng mức đầu tư lên 145,181 tỉ đồng.
Trong khi tổng vốn xây lắp được duyệt chỉ là 49,947 tỉ đồng nhưng thực tế chỉ tính giá trị xây lắp của 3 hạng mục: móng, thân và mái nhà được Sở Xây dựng thẩm định phê duyệt đã vượt 7,325 tỉ đồng. Theo đoàn thanh tra, đây là nguyên nhân cơ bản dẫn đến việc Sở TDTT phải xin điều chỉnh dự án. Và kết quả là ngày 1-2-2004 Phó Chủ tịch UBND TP Vũ Hùng Việt (ở thời điểm đó) ký quyết định phê duyệt quyết định điều chỉnh trái với Điều 31 của Quy chế quản lý đầu tư và xây dựng ban hành theo Nghị định 52/1999 của Chính phủ để hợp thức hóa cho việc làm sai theo kiểu “tiền trảm hậu tấu” của Sở TDTT TP.
Trong khi trước đó, ngày 16-7-1998, Ủy ban TDTT đã có văn bản số 69 do Bộ trưởng – Chủ nhiệm UB TDTT Hà Quang Dự (ở thời điểm đó) ký gửi UBND TPHCM và Bộ Kế hoạch đầu tư về thỏa thuận dự án đã nói rõ phải “khống chế tổng mức đầu tư tối đa 50 tỉ đồng”. Đã vậy, cũng theo Đoàn thanh tra, giám đốc Sở TDTT TP đã “cố ý làm trái để hợp thức hóa vi phạm” trong việc thực hiện hợp đồng tư vấn thiết kế của Công ty Meinhardt: quy mô và kết cấu công trình Nhà thi đấu TDTT Phú Thọ do Công ty Meinhardt thiết kế, được Sở TDTT đề nghị Sở Xây dựng thẩm định phê duyệt trước khi tổ chức thi công khác với dự án được phê duyệt nhưng trong biên bản hai bên lại xác nhận: “Không có sự thay đổi lớn so với thiết kế sơ bộ đã được duyệt trong dự án đầu tư”.
PHẠM TRƯỜNG
