Heifer - con bò cái tơ

Mới gặp, người phụ nữ ấy giao tiếp rất dè dặt, hỏi gì đáp nhát gừng đấy. Nhưng đến khi nói chuyện bò cái Heifer, chị hứng khởi hẳn lên. Chị kể chuyện cặp bò như chính thành viên trong gia đình.

Đổi đời nhờ cặp bò

Chị Nguyễn Thị Lan ở ấp Hòn Me, xã Thổ Sơn, huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang, già hơn tuổi 48 rất nhiều. Sống ở một trong những xã vùng sâu nghèo nhất tỉnh đã khó khăn rồi, chồng chị, anh Nguyễn Văn Đức, 50 tuổi, lại bị bệnh viêm màng não, 4 đứa con, 2 gái, 2 trai đang tuổi ăn tuổi học, công to việc nhỏ oằn cả lên đôi vai gầy. Cuộc sống gia đình khốn khó quá nên chị xin nghỉ công tác phụ nữ ấp. Thấu hiểu hoàn cảnh của gia đình, ủy ban nhân dân xã phần động viên chị tiếp tục công tác, phần đưa chị vào đối tượng của dự án Heifer.

Năm 2010, nhận cặp bò cái tơ giống lai sind, mười tháng tuổi, chị mừng một nhưng lo mười. Lần đầu tiên nuôi bò nên chị có biết gì đâu. Dắt chúng về, buộc ở vườn xoài cho ăn cỏ, quây cái chuồng để tối nhốt thôi. Cả tháng sau chị mới biết chiều chiều đốt đống mùn rơm, lá khô, trấu để xua ruồi, muỗi; cho bò ăn thêm cám trộn nắm muối để nhanh lớn, tăng sức đề kháng; biết những chứng bệnh của bò để mời y sĩ thú y đến tiêm ngừa, chữa trị… Dần dà, cặp bò trở nên thân thuộc với gia đình. Ngày ngày, chúng được dẫn lên rẫy xoài thả cho gặm cỏ, tối về chị cắt cỏ cho chúng bồi dưỡng thêm. Cặp bò ngày một phổng phao rồi đòi đực, mang thai, đẻ được cặp bê cái. Chị Lan giao 2 con bê để ban quản lý dự án chuyển cho hộ khác, còn đôi bò mẹ là của mình. Một con lại đang mang thai từ bảy tháng nay. Mỗi con bò mẹ hiện có giá từ 17 triệu đến 18 triệu đồng, thế là chị đã có lưng vốn kha khá! Nhưng đáng kể nhất là phân bò. “Nhà trồng một trăm gốc xoài cát Hòa Lộc từ bảy năm nay. Trước kia, mỗi vụ tôi phải mua 6 bao phân (20 kg/bao) bón mà cây vẫn không ra nhiều trái, có vụ còn mất trắng. Từ ngày nuôi bò, tôi cuốc quanh gốc xoài, rải phân bò xuống rồi lấp đất lên, cây tốt, không sâu bệnh, trái nhiều. Mỗi vụ tôi thu được từ 50 triệu đến 60 triệu đồng”, chị Lan cho biết. Có tiền từ bán xoài, chị mua gà, vịt để nuôi thả vườn theo mô hình an toàn sinh học. Vụ vừa rồi bán 200 con gà, chị lời được hơn 8 triệu đồng. Phúc trùng lai, có tiền chữa trị, anh Đức đã khỏi bệnh, 2 con gái tốt nghiệp đại học đã tìm được việc làm, 2 con trai năm tới lên lớp 12. Đón đôi bò do chồng và con trai lùa từ rẫy về, chị Lan buộc vào chuồng, quơ thêm ôm cỏ cho chúng ăn rồi lấy mẹt lúa vãi ra sân gọi gà, vịt về. Nụ cười của chị làm sáng cả ráng chiều!

Ông Trần Phan, Phó Chủ tịch phụ trách kinh tế UBND xã Thổ Sơn, cho biết: Dự án phát triển chăn nuôi và nâng cao mức sống cho hộ nông dân dựa trên các nhóm tương trợ (dự án Heifer) là chương trình do Tổ chức nhân đạo Heifer (Hoa Kỳ) tài trợ không hoàn lại, triển khai trên địa bàn xã từ tháng 8-2006 đến nay. Sau khi tham dự lớp tập huấn kỹ thuật chăn nuôi của Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh Kiên Giang, mỗi hộ được dự án cho mượn 2 con bò cái lai sind, trị giá 9 triệu đồng và 500.000 đồng làm chuồng trại, 300.000 đồng làm hố ủ phân, 200.000 đồng để mua hạt cỏ về trồng. Sau 3 năm, các hộ phải trả lại 2 con bò cái cho chương trình để chuyển cho hộ khác nuôi. Ngoài ra, mỗi hộ còn được vay từ 2 triệu đến 3 triệu đồng để sản xuất kinh doanh nhỏ (trồng rau, nuôi gà, vịt, cá…).

Ban đầu dự án chuyển bò tới 40 hộ dân ở ấp Hòn Me và ấp Hòn Quéo mượn. Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh Kiên Giang đưa xuống mỗi ấp một con giao cho một gia đình nuôi để phối giống. Sau 12 tháng, nếu bò cái nào không lên giống (đòi đực) thì ban quản lý dự án thu lại, bán, gửi tiền về trung tâm và lấy con bò cái khác bù cho người dân. Nếu bò cái chửa, đẻ bê đực thì trung tâm lấy về nuôi, đẻ bê cái thì lấy giao cho hộ khác nuôi. Nói đơn giản nhưng thực hiện mới lắm nỗi đoạn trường.

Với sự nỗ lực của những cán bộ dự án, bà con dần thay đổi nhận thức, những con bò đủng đỉnh gặm cỏ dưới tán xoài, bên gốc thốt nốt… đã trở thành hình ảnh thân thuộc của xứ này. Đến nay, dự án đã lan sang ấp Hòn Sóc với tổng đàn lên đến 183 con bò cái. Mỗi hộ đều có thu nhập gần 20 triệu đồng từ bò. Đó là số tiền lớn đối với người dân nghèo nơi đây.

Bà Đặng Thị Đoan Trang, Giám đốc Heifer Việt Nam, cho biết: Heifer Việt Nam trực thuộc Tổ chức Heifer quốc tế, được thành lập vào năm 1987. Năm 2007, Heifer Việt Nam áp dụng mô hình phát triển cộng đồng toàn diện. Đối tượng cần sự giúp đỡ của Heifer là người nghèo, thanh niên, nạn nhân chất độc da cam, bệnh nhân HIV/AIDS, người dân tộc thiểu số và những người mắc các tệ nạn xã hội như rượu, ma túy, cờ bạc… Các đối tượng trên được Heifer giúp đỡ, hỗ trợ để phát triển nguồn lực bền vững và lâu dài thông qua sản xuất chăn nuôi, trồng trọt để đạt được thu nhập bền vững và đảm bảo vấn đề an ninh lương thực. Cộng đồng Heifer đã nhận thức và quan tâm đến vấn đề môi trường. Cộng đồng còn được học và tăng cường năng lực để cùng nhau xây dựng một cuộc sống công bằng, kinh tế bền vững và ổn định. Hiện nay, Heifer có dự án rộng khắp 27 tỉnh, thành phố trên cả nước, giúp đỡ, cung cấp các nguồn lực và huấn luyện cho khoảng 9.460 hộ gia đình.

Từ hình ảnh thìa sữa

Xúc động trước hoàn cảnh của trẻ em mồ côi và người tị nạn của cuộc nội chiến Tây Ban Nha khi tranh nhau từng thìa sữa để chống đói, Dan West, một anh nông dân Ấn Độ, tình nguyện viên ở trại tị nạn, đã nghĩ rằng nếu mỗi gia đình có một con bò thì ít ra họ cũng không phải mòn mỏi trông chờ vào nguồn viện trợ sữa. Từ đó ý tưởng đơn giản, chăn nuôi bò sữa quốc tế ra đời.

Năm 1944, những con bò đầu tiên do West quyên góp được gửi ra nước ngoài và phân phối trên toàn châu Âu. Hoạt động ấy cũng đặt nền móng cho việc thành lập Tổ chức Heifer (nghĩa trong tiếng Anh là con bò cái tơ). Từ bò sữa tặng không, đến nay, Heifer đã mở rộng đến 30 loài động vật: dê, ngan, ngỗng, heo, ong, trâu… và cho người nghèo mượn luân phiên để cùng thoát nghèo và xây dựng thị trường tiêu thụ, xây dựng nền nông nghiệp bền vững.

Ông Pierre U.Ferrari hiện là Giám đốc điều hành Tổ chức Heifer quốc tế. Ông đến với Heifer với tư cách là nhà tài trợ. Ông khuyến khích các con đóng góp dê cho Heifer và ông đã kêu gọi khách mời của một đám cưới tặng 100 con dê cho Heifer thay vì tặng quà cưới truyền thống. Năm 2010, nhân sinh nhật lần thứ 60 của mình, ông cũng kêu gọi bạn bè gửi quà cho mình là những con bò để Heifer gửi tặng người dân ở Tây Tạng, Trung Quốc.

Ông Ferrari tâm sự: “Heifer là một tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu hàng đầu về việc phát triển nông nghiệp bền vững cho những nông hộ nhỏ. Người ta cần tự bảo đảm, tự làm việc để có thể chăm sóc bản thân và gia đình bằng năng lực và tinh thần làm chủ của chính mình. Heifer giúp đỡ mọi người bằng cách đó và chuyển giao tặng phẩm mà năng lực cơ bản của con người được nhân lên nhiều lần. Được tạo cơ hội và giúp đỡ, các hộ gia đình, cộng đồng sẽ tự tạo những cơ hội và thành công cho riêng mình”.

Tự mình đổi đời, nay, chị Nguyễn Thị Lan lại làm tổ trưởng quản lý 18 hộ gia đình được mượn bò của Heifer. Ngày ngày chị năng nổ đi khắp nơi chia sẻ kinh nghiệm để giúp các tổ viên vươn lên như mình.

ĐỖ QUANG TUẤN HOÀNG