Theo thống kê chưa đầy đủ, ở Việt Nam có gần 40 triệu người thường xuyên sử dụng Facebook. Có thể khẳng định rằng, Facebook cũng như nhiều mạng xã hội (MXH) giờ đây là một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội, đặc biệt là với giới trẻ. Tuy nhiên, MXH luôn có hai mặt.
Mặt tốt, đó là sự kết nối, tìm kiếm, chia sẻ thông tin nhanh chóng, dễ dàng và gần như miễn phí, không bị hạn chế bởi khoảng cách địa lý; nhiều hoạt động tình nguyện, từ thiện có khởi nguồn từ những thông tin trên MXH. Nhưng đáng tiếc, mặt chưa tốt cũng lại đến từ chính sự tiện lợi này, khiến MXH dễ dàng trở thành nơi cái phản cảm, cái xấu thậm chí cả cái ác phát tán và lan truyền với tốc độ chóng mặt. Không ít trường hợp gây phản cảm, không phù hợp với thuần phong mỹ tục, làm tổn thương, xúc phạm, hạ uy tín người khác phát tán từ những nội dung MXH. Đó là những clip học sinh đánh nhau, người lớn đánh ghen, đến các trò cờ bạc trá hình, cá cược bóng đá, môi giới mại dâm… Mức độ nghiêm trọng hơn là xuyên tạc chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, xúi giục tụ tập đông người, kích động bạo lực. Đặc biệt, qua tính năng “live stream” (quay và phát trực tiếp video trên mạng), khi những hình ảnh đó được truyền trực tiếp trên MXH với dụng ý xấu, thì tác hại thật khôn lường.
Mới đây, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (thuộc Bộ TT-TT) đã có văn bản đề nghị sở TT-TT các tỉnh, thành phố tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động của các trang thông tin điện tử tổng hợp, các trang MXH có trụ sở hoạt động tại địa phương, kịp thời xử lý nghiêm các sai phạm. Theo đó, các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trang thông tin điện tử tổng hợp và MXH chủ động rà soát toàn bộ hoạt động cung cấp dịch vụ của mình, chấm dứt ngay các hành vi vi phạm (nếu có); nghiên cứu kỹ các quy định tại Nghị định 72 ngày 15-7-2013 của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng và Thông tư 09 ngày 19-8-2014 của Bộ trưởng Bộ TT-TT quy định chi tiết về hoạt động quản lý, cung cấp, sử dụng thông tin trên trang thông tin điện tử và MXH, trong đó lưu ý nội dung của điều khoản chuyển tiếp; triển khai các điều kiện, thủ tục cần thiết bảo đảm hoạt động cung cấp dịch vụ của đơn vị mình, tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành. Đặc biệt, từ tháng 7-2016, Sở TT-TT các địa phương thiết lập, công bố công khai đường dây nóng để tiếp nhận phản ảnh từ người dân, kịp thời xử lý các trang MXH cho phép chia sẻ hình ảnh trực tiếp nhằm mục đích khiêu dâm, bạo động...
Hoạt động của MXH đã bộc lộ nhiều mặt trái cần phải hạn chế. Đó là các vấn đề vi phạm bản quyền, phỉ báng gây tổn hại danh dự cá nhân, xâm phạm đời tư, quảng cáo trá hình, ngụy tạo hình ảnh, siêu liên kết với các mạng ngoài... Một thực trạng khác là do tính chất xuyên biên giới nên hiện nay Việt Nam mất một nguồn thu lớn từ các MXH nước ngoài. Bộ trưởng Bộ TT-TT Trương Minh Tuấn khẳng định, Việt Nam không ngăn cấm MXH mà chỉ điều chỉnh những hạn chế và mặt trái của MXH như nhiều quốc gia khác. Đối với những MXH nước ngoài, Bộ TT-TT sẽ tham mưu Chính phủ đàm phán và yêu cầu hoạt động theo đúng khuôn khổ của luật pháp Việt Nam. Trái với suy nghĩ của nhiều người, hoạt động của MXH ở Việt Nam không bị điều chỉnh bởi Luật Báo chí (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua. Theo Bộ trưởng Trương Minh Tuấn, hiện chúng ta đã có hành lang pháp lý khá đầy đủ để điều chỉnh lĩnh vực này, đó là Nghị định 72 về quản lý Internet, Nghị định 174 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực CNTT…
Tuy nhiên, các biện pháp về hành chính và kỹ thuật là chưa đủ, bởi trên thực tế, ở môi trường ảo, mọi thông tin xấu, độc hại có thể được lan truyền với tốc độ khủng khiếp trên MXH mà thủ phạm thì khó truy tìm. Do vậy, cùng với các biện pháp quyết liệt về hành chính cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho người tham gia truyền thông mạng trong việc chia sẻ thông tin có trách nhiệm. Cần chủ động hơn nữa trong cung cấp thông tin cho báo chí và nhân dân, nâng cao chất lượng văn hóa, giải trí, nhất là tính định hướng của báo chí; chủ động, tích cực phê phán, phản bác thông tin xấu trên mạng. Làm tốt các việc này thì mới khắc phục được những mặt trái của MXH.
TRẦN LƯU
