Theo thống kê năm 2024, trong khi Chỉ số cải cách hành chính (PAR Index) và Chỉ số mức độ hài lòng của người dân đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS) của TPHCM có bước tăng vọt trên bảng xếp hạng, Chỉ số PCI lại giảm 2 bậc, dừng ở vị trí 29/63 tỉnh thành. Điều này phản ánh nỗ lực cải cách hành chính có chuyển biến, song từ đó để thẩm thấu vào dòng chảy điều hành kinh tế thành phố thì còn những tắc nghẽn.
Thực tế, doanh nghiệp (DN) đánh giá cao việc thời gian chờ đợi để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của thành phố - bằng 1/2 so với mặt bằng chung cả nước (TPHCM 14 ngày so với cả nước khoảng 30 ngày); khó khăn về thiếu quỹ đất sạch (TPHCM 19%; cả nước 25%); tiến độ giải phóng mặt bằng chậm (TPHCM 9%; cả nước 19%). Tuy nhiên những nỗ lực thực thi trong việc minh bạch tiếp cận thông tin (đất đai) hay trách nhiệm “bà đỡ” của chính quyền thành phố đã không thể “vãn hồi” cho những rào cản về thiết chế pháp lý hay sức cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế.
Nghịch lý ở chỗ Chỉ số tiếp cận đất đai tăng đến 34 bậc nhưng tính minh bạch chỉ xếp thứ 46/63 tỉnh thành; hay cải cách hành chính trong PAR Index ghi nhận có cải thiện nhưng “Chi phí không chính thức” vẫn tăng. Đáng lưu ý là một số chỉ tiêu nghịch (tức giá trị càng lớn càng thể hiện tác động tiêu cực) phản ánh những khó khăn của thủ tục gia nhập thị trường của thành phố cao hơn nhiều so với mặt bằng chung của cả nước.
Ví dự như, tỷ lệ DN phải chờ hơn 3 tháng mới hoàn thành tất cả thủ tục để chính thức hoạt động; tỷ lệ DN phải hủy bỏ kế hoạch kinh doanh do những khó khăn gặp phải khi thực hiện thủ tục sửa đổi đăng ký DN, thủ tục đề nghị cấp giấy phép kinh doanh có điều kiện; tỷ lệ DN phải sửa đổi, bổ sung hồ sơ đăng ký DN từ 2 lần trở lên; tỷ lệ DN phải trì hoãn/hủy bỏ kế hoạch kinh doanh do những khó khăn gặp phải khi thực hiện thủ tục đăng ký DN. Hay số ngày chờ đợi để nhận được thông tin, văn bản yêu cầu của thành phố, tính minh bạch trong đấu thầu và khả năng tiếp cận tài liệu pháp lý rất cần phải cải thiện khi đang cao hơn so với mặt bằng chung của cả nước.
Trong hồ sơ PAR Index, năm 2024, TPHCM hoàn thành toàn bộ 100% nhiệm vụ cải cách hành chính với 21 chỉ tiêu, 8 nhóm nhiệm vụ và 111 đầu việc cụ thể. Tuy nhiên, từ PAR Index đến PCI - nhìn sâu vào các điểm chỉ số thành phần sẽ phản chiếu năng lực (cùng trách nhiệm) còn nhiều bất cập trong bộ máy vận hành công vụ. Bằng chứng là trong khi điểm thẩm định được cải thiện từ vị trí 40 lên 22 thì điểm khảo sát lãnh đạo, quản lý - những người trực tiếp thực thi công tác cải cách hành chính lại đứng thứ 59/63. Xét trên tổng thể, để thông suốt quy trình thủ tục hay số hóa nhằm thay thế và loại bỏ “chi phí không chính thức”…, chúng ta vẫn còn khoảng cách đáng kể với thực tế. Việc rút ngắn khoảng cách này chính là mệnh lệnh quan trọng của các hành động sắp tới!
