Lớp học đặc biệt
Chị Mai, nhân viên văn phòng, ngụ phường Hạnh Thông (TPHCM) kể, chị vẫn nhớ rất rõ lần đầu tiên nhận được tin nhắn của mẹ qua điện thoại. Vài chữ ngắn ngủi không dấu, đa số là gõ sai, nhưng chị bỗng thấy tim mình thắt lại. Vừa mừng, vừa rưng rưng xúc động. Nó khác hẳn với những cuộc gọi quen thuộc, cũng không giống những lá thư tay xưa mẹ từng viết. Một điều gì đó rất hiện đại, mới mẻ, nhưng vẫn thấm đẫm tình cảm quen thuộc. Giờ đây, nhà chị có hẳn một nhóm chat gọi là “Group người nhà”, nơi mẹ gửi hình chậu hoa mới trồng, cha hỏi thăm sức khỏe các cháu. Ở đó còn là nơi các anh em của chị trao đổi từ chuyện mua thịt sạch đến việc chuẩn bị những ngày giỗ. Không phải lúc nào cũng nói chuyện, nhưng cảm giác kết nối, bất cứ lúc nào cũng có thể thấy nhau, nhắn tin cho nhau làm chị thấy gia đình như gần gũi hẳn.
Tất cả bắt đầu từ một buổi tối nọ, trong căn hộ nhỏ của chị Mai, cậu bé Đức Minh (14 tuổi, con trai chị) đang ngồi chơi điện thoại thì bà ngoại cầm chiếc điện thoại thông minh do cậu con trai cả (bác ruột của bé Minh) tặng đến nhờ chỉ bà cách dùng. Thế là từ đó, hàng đêm, bà ngoại với đứa cháu lại chụm đầu cùng chiếc điện thoại. “Bà không bấm được nè, cái gì mà cứ hiện chữ lên hoài vậy?”, bà hỏi. Minh dịu giọng: “Bà phải tắt thông báo đi bằng cách vào chỗ này…”. Hai bà cháu lúi húi, một người kiên trì hướng dẫn, một người chăm chú thao tác.
Những “lớp học” như thế đang xuất hiện ngày càng nhiều trong các gia đình Việt, nơi con cháu trở thành “giáo viên công nghệ” bất đắc dĩ của cha mẹ, ông bà. Người già bắt đầu gia nhập không gian số, khi điện thoại thông minh, Zalo, Facebook, ứng dụng ngân hàng, giấy tờ online, camera giám sát… trở thành một phần thiết yếu của đời sống. Việc học công nghệ của thế hệ lớn tuổi không còn là chuyện hiếm hoi “đua đòi”. Và người hướng dẫn thường chính là con cháu trong nhà, từ chỉ cách chụp ảnh, tải ứng dụng, tra cứu sức khỏe, đề phòng lừa đảo cho đến chuyện “bấm sao để gửi sticker có nhạc”.
Người lớn tuổi vào mạng, vừa yêu vừa lo
Chị Hà Linh (32 tuổi, ngụ phường Diên Hồng, TPHCM) kể: “Tôi cài Facebook cho mẹ và chỉ cách đăng bài. Lần đầu, mẹ chụp hình... cái ấm nước rồi viết chú thích: “Lâu lâu làm mới cái bình”. Chưa hết, mẹ còn tag nhầm tên tôi thành... tên một shop mỹ phẩm vì thấy có chữ đẹp”! Cả nhà được một phen cười nghiêng ngả.
Không ít người lớn tuổi khi mới bước vào thế giới công nghệ đã vô tình tạo ra những tình huống “khó đỡ”. Từ việc trả lời tin nhắn bằng cách viết... công khai, đến chuyện gửi nhầm ảnh, thậm chí bị kẻ xấu dẫn dụ... Những “tai nạn công nghệ” ấy đôi khi khiến con cháu bối rối, nhưng cũng mang lại những trận thư giãn và thân thiết giữa các thế hệ.
Tuy vậy, để hướng dẫn ông bà, cha mẹ dùng công nghệ không phải dễ. “Con chỉ sao mà nhanh quá, mẹ chưa kịp nhìn”, “Nó toàn bằng tiếng Anh, bà làm gì hiểu” là những câu quen thuộc mà “giáo viên công nghệ” từng nghe qua. Đôi lúc, một buổi hướng dẫn có thể kết thúc bằng im lặng giận dỗi, vì người chỉ dẫn nản, người tiếp nhận... bực!
Dù tiếp nhận còn có phần chậm, nhưng sự gia nhập không gian số của người cao tuổi đang mang lại nhiều thay đổi tích cực. Nhờ biết dùng Zalo, ông nội có thể gọi video cho cháu ở nước ngoài. Vào YouTube, bà có thể nghe cải lương, học nấu ăn theo công thức mới. Nhiều người lớn còn dùng mạng xã hội như một cách “hồi xuân”: đăng ảnh đi du lịch, khoe cây cảnh, kể chuyện thời trẻ...
Ông Tư (65 tuổi, Thủ Đức, TPHCM) cười bảo: “Hồi đó tưởng Facebook chỉ cho mấy đứa trẻ rảnh rỗi. Giờ tui có hơn trăm bạn, có gì vui là đăng. Tụi nhỏ còn vô comment khen ông nội xì-tin!”.
Dĩ nhiên, cũng có khi sự nhiệt tình tham gia mạng xã hội ấy “đi hơi xa”. Như việc chia sẻ các tin giả, liên kết độc hại, hoặc “dính” vào những hội nhóm buôn bán online thiếu kiểm chứng. Những lúc như vậy, sự hiện diện của con cháu chính là “người kiểm duyệt” thân tình và cần thiết.
Bạn Hà My (23 tuổi, sinh viên ở TPHCM) chia sẻ: “Hồi đầu, mình thấy cực vì phải chỉ từng bước cho mẹ, nhưng sau nhận ra, nhờ vậy mà hai mẹ con gần nhau hơn. Mẹ mình giờ dùng app đặt đồ ăn, tự tra vé máy bay, còn dạy lại mình cách làm bánh nữa chứ”.
Sự giao thoa công nghệ giữa các thế hệ, nếu được nuôi dưỡng bằng yêu thương và sự kiên nhẫn, sẽ trở thành cầu nối rất đẹp. Cha mẹ và con cái có thêm lý do để chuyện trò, sát lại gần nhau, không chỉ trên bàn phím mà cả trong lòng. Bởi trong căn nhà nào đó, một đứa cháu đang kiên nhẫn chỉ ông nội cách chụp ảnh dọc, hay một người con đang chỉ mẹ dùng app đặt lịch khám bệnh. Người trẻ rèn được sự kiên nhẫn, sự quan tâm. Còn người lớn tuổi không chỉ học thao tác, mà còn học cách mở lòng với thế giới mới.
