Thành tựu lớn nhất của làng thể thao châu Á tại Olympic mùa hè Athens 2004 chính là kỳ tích của Liu Xiang - nam VĐV đầu tiên của Trung Quốc đoạt HCV ở một cự ly tốc độ, lại là một kỷ lục Olympic. Chiếc HCV này được gọi là “nặng ký nhất”, có ý nghĩa nhất trong tổng số 32 HCV mà đoàn thể thao Trung Quốc đoạt được tại Athens. Đó là lý do anh được vinh dự cầm cờ Trung Quốc trong lễ bế mạc Olympic.
Niềm vui chiến thắng...
Ngay lần đầu tham dự đại hội thể thao lớn nhất thế giới, chàng trai cao 1m88 nặng 85 kg này về đích trước tiên ở cự ly 110m vượt rào với thành tích 12 giây 91, ngang bằng kỷ lục thế giới của Colin Jackson người Mỹ lập năm 1993.
Nhưng Liu phá đổ kỷ lục Olympic 12 giây 95 do Allen Johnson (Mỹ) lập ở Olympic mùa hè Atlanta 1996. Jackson làm bình luận viên cho BBC nói lẽ ra phải có cả Johnson thi đấu, để Liu có thể phá luôn kỷ lục thế giới. Thành tích của Liu là một hiện tượng thành công của châu Á nói chung, của TQ nói riêng.
Liu là người đàn ông châu Á đầu tiên chiến thắng cự ly này. Chủ tịch Liên đoàn điền kinh TQ Luo Chaoyi nói Liu là niềm tự hào của cả dân tộc TQ và sẽ là niềm hy vọng vàng của nước chủ nhà Olympic Bắc Kinh 2008. Khi ấy, Liu chỉ mới 25 tuổi.
Trước khi tham dự Olympic, chỉ tiêu của Liu khá khiêm tốn: chỉ hy vọng có tên trong 6 người về đầu. Sau khi đoạt HCV, anh tự tin hơn: “Làm ơn chú ý đến điền kinh TQ. Tôi cho rằng người TQ có thể gieo bão vàng trên đấu trường thể thao thế giới”.
Từ sau thành tích này, Liu trở thành một nhân vật nổi tiếng của TQ. Năm ngoái, anh ký hợp đồng quảng cáo cho tập đoàn Baisha chuyên…sản xuất thuốc lá ở TQ. Lập tức, hình ảnh “Đại sứ” Liu Xiang xuất hiện trên nhiều kênh TV ở TQ. Tổng Giám đốc tập đoàn là ông Baisha nói: “Thế giới đều thích Liu Xiang và hy vọng anh sẽ còn có thành tích cao hơn nữa để vĩnh cữu hóa hình ảnh tràn đầy nhựa sống của anh”. Liu còn được tờ tạp chí Time chọn là một trong những người hùng thể thao châu Á năm 2004.
Liu Xiang hàng giữa trong cự ly 110m rào.
Liu nói thành tích của anh chứng tỏ với thế giới rằng đàn ông da vàng cũng có thể chiến thắng ở nhảy cao và đua tốc độ, chẳng thua kém Mỹ và châu Âu. Các quan chức thể thao TQ giải thích môn chạy vượt rào đòi hỏi kỹ thuật nhiều hơn là tốc độ cao. Lâu nay vẫn có quan niệm sai lạc rằng các nhà thể thao châu Á luôn đua tốc độ chậm hơn đồng nghiệp Âu, Mỹ và châu Phi, do gen di truyền kém phát triển hơn.
Chưa có một nghiên cứu khoa học nào ủng hộ giả thiết người châu Á có thể trạng kém hơn. Ông Li Ai Dong, chuyên viên nghiên cứu ở Viện khoa học thể thao TQ nói ông chưa thể tin chắc người TQ có thể cạnh tranh với Âu Mỹ ở các cự ly tốc độ: “Các cuộc đua cự ly ngắn đòi hỏi thể lực dồi dào, khả năng cơ thể như tốc độ, sức mạnh đột biến. Dù chúng tôi chưa có dữ liệu nghiên cứu, một thực tế là người châu Á như Trung Quốc vẫn kém lợi thế hơn người Âu, Mỹ”. Khi vừa khai mạc Athens 2004, người TQ cũng tự ti, chỉ hy vọng vào bóng bàn, cầu lông, thể dục dụng cụ (những môn đòi hỏi kỹ thuật cao, khéo léo).
Về chuyện này, yếu tố khích lệ tinh thần khá quan trọng. Tờ Nhân dân Nhật báo TQ đã khuyến khích các VĐV TQ thi đấu, tập luyện cần cù hơn: “Nếu người Trung Quốc muốn lưu dấu ấn tại OLympic, họ phải vượt qua sự tự ti”. Không chỉ muốn chinh phục đỉnh cao để dân tộc thêm tự hào, ngành thể thao TQ đã treo giải thưởng bằng tiền mặt: 18.000 USD cho VĐV nào đoạt HCV. Liu đã nỗ lực tập luyện và thi đấu hết mình. Anh còn được nhà tài trợ Nike (Mỹ) thưởng 60.000 USD.
Liu Xiang niềm tự hào của thể thao Trung Quốc tại Olympic Athens 2004.
Là con trai của một tài xế xe tải, mẹ nội trợ, Liu mê thể thao từ khi còn bé. Ở lớp 4, cậu vào trường năng khiếu tập nhảy cao. Nhưng khi đo xương biết mình sẽ không đủ cao để chơi môn này, Liu toan bỏ cuộc dù đã đoạt vô địch TQ hạng nhi đồng. Hai bậc phụ huynh muốn con trở thành kỹ sư tin học, nhưng Liu chỉ muốn thực hiện giấc mơ: tranh tài Olympic.
Mùa xuân năm 1998, HLV Sun Haiping phát hiện cậu thiếu niên 15 tuổi. Từng giúp TQ có những ngôi sao vượt rào như Chen Yanhao (vô địch châu Á), ông thuyết phục bố mẹ Liu cho cậu tập chạy vượt rào 110 m. Sau 3 năm rèn luyện gian khó, Liu lập sự nghiệp ở giải điền kinh quốc tế Lausanne (do Liên đoàn điền kinh quốc tế tổ chức), phá kỷ lục thế giới hạng trẻ và kỷ lục châu Á với thành tích 13 giây 12. Hai năm trước Athens, anh đoạt các danh hiệu vô địch châu Á, Đại hội thể thao đại học thế giới và Asian Games (Á vận hội). Anh còn đoạt huy chương đồng tại giải vô địch thế giới Paris 2003 với thành tích 13 giây 23.
Kể từ đó, Liu không ngừng tiến bộ, đạt thành tích cá nhân tốt nhất 13 giây 06 (kỷ lục châu Á) tại giải điền kinh Grand Prix Osaka (Nhật), nơi anh có dịp đua cùng Allen Johnson. Gần đây nhất tại giải Golden Gala Roma (ngày 3-7), anh cùng Johnson tranh tài và cùng đạt thành tích 13 giây 11. Phân tích ảnh chụp cho thấy Johnson là người thắng cuộc nhờ xuất phát mạnh mẽ hơn trong khi động tác vượt rào của Liu tốt hơn.
Ngoài đời, Liu cho biết anh mê ngôi sao ca nhạc Michael Jackson, thích hát karaoke và chơi game. Liu nói mỗi khi có thành tích thể thao, anh đều rủ bạn bè “rửa” huy chương bằng một chầu karaoke tưng bừng.
BÍCH NGỌC
