Khép lại ký ức về những ngày tháng kinh hoàng, sống trong trại tị nạn ở Campuchia, những người từng tin lời về “Miền đất hứa” bên kia biên giới sau ngần ấy năm, giờ đã có cuộc sống mới, tương đối ổn định. “Miền đất hứa” mà họ muốn tìm không đâu xa, ngay dưới chân họ, chỉ là giờ họ mới nhận ra…
Tìm “Miền đất hứa”
Xã biên giới Ia O, huyện Ia Grai (tỉnh Gia Lai) có 4/9 làng với 121 đối tượng vượt biên sang Campuchia. Thời gian qua, đã có 33 đối tượng sang được nước thứ 3, số còn lại được Cao ủy Liên hiệp quốc về người tị nạn (UNHCR) trả về Việt Nam. Xem qua lý lịch trích chéo của họ, chúng tôi không khỏi tò mò về số phận những người đã từng dứt áo rời bỏ quê hương để đi tìm “Miền đất hứa”, để rồi thất vọng trở về với hai bàn tay trắng trong sự hối hận. Chúng tôi đến nhà ông Siu Blờ, người Ja Rai, trú ở làng Bi, xã Ia O (huyện Ia Grai), năm nay vừa tròn 62 “mùa rẫy” vào một ngày của tháng 6, khi mùa mưa Tây Nguyên đã nặng hạt. Siu Blờ đã 2 lần dẫn cả gia đình bỏ nhà cửa, ruộng nương, bầy gia súc, gia cầm trốn sang Campuchia. Ông Siu Blờ kể: Khoảng tháng 7-2005, đứa cháu tên Ksor Thủy (lúc đó khoảng 30 tuổi) đến nhà ông rủ gia đình vượt biên sang Campuchia rồi sẽ được đón sang Mỹ sinh sống, cuộc sống sẽ sung sướng, giàu sang. Giấc mơ về “nhà lầu, xe hơi” được Thủy vẽ ra cho Siu Blờ. Ban đầu ông không tin, làm gì có chuyện “của trên trời rơi xuống” nhưng rồi Thủy rỉ tai suốt ngày nên Siu Blờ đã nghe theo. Một đêm tối trời, gia đình 9 người gồm 2 vợ chồng và 7 đứa con cầm ít tiền từ việc bán tống tháo đồ đạc trước đó, trốn sang Campuchia. Được đưa về trại tị nạn ở thủ đô Phnôm Pênh, từ đây nỗi hãi hùng của Siu Blờ về “Miền đất hứa” bắt đầu…
Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Pơ Cô giúp người dân xã Ia O (Ia Grai, Gia Lai) tăng gia sản xuất.
Tới trại tị nạn, Siu Blờ thấy có tới hàng trăm người sống chen chúc trong những mái nhà tôn, mùa nắng, trời nóng đến cháy da. Giấc mơ giàu sang đâu chẳng thấy, trước mắt Siu Blờ là hình ảnh nhiều người đang sống vật vờ nhịn đói, nhịn khát, mỗi ngày mỗi người chỉ được ăn vài chén cơm, nằm ngủ dưới đất, chẳng có chăn màn. Niềm tin về lời hứa được đón đi Mỹ bị thui chột dần. Được một năm, chịu hết nổi cảnh khổ trong trại tị nạn, Siu Blờ xin đưa gia đình quay về Việt Nam. Về chưa ấm chỗ, tháng 4-2007, tên Pul, trú ở khu vực B15, xã Ia Der (huyện Ia Grai) lại đến rủ rê vợ con Siu Blờ vượt biên. Quá rõ về cảnh sống “chui nhủi” ở trại tị nạn, Siu Blờ không đi. Nhưng một số đối tượng khác hù dọa, rằng Siu Blờ nếu ở lại sẽ bị công an bắt, hãi quá, Siu Blờ đi theo. “Sang đấy rồi cũng trải qua “cơn ác mộng” mà cả gia đình đã nếm qua trước đó, được 6 tháng mình tiếp tục bàn với vợ con xin trở lại làng” - Siu Blờ kể.
Đồng cảnh ngộ như Siu Blờ, anh Rơ Lan Hyêh (30 tuổi), người Ja Rai cùng ở làng Bi (xã Ia O), cũng bị một số đối tượng xấu đến rủ rê bỏ nhà, nương rẫy, bỏ cả người vợ trẻ vừa mới cưới được mấy tháng để đi tìm “Miền đất hứa”. Sau một đêm vượt rừng, lội sông suối, Hyêh có mặt ở trại tị nạn Ban Lung, tỉnh Rattanakiri (Campuchia). Khi Hyêh đến ở đây đã có hơn 300 người như Hyêh đang nằm chờ cơ hội được đón sang Mỹ. Hyêh tâm sự: “Khổ lắm, mỗi ngày được vài chén cơm. Con mắm bằng ngón tay út, chút chút thế này mà 3 người chia nhau một con”. Sướng đâu chả thấy, so với hồi ở nhà thì kém xa, đói quá, chịu không nổi cảnh khổ trong trại tị nạn, ở được chừng hơn một tháng thì Hyêh tự mình tìm đường trốn trại về nước.
Không đâu bằng quê hương mình
Mệt mỏi, ê chề sau những lần tìm cơ hội “đổi đời” nơi chân trời xa xăm, được sự dang tay của chính quyền địa phương và sự giúp đỡ của các ban, ngành hữu quan của tỉnh Gia Lai, nhiều gia đình bắt tay gầy dựng lại từ đầu ngay tại quê nhà. Các cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Pơ Cô (thuộc Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai) đã tổ chức hàng ngàn ngày công lao động, cấp phát nhiều cây, con giống, giúp bà con đồng bào dân tộc thiểu số vừa “hồi hương” phát triển kinh tế gia đình; đưa mô hình trồng cây công nghiệp (như cây cao su tiểu điền, cây cà phê, điều) vào nương rẫy của bà con, đồng thời hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc cho họ.
Trung tá Trần Văn Hùng, Phó Đồn trưởng nghiệp vụ Đồn Biên phòng Pơ Cô cho biết, hầu hết các đối tượng trên địa bàn xã biên giới Ia O (huyện Ia Grai) từng vượt biên qua Campuchia, khi trở về làng đều được giúp đỡ để phát triển kinh tế gia đình. Hiện các hộ đều có cuộc sống ổn định, không ít thì nhiều, hầu như hộ nào cũng có vườn cao su, điều, cà phê. Hộ ít thì 5 - 7 sào, bình thường 1 - 2ha, cá biệt như hộ ông Ksor Phiếu ở làng Dăng (xã Ia O) có 4ha cao su. Hiện 90% số hộ vượt biên trở về có kinh tế khá giả, thu nhập hàng năm từ vài chục triệu đến hàng trăm triệu đồng.
Trở lại với câu chuyện ra đi tìm “Miền đất hứa” của gia đình ông Siu Blờ năm xưa, sau hơn 5 năm cần cù gầy dựng, đến nay 4 trong số 7 đứa con của ông Siu Blờ đã lập gia đình. Ra ở riêng, ai cũng có cuộc sống ổn định, có vườn, có rẫy, mỗi cặp vợ chồng trẻ có thu nhập từ 50 - 60 triệu đồng/năm. Còn ông Siu Blờ cũng đã xây được ngôi nhà cấp 4 khá khang trang, sạch sẽ, trong nhà đã sắm đầy đủ tiện nghi, xe máy đời mới. Hiện ông có trong tay 1ha điều kinh doanh, 1ha đất trồng cây mì, 5 sào lúa nước, 2 con trâu, 2 con bò… Mỗi năm, trừ chi phí ông còn thu về gần 50 triệu đồng. Mới đây, Siu Blờ dành dụm mua thêm được 1ha cây điều. Thời gian dần trôi, giờ Siu Blờ thấm thía nhận ra rằng: chỉ có chăm chỉ lao động mới thoát được đói nghèo. Giá như ngày ấy Siu Blờ chịu khó làm ăn như người khác giờ chắc khá hơn nhiều.
Chúng tôi cũng gặp anh Rơ Lan Hyêh trong lần lên biên giới gần đây. Hàn huyên về câu chuyện vượt biên năm nào, cho thấy dường như chàng thanh niên này đã “thấm đòn”. Ở cái tuổi còn trai trẻ, Rơ Lan Hyêh là chủ sở hữu một cơ ngơi khiến nhiều chàng trai, cô gái “da nâu, mắt sáng” ở khu vực Tây Nguyên phải ao ước: 1ha cao su sắp cho thu hoạch, 1ha mì, 3ha điều và một ít cà phê đang thời kỳ kinh doanh... Tính sơ sơ mỗi năm anh thu về cả trăm triệu đồng. “Chịu khó dành dụm, vài năm nữa muốn mua ô tô cũng được”, Rơ Lan Hyêh khoe.
Huyện biên giới Ia Grai có địa hình phức tạp, địa bàn trải rộng. Huyện có đến phân nửa dân số là đồng bào Ja Rai, sống gần biên giới với nước bạn Campuchia. Lợi dụng sự cả tin, nhẹ dạ của bà con, kẻ xấu thường xuyên len lỏi tuyên truyền xuyên tạc, lôi kéo và kích động bà con làm những điều trái quy định của pháp luật. Không ít người bị hăm dọa, nghe theo lời xúi giục của chúng đã vượt biên sang Campuchia, tổ chức gây rối an ninh trật tự, chống phá chính quyền. Trước tình hình trên, các cấp chính quyền huyện Ia Grai đã phối hợp với lực lượng Công an huyện Ia Grai tổ chức vận động quần chúng tại các thôn, làng khi có đối tượng hồi hương trở về phải giúp các đối tượng tái hòa nhập với cộng đồng.
Khép lại quãng thời gian “lạc nhịp”, hầu hết các đối tượng người dân tộc thiểu số ở huyện Ia Grai trót nghe lời dụ dỗ vượt biên nay đã hồi hương có cuộc sống ổn định, sinh sống và tham gia các hoạt động tại thôn, làng. Sau những tháng ngày bôn ba, họ mới nhận ra rằng, “Miền đất hứa” không phải tìm đâu xa, chính là quê hương mình.
ĐỨC TRUNG
