Theo Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA), hàng ngàn người Mỹ gốc Phi đã tập trung tại quảng trường quốc gia trước tòa nhà Quốc hội ở Washington ngày 11-10 để đòi công lý. Phong trào này bắt đầu từ năm 1995 nhằm kêu gọi dư luận và chính quyền giải quyết tình trạng bất bình đẳng đối với người Mỹ gốc Phi.
Tình trạng phân biệt chủng tộc đối với người Mỹ gốc Phi hay các sắc tộc thiểu số không chỉ là vấn đề của quá khứ mà vẫn hiện hữu trong mọi khía cạnh của đời sống xã hội Mỹ như việc làm, nhà ở, giáo dục và tư pháp. Các nhà xã hội học cho rằng sự khác biệt về sắc tộc và các cuộc xung đột là không thể tránh khỏi ở Mỹ, nơi được gọi là hợp chủng quốc. Có không ít bằng chứng chỉ ra trong cuộc sống hàng ngày người Mỹ da màu vẫn luôn phải đối mặt với những hành vi phân biệt và sự đối xử thiếu công bằng.
Thống kê cho thấy, mặc dù tỷ lệ phạm cùng một tội danh không chênh lệch nhiều, nhưng tỷ lệ người da màu bị bắt giữ lại cao gấp 3 lần người da trắng. Theo số liệu thống kê của Bộ Tư pháp Mỹ, các vụ giết người liên quan tới bắt giữ, đa phần nạn nhân là nam giới da màu và một nửa trong số đó có độ tuổi từ 25-44. Tỷ lệ nạn nhân da màu chiếm 32%, trong khi đối tượng này chỉ chiếm 13% dân số Mỹ. Số người da màu bị cảnh sát yêu cầu dừng xe kiểm tra bất thường cao gấp 3 lần so với lái xe da trắng và gấp 4 lần về số trường hợp xảy ra xô xát với cảnh sát. Trong khi đó, Trung tâm Vì sự tiến bộ của nước Mỹ lưu ý rằng khoảng 30% nam giới thuộc cộng đồng gốc Phi có thể phải ngồi tù, số học sinh da màu bị bắt giữ cũng nhiều hơn học sinh da trắng.
Trong 20 năm qua, điều kiện kinh tế-xã hội của người da màu không thay đổi mấy khi tỷ lệ thất nghiệp năm 1995 là 8,1% so với 8,9% vào tháng 9-2015. Đa phần người da màu thường khó xin việc, dù chiếm 37% lực lượng lao động Mỹ, hơn 2/3 trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi vẫn chỉ có thể kiếm được những việc làm giản đơn và lương của họ cũng thường thấp hơn so với người da trắng. Hệ lụy là thu nhập và sức tiêu dùng của nhóm người này thấp hơn rất nhiều so với tiềm năng.
Sự kỳ thị chủng tộc cũng đã hằn sâu vào ý thức của một bộ phận lực lượng cảnh sát vốn đa số là người da trắng khi họ luôn có định kiến rằng người da màu đồng nghĩa với “thành phần nguy hiểm”. Vì vậy, trong năm ngoái, hàng trăm người da màu bị cảnh sát bắn chết và hầu hết các sĩ quan cảnh sát đều được châm chước. VOA ngày 12-10 dẫn kết quả điều tra mới nhất cho thấy, hai cuộc điều tra độc lập xác định một sĩ quan cảnh sát da trắng ở bang Ohio đã hành động đúng trong vụ nổ súng bắn chết một cậu bé 12 tuổi người da màu cầm một khẩu súng đồ chơi bắn đạn nhựa. Tamir Rice thiệt mạng hồi tháng 11-2014 bên ngoài một trung tâm giải trí ở thành phố Cleveland. Sĩ quan đang huấn luyện Timothy Loehmann bắn Rice vài giây sau khi đến hiện trường, khi nhận được cuộc gọi báo có người cầm một khẩu súng. Báo cáo cho rằng khẩu súng nói trên là bản sao của một khẩu súng lục và bắn đạn nhựa, nhưng dấu hiệu màu cam cho biết đó là súng đồ chơi đã bị gỡ bỏ.
VIỆT ANH
