13 giờ (giờ Việt Nam), ngày 16-6, Tập đoàn năng lượng Gazprom (Nga) thông báo bắt đầu áp dụng hình thức trả trước đối với hợp đồng cung cấp khí đốt cho Ukraine. Theo đó, Kiev sẽ phải trả tiền cho số lượng khí đốt định mua cho tháng sau vào trước ngày cuối cùng của mỗi tháng. Điều này đồng nghĩa với việc Nga chính thức cắt nguồn cung khí đốt sang Ukraine khi mà Kiev chưa trả trước tiền khí đốt tháng 6 trong khi vẫn đang nợ Nga hơn 4 tỷ USD tiền khí đốt.
Công nhân vận hành hệ thống đường ống dẫn khí đốt của Gazprom.
Đâm đơn kiện nhau
Quyết định trên của Gazprom được đưa ra sau khi Tập đoàn năng lượng Naftogaz của Ukraine không thanh toán trước 1,951 tỷ USD trên tổng số 4,458 tỷ USD nợ quá hạn trước thời hạn chót được phía Nga quy định là 13 giờ ngày 16-6.
Đài Tiếng nói nước Nga cho biết Gazprom cũng đã đệ đơn lên Tòa án trọng tài thương mại ở Stockholm (Thụy Điển) yêu cầu Naftogaz thanh toán nợ cũng như kiện Naftogaz không thực hiện đúng về các điều khoản nhập khẩu khí đốt theo hợp đồng đã ký với Gazprom trong hơn 2 năm qua. Án phạt cho việc làm sai quy định hợp đồng sẽ vào khoảng 18 tỷ USD. Phía Naftogaz cũng lập tức đâm đơn kiện lên Tòa án trọng tài thương mại ở Stockholm đòi Tập đoàn Gazprom bồi thường 6 tỷ USD bù lại khoản tiền mua khí đốt quá cao trước đây. Naftogaz cho hay họ sẽ yêu cầu tòa án trên thiết lập một cái giá công bằng cho lượng khí đốt mua của Nga trong tương lai.
Theo Phó Thủ tướng Nga Arkady Dvorkovich, Mátxcơva có thể sẽ thi hành thêm một số biện pháp khác sau cuộc gặp giữa lãnh đạo Gazprom và Tổng thống Nga Vladimir Putin trong ngày 16-6 (giờ địa phương).
Một số quan chức Ukraine tuyên bố Kiev đã sẵn sàng cho cả tình huống xấu nhất là Nga ngừng cung cấp khí đốt cho Ukraine. Concorde Capital, một công ty đầu tư có trụ sở tại Kiev, nhận định Ukraine vẫn có thể duy trì được các hoạt động bình thường đến giữa tháng 9 năm nay, bởi đây là thời điểm nhu cầu sử dụng khí đốt tại Ukraine thấp, trong bối cảnh các nhà máy sản xuất hóa chất ở phía Đông đang tạm dừng hoạt động.
Đảm bảo nguồn cung cho châu Âu
Giám đốc điều hành Gazprom Alexei Miller cho biết nếu Ukraine làm gián đoạn việc vận chuyển khí đốt sang châu Âu qua ngả Ukraine, Ủy ban châu Âu (EC) sẽ sẵn sàng thảo luận với Gazprom về việc tăng lượng khí đốt trung chuyển qua hệ thống Opal chạy dọc biên giới của Đức ở phía Đông. Opal kết nối Dòng chảy phương Bắc (dự án đường ống dẫn khí thiên nhiên xa bờ từ Vyborg, Nga đến Greifswald, Đức) với mạng lưới trung chuyển khí đốt của châu Âu. Như vậy, vấn đề quan ngại về việc châu Âu thiếu khí đốt sẽ được giải quyết.
Căng thẳng về khí đốt giữa Nga và Ukraine cũng đã từng xảy ra vào mùa Đông năm 2006 và 2009. Châu Âu đã phải hứng chịu hậu quả từ tranh cãi giữa Mátxcơva và Kiev, hàng triệu gia đình ở lục địa này không có năng lượng để sưởi ấm khi Ukraine làm gián đoạn việc trung chuyển khí đốt từ Nga đến châu Âu qua ngả Ukraine. Khoảng 15% khí đốt xuất khẩu sang châu Âu của Nga đi qua Ukraine.
Bộ trưởng Năng lượng Nga Alexander Novak tuyên bố việc tiến hành đối thoại 3 bên giữa Mátxcơva, Kiev và EC vào thời điểm này không thật sự cần thiết bởi Kiev có “thái độ không xây dựng”. Theo ông Novak, Nga sẵn sàng đối thoại “cởi mở” chỉ khi Ukraine thanh toán đầy đủ khoản nợ khí đốt cho nước này.
Đến nay Nga và Ukraine vẫn chưa thống nhất được các điều khoản về hợp đồng khí đốt. Nga chỉ chấp nhận giảm giá khí đốt xuống 385 USD/1.000m³, trong khi Ukraine muốn giá thấp hơn, ở mức 286 USD/1.000m³.
Giám đốc điều hành Gazprom Alexei Miller cho biết lượng khí đốt Ukraine mua chịu của Nga đã được Kiev bơm xuống các kho chứa khí đốt dưới lòng đất. Trong số 12,5 tỷ m³ khí đốt được cất giữ đó, có đến 11,5 tỷ m³ khí đốt mà Ukraine chưa trả tiền cho Nga.
| |
VĂN ĐỖ (tổng hợp)
