Hệ lụy từ nạn phá rừng ở Quảng Nam: Hệ sinh thái tiêu điều, đàn voọc quý “kêu cứu”

Trong bài viết “Chuyện lạ có thật ở Quảng Nam – phá rừng để… đồng rừng!” trên số báo hôm qua 9-7, chúng tôi đã đề cập đến việc hàng chục ha rừng phòng hộ Phú Ninh (Quảng Nam) bị tàn phá. Không những thế, việc hàng trăm, thậm chí hàng ngàn ha rừng phòng hộ ở Quảng Nam nói riêng, các tỉnh miền Trung nói chung bị tàn phá, đã, đang và sẽ dẫn đến những hệ lụy khủng khiếp, rất đáng báo động. Nạn phá rừng ở Quảng Nam đã khiến sự đa dạng sinh học bị phá vỡ, đe dọa nguồn nước của “đại công trình” thủy lợi hồ Phú Ninh. Đặc biệt, đàn voọc chà vá chân xám quý hiếm - một trong 25 loài động vật có nguy cơ tiệt chủng cao nhất thế giới - có thể bị xóa sổ.

Đa dạng sinh học bị phá vỡ

Hồ Phú Ninh là một trong những công trình thủy lợi lớn nhất nước ta hiện nay, đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc tưới tiêu cho hàng chục ngàn ha đất nông nghiệp của tỉnh Quảng Nam và là nguồn nước sinh hoạt cho TP Tam Kỳ. Hồ Phú Ninh còn là di tích quốc gia, khu du lịch sinh thái hấp dẫn với hệ sinh thái đa dạng với nhiều loài động-thực vật quý hiếm nằm trong sách Đỏ của nước ta và thế giới.

Việc phá rừng phòng hộ hồ Phú Ninh không chỉ đơn thuần là mất gỗ mà còn đe dọa đến sự an toàn của hồ Phú Ninh. Những cánh rừng nguyên sinh bị tàn phá sẽ khiến nguồn nước của hồ bị cạn kiệt trong mùa nắng, nguy cơ vỡ đập trong mùa mưa lũ và đe dọa đến sự tồn vong đa dạng sinh học nơi đây. Nhất là những loài động vật quý hiếm, trong đó có đàn voọc chà vá chân xám.

Trong quá trình cắt rừng, lội suối để tận mắt chứng kiến cảnh tàn phá rừng, chúng tôi bất ngờ phát hiện một đàn voọc chà vá chân xám đông đúc đang nhảy chuyền trên ngọn cây tại một khoảnh rừng thuộc xã Tam Mỹ Tây. Đây là loài động vật quý hiếm chỉ có ở miền Trung và Tây Nguyên nước ta.

Theo một số tài liệu khoa học, hiện nay trên toàn thế giới loài này chỉ còn 700 - 1.000 cá thể và là một trong 25 loài có nguy cơ tiệt chủng cao nhất thế giới. Tuy nhiên đến nay, nơi sinh sống của đàn voọc này chỉ còn là khoảnh rừng nhỏ nằm dưới vực sâu giữa 2 sườn núi, còn chung quanh chỉ là đồi trọc và ngày càng bị xâm hại bởi con người.

Ông Trần Văn Chung, Trưởng thôn 10 xã Tam Mỹ Tây, cho biết: Đàn voọc này có trên 30 con. Trước đây đàn voọc đông hơn, nhưng thời gian gần đây do rừng bị thu hẹp nên đàn voọc ngày càng giảm. Người dân phát hiện đàn voọc này từ nhiều năm trước và đã báo cáo nhưng không thấy cơ quan chức năng có biện pháp bảo vệ.

        Không thể bảo tồn vì không kinh phí

Trong khi các ngành chức năng chưa có động tĩnh nào trong việc bảo tồn đàn voọc chà vá chân xám tại khu vực rừng phòng hộ Phú Ninh thì hàng ngày, đàn voọc này bị đe dọa và đang đứng trước nguy cơ tiệt chủng vì sinh cảnh bị phá vỡ.

Theo ông Trần Văn Chung, cách đây vài năm, người đi rừng đã đặt bẫy được 1 con voọc chà vá chân xám và mang đi xẻ thịt. Gần đây nhất, tại Tam Kỳ, Quảng Nam, người đi làm rừng đã bẫy được 2 mẹ con voọc chà vá chân xám và mang con mẹ đi xẻ thịt, voọc con 2 tuần tuổi bị mang đi bán cho một cán bộ ngành nông nghiệp Quảng Nam với giá 800.000 đồng. Sau đó, voọc con được bàn giao cho Trung tâm Cứu hộ linh trưởng quý hiếm Cúc Phương nuôi dưỡng.

Cách đây 5 năm, Hạt Kiểm lâm Núi Thành đã đề nghị lên Chi cục Kiểm lâm Quảng Nam bảo tồn đàn voọc nhưng không làm được vì không có kinh phí.

Trao đổi với PV Báo SGGP về vấn đề này, ông Phạm Thanh Lâm, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Nam, cho biết, để bảo vệ đàn voọc, Chi cục Kiểm lâm tỉnh yêu cầu chính quyền địa phương, Hạt Kiểm lâm Núi Thành tăng cường công tác tuyên truyền và tăng cường kiểm tra, giám sát, không cho người dân xâm hại đến đàn voọc cũng như xâm hại đến môi trường sống của loài động vật quý hiếm này. Tuy nhiên, ông Lâm thừa nhận việc lập dự án để bảo tồn đàn voọc tại rừng phòng hộ Phú Ninh chưa thể làm được vì không có kinh phí.

Chúng tôi liên lạc với bà Nguyễn Thị Thu Hiền, cán bộ Trung tâm Cứu hộ linh trưởng quý hiếm Cúc Phương, qua điện thoại và được bà cho biết, muốn bảo vệ đàn voọc quý hiếm này, các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Nam phải lập tức vào cuộc ngăn chặn hành vi xâm hại rừng trước khi quá muộn. Đàn voọc chà vá chân xám tại Tam Mỹ Tây chắc chắn sẽ tiệt chủng trong nay mai nếu các ngành chức năng không ra tay ngay từ bây giờ.

NGUYÊN KHÔI