Từ 6 tấm ảnh bưu thiếp của ông nội để lại trong tập album kỷ niệm của gia đình, Henri - François Imbert, một nhà làm phim người Pháp, đã đi tìm 23 tấm bưu thiếp còn lại trong một bộ ảnh chụp năm 1939, với ý nghĩ ban đầu chỉ để sưu tầm.
Hơn 10 năm tìm kiếm ở các nơi bán bưu thiếp, đồ cổ khắp nước Pháp, qua những người quen, tìm gặp những nhân chứng, ông đã tìm được nguyên bộ ảnh bưu thiếp như mong ước. Đó là một kỳ công. Nhưng ý nghĩa và giá trị hơn, đằng sau những tấm bưu thiếp này là một câu chuyện lịch sử của nước Pháp được ông tìm và kể lại bằng ngôn ngữ điện ảnh.
Tấm bưu thiếp chụp những người tỵ nạn Tây Ban Nha
Không có nhân vật lịch sử quan trọng nào trong tập ảnh, cũng không phải hình ảnh thật đặc biệt… chỉ là những cảnh sinh hoạt bình thường trong các trại tỵ nạn, trại tập trung của hàng ngàn người Tây Ban Nha chạy sang Pháp lánh nạn, để trốn chế độ François khi cuộc nội chiến Tây Ban Nha xảy ra vào tháng 2-1939.
Tiếng nói của lịch sử chính ở số phận của hàng ngàn người tỵ nạn Tây Ban Nha, họ đã vĩnh viễn nằm lại trên nước Pháp khi cuộc chiến tranh thế giới thứ 2 nổ ra.
Sự tài tình của nhà làm phim không chỉ ở đề tài thú vị mà người xem càng bị thuyết phục ở cách xử lý hình ảnh trong phim. Với độ dài 70 phút của một phim tài liệu, ngoại trừ một vài phát biểu còn lại là những bức ảnh chụp giữa quá khứ và hiện tại cách nhau 60 năm, đan xen nhau để kết thành câu chuyện.
Người xem cũng thật bất ngờ khi kết thúc câu chuyện của quá khứ lại là một câu chuyện hiện tại được mở ra với lời tâm sự của những người tỵ nạn Afghanistan tại Pháp.
“No pasaran” là nhan đề phim của câu chuyện kể trên. Đây là một phim tài liệu hay, được tuyển chọn chính thức của Liên hoan Phim Cannes – 2003 đang chiếu trong “Tháng phim tài liệu Pháp” tại Viện Trao đổi văn hóa với Pháp (Idecaf) ở TP Hồ Chí Minh.
MỸ HẠNH
