Bên cạnh đó, đây cũng là nơi có lượng du khách đến tham quan hàng ngày khá lớn, nỗi lo xuất hiện các tác động xấu đến hiện vật luôn hiển hiện.
TS Nguyễn Văn Tú, Phó Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa, Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám, cho biết: “Nguy cơ xâm hại, cả ở yếu tố khách quan lẫn chủ quan là có thật và ngày càng gia tăng, buộc chúng tôi phải tăng cường các biện pháp bảo vệ”.
Từ năm 2011, trung tâm đã bắt đầu thử nghiệm phương án căng dây để ngăn du khách tiếp cận bia. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, dây vải mềm không thể cản được việc du khách vượt qua để chạm tay vào bia đá, khiến mặt bia cũng như các cụ rùa đá bị mòn nhẵn theo thời gian. Đến năm 2013, hệ thống hàng rào cứng bằng kim loại được dựng lên thay thế dây vải.
Đây là một quyết định không dễ dàng vì điều đó cũng đồng nghĩa với việc hạn chế phần nào sự tiếp xúc trực tiếp của người dân với di sản có ý nghĩa cộng đồng như các văn bia. Nhưng điều này cũng không mấy hiệu quả, đến mức có thời điểm, trung tâm còn trải thảm quanh khu bia để du khách không thể bước lên.
Mọi nỗ lực đều hướng tới một mục tiêu: không để bia bị tổn hại bởi sự thiếu ý thức. Bên cạnh đó, do đặc thù công trình ở gần khu trung tâm thành phố, chịu tác động của khói bụi nên công tác vệ sinh định kỳ cũng được đảm bảo.
TS Nguyễn Văn Tú thừa nhận: “Hiện chúng tôi đang lau rửa định kỳ bằng nước tinh khiết, đảm bảo không dùng bất cứ hóa chất nào. Dù chưa thật sự khoa học, nhưng đó là cách tốt nhất hiện nay để tránh ảnh hưởng đến hiện vật”.
Tuy nhiên, mối đe dọa không chỉ đến từ con người. TS Nguyễn Văn Tú cho biết thêm, kể từ năm 1994, các nhà quản lý di tích đã sớm nhận thức được tác động tiêu cực từ thời tiết và môi trường, nên đã cho dựng mái che và nâng các bia lên bậc thềm để tránh bị ngấm ẩm từ đất. Hiện tại, trung tâm tiếp tục triển khai các giải pháp kỹ thuật để chống xâm thực, chống bào mòn do độ ẩm, nhiệt độ và cả rung chấn từ 4 tuyến đường lớn bao quanh di tích.
Bên cạnh các biện pháp bảo vệ, Trung tâm Hoạt động Văn hóa, Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám còn chuẩn bị cho những trường hợp xấu nhất với việc tiến hành số hóa toàn bộ bia tiến sĩ. Việc số hóa không chỉ nhằm dự phòng rủi ro mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giới thiệu trên nền tảng trực tuyến để tăng cường khả năng tiếp cận của công chúng.
