Tổng thu Bảo hiểm xã hội (BHXH), Bảo hiểm y tế (BHYT) cả nước hiện nay đạt gần 100.000 tỷ đồng/năm và mỗi năm có khoảng 8,7 triệu lượt người được hưởng các chế độ BHXH với tổng số tiền chi trả gần 80.000 tỷ đồng.
Với phạm vi và quy mô phục vụ rộng, có thể nói chính sách BHXH, BHYT có ảnh hưởng to lớn và hết sức nhạy cảm trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT có chiều hướng ngày càng gia tăng, đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi của người lao động. Tình trạng vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT hiện nay là các cơ quan, doanh nghiệp chây ỳ nợ BHXH, trốn đóng BHXH cho người lao động, né tránh, lách luật bằng cách khai giảm tiền lương, tiền công; ký hợp đồng dưới 3 tháng để không đóng BHXH. Bên cạnh đó tình trạng chi sai hay lạm dụng quỹ BHYT còn xảy ra ở nhiều cơ sở khám, chữa bệnh...
Thực tế, những hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT xảy ra rất đa dạng, với nhiều hình thức khác nhau, có nhiều trường hợp gây ra hậu quả nghiêm trọng, không chỉ thiệt hại về vật chất, ảnh hưởng đến quỹ BHXH, BHYT mà còn gây ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội. Chỉ tính 4 tháng đầu năm 2012, số tiền nợ BHXH, BHYT trên 8.573 tỷ đồng (tăng 3.424,7 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2011), trong đó nợ BHXH 6.406 tỷ đồng, nợ BHYT 2.167,5 tỷ đồng. Không chỉ nợ BHXH mà rất nhiều doanh nghiệp còn trốn đóng BHXH khiến quỹ BHXH ở nhiều tỉnh, thành phố lâm vào cảnh bội chi. Tình trạng lạm dụng quỹ BHYT còn xảy ra ở nhiều cơ sở khám, chữa bệnh.
Qua kiểm tra 992 cơ sở khám chữa bệnh ở 7 tỉnh, thành phố, phát hiện xuất toán 54,8 tỷ đồng thanh toán sai quy định. Kiểm tra các đơn vị sử dụng lao động BHXH các địa phương đã thu hồi về Quỹ BHXH, BHYT 81 tỷ đồng, từ chối thanh toán chi phí khám chữa bệnh sai quy định gần 13,8 tỷ đồng. Mặc dù, trong quá trình triển khai thực hiện chính sách BHXH, BHYT, một số địa phương đã có sự phối hợp giữa cơ quan BHXH và công an điều tra xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, tuy nhiên sự phối hợp còn gặp khó khăn do thiếu quy chế phối hợp. Vì vậy, việc phòng ngừa, hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT chưa thực sự mang lại hiệu quả thiết thực và chưa đáp ứng được yêu cầu.
Trước thực trạng trên, BHXH Việt Nam đã hợp tác với Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm (Bộ Công an) xây dựng quy chế phối hợp đẩy mạnh công tác phòng, chống các loại tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT nhằm phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật.
Theo đó, Tổng cục Cảnh sát phòng chống tội phạm sẽ chỉ đạo lực lượng Cảnh sát kinh tế các địa phương hỗ trợ các đơn vị thuộc hệ thống BHXH trong việc thu hồi nợ đọng, chậm đóng BHXH của các doanh nghiệp và phối hợp xử lý nghiêm những hành vi cố tình trốn đóng BHXH của các doanh nghiệp, đơn vị. Phối hợp với BHXH Việt Nam giúp tăng cường công tác quản lý Quỹ BHYT, đảm bảo cân đối thu – chi, kết hợp với việc chống lạm dụng và trục lợi BHYT nhằm xây dựng tính bền vững của quỹ BHYT, đồng thời xử lý nghiêm minh trước pháp luật.
Hồ Thu
