Ý thức phòng cháy chữa cháy (PCCC) của người dân và kể cả nhân viên tại các cây xăng rất kém và nguy cơ cháy nổ tại khu vực này rất cao, cụ thể là đến nay, một số cây xăng vẫn chưa đảm bảo an toàn, vi phạm quy định về PCCC. Quy hoạch lại hệ thống bán lẻ xăng dầu trên địa bàn TPHCM là vấn đề đang đặt ra cấp bách hiện nay.

• “Bà Hỏa”... ẩn mình trong khu dân cư

Sự hiện diện của các cây xăng xen lẫn trong khu dân cư như một thách thức lớn đối với khu phố trước hiểm họa cháy. Do lịch sử để lại, hiện nay trên địa bàn thành phố còn khá nhiều cây xăng tồn tại và đang hoạt động ngay trước hẻm, khu chung cư đông đúc.

Cây xăng trên đường Trần Xuân Soạn (quận 7) nằm sát bên một cơ sở hàn với tia lửa tung tóe. Ảnh: H.V.

Một trưa cuối tháng 7, trời nắng gay gắt, chúng tôi đã khá ái ngại khi chứng kiến cảnh tiếp xăng vào bồn tại cửa hàng xăng dầu (CHXD) số 4, số 42 đường Trần Phú, phường 8 quận 5. Cây xăng tọa lạc ngay tại góc ngã tư, lọt thỏm vào một khu chung cư. Vị trí khá chật chội nhưng chiếc xe bồn cứ vô tư đậu sát lề tiếp xăng vào bồn.

Mùi xăng phát ra nồng nặc và không một sự ngăn cách nào giữa xe, bồn cũng như sinh hoạt của người dân ở tại đây. Tương tự, nhiều người dân thắc mắc tại sao ngay trước mặt tiền một phòng khám nhi khoa trên đường Trần Hưng Đạo (phường 1 quận 5) lại tồn tại một CHXD. Chị Đỗ Thị Hương có con đang điều trị tại đây băn khoăn: “Tôi không biết CHXD với phòng khám bên nào có trước nhưng việc cấp phép dù trước hay sau cho cả 2 tồn tại cùng một lúc tại đây là không ổn. Cây xăng lớn ngay sát phòng khám không những có thể gây nguy hiểm tính mạng cho các bệnh nhân khi xảy ra sự cố cháy nổ mà môi trường cho người bệnh cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng”.

Có những cây xăng dù “đứng giữa trời”, không gần khu dân cư như tại khu vực trạm điều hành xe buýt Bến Thành, cũng bộc lộ nhiều bất ổn. Giữa “vòng vây” xe buýt xếp hàng (vẫn nổ máy) chờ đổ xăng, hàng ngàn hành khách đi xe buýt sẽ ra sao khi sự cố xảy ra tại các cây xăng này?

Lo lắng của hành khách cũng là câu hỏi đặt ra cho các cơ quan chức năng trong việc quy hoạch các CHXD. Nguy hiểm hơn, một CHXD trên đường Trần Xuân Soạn quận 7 lại nằm sát một xưởng hàn. Tia lửa từ que hàn phát ra tung tóe. Chưa hết, còn có một một số CHXD được xây dựng sát với khách sạn, trung tâm giải trí, trường học, nhà dân…

Bên cạnh việc tồn tại cây xăng chưa hợp lý thì ý thức của nhân viên cũng như khách hàng trong công tác đảm bảo an toàn PCCC tại các CHXD cũng chưa cao. Thật tình cờ, tại một cây xăng trên đường Lê Văn Sỹ, chúng tôi bắt gặp một khách hàng ngang nhiên hút thuốc mà không hề được nhân viên cửa hàng nhắc nhở.

• Giải tỏa hay tồn tại?

Hiện nay, theo thống kê, trên địa bàn TPHCM có 568 CHXD. Và, như đã nói ở trên, gần phân nửa trong số đó tồn tại từ trước năm 1975. Thực hiện chỉ đạo của UBND TPHCM, mới đây Phòng Cảnh sát PCCC, Công an TP Hồ Chí Minh đã tổ chức kiểm tra, phúc tra tất cả các CHXD.

Trung tá Hoàng Văn Thắng, Đội trưởng Đội kiểm tra, Phòng Cảnh sát PCCC cho biết qua đợt kiểm tra, có 80 CHXD nằm rải rác tại các quận, huyện nội ngoại thành sắp hết hạn hoạt động (hết tháng 12-2006), giải tỏa trắng 2 CHXD và ra quyết định tạm đình chỉ hoạt động đối với 39 CHXD không có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xăng dầu.

Như vậy đến đầu năm 2007 sẽ có 80 CHXD không còn hoạt động nữa. Thời gian còn khá dài và theo chỉ đạo của Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Lê Thanh Hải: “Dù ngày mai ngưng hoạt động thì hôm nay vẫn phải đảm bảo an toàn PCCC!”.

Hiện nay phần lớn các CHXD đã lắp đặt xong hệ thống thu lôi chống sét; thiết bị địa phòng nổ; hệ thống chống tĩnh điện; van một chiều trong bể ngầm… theo yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước về PCCC. Tuy nhiên, khoảng cách an toàn lại là cái mà người dân lo ngại nhất.

Tiêu chuẩn TCVN 4530/1998 quy định tiêu chuẩn 50 mét từ CHXD đến các công trình công cộng, như chợ, bệnh viện, trường học… vẫn còn tồn tại. Thành phố có cần thiết tồn tại những CHXD vi phạm quy định cũng như có quá nhiều CHXD như vậy không? Để khắc phục những thiếu sót nêu trên, nhiều cơ quan chức năng cho rằng phải giải tỏa ngay một số CHXD thiếu các điều kiện tối thiểu về an toàn PCCC.

Theo đó, trong hai năm 2006-2007 sẽ giải tỏa trước 71 CHXD vi phạm nặng các lỗi về pháp lý và xây dựng. Từ năm 2007 đến 2010 tiếp tục giải tỏa thêm 70 CHXD. Số cửa hàng được phép tồn tại, phải bổ sung một số điều kiện để đáp ứng an toàn PCCC, an toàn giao thông.

Theo báo cáo tổng hợp đề án quy hoạch mạng lưới cửa hàng xăng dầu trên địa bàn thì đến năm 2010, TPHCM có 523 cửa hàng (nội thành là 339 cửa hàng và ngoại thành 216 cửa hàng). Trong đó có khoảng 123 cửa hàng được xây dựng mới. Địa điểm xây dựng cửa hàng xăng dầu  phải thỏa mãn các yêu cầu: không vi phạm vào các quy hoạch khác, tuân thủ các quy định về PCCC, thuận lợi cho dịch vụ thương mại, đảm bảo được tiện ích và quyền lợi của người tiêu dùng, hòa hợp với cảnh quan kiến trúc và không gian đô thị…

Theo tính toán của doanh nghiệp, chi phí để đầu tư xây dựng một cây xăng mới rộng chừng 800 - 1.000m2 ở các quận nội thành phải tốn ít nhất 5 - 6 tỷ đồng. Với số tiền lớn như vậy thì trước mắt các doanh nghiệp chủ yếu vẫn phải dựa vào hệ thống phân phối của các cửa hàng tư nhân, chứ chưa đủ lực để đầu tư xây dựng các cửa hàng mới.

Quy hoạch lại mạng lưới bán lẻ xăng dầu ở TPHCM là hết sức cần thiết. Thế nhưng, để thực hiện được, rất cần sự hỗ trợ về nhiều mặt của TP như vốn, các chính sách khuyến khích hiện đại hóa các CHXD để đảm bảo hoạt động an toàn theo quy chuẩn mới.

ĐOÀN HIỆP – HỒ THU