Nhiều sàn báo ngưng hoạt động
Nghị quyết 05/2025/NQ-CP của Chính phủ - khung pháp lý đầu tiên cho thị trường tài sản mã hóa, chính thức có hiệu lực từ ngày 9-9, áp dụng thí điểm trong 5 năm. Ngay sau khi nghị quyết có hiệu lực, một loạt doanh nghiệp blockchain thông báo dừng dịch vụ cho nhà đầu tư Việt Nam.
Cụ thể, Coin98 Wallet thuộc Ninety Eight - startup blockchain do người Việt sáng lập, đã ngừng phục vụ công dân và người cư trú tại Việt Nam, dừng kênh cộng đồng tiếng Việt từ ngày 12-9 nhưng vẫn bảo toàn tài sản của người dùng. Sàn Aliniex thông báo tạm ngưng tất cả cặp giao dịch liên quan đến VND. Nhiều cộng đồng blockchain như Viction Vietnam cũng ngừng kênh tiếng Việt, chỉ duy trì bản toàn cầu. Nhà đầu tư cũng phản ánh không thể truy cập DEX KyberSwap...
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP đã đưa ra các điều kiện khá chặt chẽ: vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng; ít nhất 65% vốn từ tổ chức và tối thiểu 35% từ ngân hàng, công ty chứng khoán, bảo hiểm, quản lý quỹ hoặc doanh nghiệp công nghệ; doanh nghiệp trong nước được phát hành, chào bán tài sản mã hóa, nhưng tài sản này chỉ được phát hành dựa trên tài sản thực (trừ chứng khoán, tiền pháp định), và giao dịch bắt buộc thực hiện bằng VND; tài sản mã hóa chỉ được chào bán, phát hành và giao dịch giữa các nhà đầu tư nước ngoài thông qua tổ chức cung cấp dịch vụ được Bộ Tài chính cấp phép...
Ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), nhìn nhận, Việt Nam đang nằm trong “danh sách xám” của FATF (Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính quốc tế). Việc ban hành khung pháp lý cho tài sản số là bước quan trọng để đáp ứng chuẩn mực quốc tế, tạo cơ hội đưa Việt Nam ra khỏi danh sách này, từ đó mở dòng vốn ngoại vào thị trường. Trong khi đó, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), đánh giá, Nghị quyết 05/2025 mở ra hành lang pháp lý cụ thể cho tài sản số; giúp nhận diện, kiểm soát dòng tài sản số vốn tiềm ẩn trong kinh tế ngầm. “Khi hành lang pháp luật công nhận hoạt động gọi vốn công khai qua sàn giao dịch, nhà đầu tư sẽ có lựa chọn minh bạch, an toàn hơn, thay vì các kênh huy động trong nhóm kín hứa hẹn hão huyền với lợi nhuận cao”, ông Trung chia sẻ.
Rút ngắn “chu kỳ trưởng thành”
Chính sách mới và sự đóng cửa của một số nền tảng khiến nhà đầu tư cá nhân lo ngại tính hợp pháp của các loại tài sản số lâu nay: Với quy định hiện tại thì có phải chỉ được bán mà không được mua? Quy định bắt buộc giao dịch bằng VND thay vì USDT (loại tiền số phổ biến toàn cầu) thì tính thanh khoản có còn đảm bảo? Với quy định tài sản số chỉ được phát hành và giao dịch giữa khối ngoại, phải chăng “sân chơi” chủ yếu dành cho khối ngoại?
Trước những thắc mắc trên, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch VBA, lý giải: Trong giai đoạn thí điểm, mục tiêu của Chính phủ là thu hút vốn ngoại, kiểm soát dòng tiền và bảo vệ hệ thống tài chính. Điều đó không có nghĩa nhà đầu tư Việt Nam bị loại khỏi cuộc chơi. Những người đã có tài khoản quốc tế vẫn có thể chuyển về các tổ chức được cấp phép trong nước để tiếp tục giao dịch với các đồng mã hóa đã niêm yết.
Giai đoạn thí điểm sẽ chưa mở cửa cho người chơi mới trong nước mà chủ yếu hướng tới nhà đầu tư có kinh nghiệm, vốn đã giao dịch ở nước ngoài. Chính sách này giúp bảo đảm an toàn ngoại hối, kiểm soát dòng vốn ra vào, nhưng sẽ phần nào làm giảm sức hấp dẫn với nhà đầu tư quốc tế do thiếu kênh giao dịch trực tiếp với nhà đầu tư trong nước. “Sau giai đoạn thí điểm, Chính phủ sẽ đánh giá và có thể mở rộng để cân bằng giữa thu hút vốn ngoại và mở sân chơi cho nhà đầu tư Việt. VBA kỳ vọng cách tiếp cận này sẽ rút ngắn chu kỳ trưởng thành của thị trường Việt Nam xuống còn 2-3 năm, thay vì 10 năm như thông lệ”, ông Trung đánh giá.
Để chính sách thực thi hiệu quả, TS Phạm Nguyễn Anh Huy (Đại học RMIT Việt Nam) cho rằng, khung pháp lý thí điểm là cần thiết để hút dòng vốn chất lượng cao và hạn chế rủi ro. Nhưng để cạnh tranh quốc tế, sàn trong nước phải đa dạng sản phẩm, nâng chuẩn dịch vụ chứ không chỉ dựa vào lợi thế pháp lý.
Đánh thuế là cần thiết nhưng thận trọng
Tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính đề xuất: đối với thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số áp dụng mức thuế suất 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần giao dịch như đối với chuyển nhượng chứng khoán hiện nay. Các chuyên gia nhận định, với quy mô giá trị giao dịch tài sản số tại Việt Nam hàng năm ước tính khoảng 120 tỷ USD, nếu áp dụng mức thuế suất 0,1% thì ngân sách thu về hơn 800 triệu USD/năm. Con số này khẳng định tầm quan trọng về mặt tài khóa của việc đưa giao dịch tài sản số vào diện chịu thuế, là nguồn lực được tái đầu tư cho nền kinh tế. Tuy nhiên, việc đánh thuế phải thận trọng để vừa đảm bảo nguồn thu, vừa khuyến khích minh bạch hóa thị trường, tránh đẩy nhà đầu tư vào giao dịch ngầm.
Ông Nguyễn Quang Huy (Khoa Tài chính Ngân hàng - Trường Đại học Nguyễn Trãi) cho rằng, mức thuế suất 0,1% - tương tự thuế chuyển nhượng chứng khoán, là hợp lý, giúp nhất quán trong cách tiếp cận với các loại tài sản đầu tư, giao dịch trên nền tảng số. Chính sách thuế không chỉ nhằm quản lý tài khóa mà cần được xem như đòn bẩy kiến tạo thị trường, thúc đẩy minh bạch. Theo đó, cần phân loại tài sản số để áp dụng thuế suất phù hợp.
PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (Trường Đại học Kinh tế TPHCM) cũng cho rằng, tài sản số có tính ẩn danh và giao dịch toàn cầu. Do đó, để đạt hiệu quả, chính sách thuế cần tạo ra cơ chế đủ hấp dẫn để thu hút phần lớn giao dịch về các nền tảng trong nước có quản lý. Vì nếu mức thuế quá cao hoặc thủ tục phức tạp, nhà đầu tư trong nước có thể tiếp tục giao dịch “chui” trên sàn quốc tế, gây thất thu ngân sách chứng khoán hay bất động sản.
MINH HUY
