Đồng Bò là căn cứ cách mạng đã đi vào huyền thoại, góp công lớn giải phóng xứ trầm hương - Khánh Hòa và nay vùng đất này đang trên đường phát triển, ngày một thay da đổi thịt.
Diện mạo mới trên quê hương Đồng Bò
Lá chắn che chở cách mạng
Chiến khu Đồng Bò nay thuộc xã Phước Đồng, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Xưa, khu vực này là một vùng núi hoang vu, phía Tây và Nam có dãy núi Đồng Bò, Chín Khúc, Hòn Dồ, Núi Gỗ, Hòn Ông, Suối Đỗ… Phía Đông, có dòng sông Tắc với dày đặc bãi sình lầy nhấp nhô ôm trọn cả một vùng rộng lớn. Người dân nơi đây đúc kết, căn cứ Đồng Bò được tạo hóa sinh ra để giúp cách mạng, khi điều kiện tự nhiên nơi đây chẳng khác gì những lá chắn vững chắc để bảo vệ cách mạng hoạt động trong vùng này.
Theo tài liệu địa phương, chiến khu Đồng Bò là nơi đóng quân của bộ đội đặc công K90, K91 của tỉnh Khánh Hòa và một số đơn vị quân sự khác như C90, C92b… Các đơn vị này thường tổ chức các cuộc tập kích, tấn công những cứ điểm quan trọng của địch trong nội thị Nha Trang. Điển hình như trận đốt kho xăng Phước Hải của địch vào năm 1954, thiêu cháy hơn 4 triệu lít xăng. Xuân Mậu Thân 1968, bộ đội chủ lực của tỉnh gồm nhiều đơn vị đặc công, pháo binh, công binh và Trung đoàn Sao Thủy đã đồng loạt xuất quân tấn công mãnh liệt vào thị xã Nha Trang, chiếm giữ nhiều ngày đêm.
Xác định căn cứ Đồng Bò là cái “gai” cần nhổ, hết thực dân Pháp đến Mỹ - ngụy liên tục dồn tấn công vào chiến khu này. Trong các lần truy quét, địch gọi đây là “Mật khu Đá Hang”. Đầu năm 1948, thực dân Pháp huy động trên 2.500 quân, có pháo binh và không quân phối hợp mở trận càn quét dài 21 ngày hòng xóa sổ mật khu, tiêu diệt Ban lãnh đạo kháng chiến của chiến khu Đồng Bò, nhưng thất bại. Sau Tết Mậu Thân 1968, quân Mỹ sử dụng lực lượng đặc biệt Khánh Hòa với chiến thuật “trực thăng vận” đổ biệt kích, kết hợp với Sư đoàn Bạch Mã của Đại Hàn càn quét suốt liên tục ở “Mật khu Đá Hang” suốt 12 ngày đêm, nhưng một lần nữa chiến khu này vẫn kiên cường đứng vững.
Đầu tháng 4-1975, quân giải phóng đập tan cánh cửa thép đèo Phượng Hoàng nối Đắk Lắk - Khánh Hòa, tiến quân về giải phóng tỉnh lỵ Khánh Hòa, lực lượng cách mạng từ chiến khu Đồng Bò đã nhanh chóng nổi dậy chiếm đóng Nha Trang, đón quân cách mạng.
Ngày mới ở Đồng Bò
Có ai từng đi trên đại lộ Nguyễn Tất Thành - cung đường hoa nối thành phố Nha Trang với sân bay Cam Ranh, hẳn đã một lần đi qua một phần của căn cứ Đồng Bò xưa. Nhưng Đồng Bò năm xưa nay không còn sình lầy và đá, mà thay vào đó là diện mạo mới đang thay đổi từng ngày. Từ năm 2005, Tỉnh ủy Khánh Hòa xác định khu vực Đồng Bò không chỉ có ý nghĩa lịch sử cách mạng, mà nơi đây còn là điểm giao thoa của cả Trung tâm hành chính tỉnh Khánh Hòa. Đồng Bò có quỹ đất lớn, lại nằm trên các trục giao thông đắc địa, nên nơi đây sớm có nhiều dự án đầu tư. Dự án đầu tư nhiều, kéo theo đó là mức đầu tư cho cơ sở hạ tầng như điện, đường, trường học, nước sạch cũng tăng nhanh. Ông Nguyễn Văn Danh, Chủ tịch UBND TP Nha Trang, cho biết xã Phước Đồng - nơi hiện hữu có căn cứ Đồng Bò - là nơi được đầu tư hạ tầng bài bản nhất Nha Trang hiện nay. Thành phố mong muốn Đồng Bò phát triển, mặt khác cũng để “tri ân” người dân vùng căn cứ đã sống chung, che chở với lực lượng cách mạng.
Từ một vùng đất hoang vu, nay Đồng Bò đã có những đổi thay như kỳ tích. Hiện nay, xã Phước Đồng đã phát triển vượt bậc với nhiều dự án đầu phát triển cơ sở hạ tầng như: Cảng cá Hòn Rớ, Khu du lịch và giải trí Nha Trang rộng gần 200ha, nhiều khu dân cư mang dáng dấp đô thị đã và đang dần hình thành. Ông Nguyễn Văn Hướng, Chủ tịch UBND xã Phước Đồng, phấn khởi: “Toàn xã chỉ còn hơn 50 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ dưới 1%, là một trong hai xã có hộ nghèo thấp nhất tỉnh hiện nay. Tiếp nối truyền thống cách mạng, chúng tôi phải gắng sức để xây dựng Đồng Bò ngày thêm giàu mạnh”.
VĂN NGỌC
