Khói thuốc lá “nhảy múa” nơi công cộng!

Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam đã có hiệu lực từ ngày 1-5-2013. Trong đó có quy định độ tuổi không được mua bán thuốc lá, cũng như những khu vực cấm hút thuốc, tuy nhiên, bất chấp luật pháp và sức khỏe, khói thuốc lá vẫn “nhảy múa” nơi công cộng, thậm chí nhiều người biết lệnh cấm hút thuốc nơi công cộng nhưng vẫn lén lút hút.

Nơi nơi cấm hút thuốc, người người vẫn hút thuốc!

Nhiều ngày có mặt ở các nơi công cộng, chúng tôi ghi nhận tình trạng hút thuốc lá vẫn diễn ra rất phổ biến. Tại Ga Sài Gòn, những tấm biển cấm thuốc lá được dán khắp nơi nhưng nhiều người vẫn phì phèo hút mà chẳng thấy người có trách nhiệm nhắc nhở hay có động thái cứng rắn hơn với hành vi hút thuốc nơi công cộng.

Tay cầm điếu thuốc chờ đón người thân, anh Võ Như Năm nói mình không hề biết việc hút thuốc lá nơi công cộng bị cấm cho đến khi được chúng tôi phỏng vấn! Anh cho biết mình hút thuốc lá hơn 10 năm, tác hại của thuốc lá thì anh biết… thừa. Nhiều lần anh quyết tâm cai thuốc lá nhưng vẫn thất bại.

Tại các điểm vui chơi, khu công viên cũng có lệnh cấm hút thuốc, thế nhưng có mặt tại khu cà phê bệt trong Công viên 30-4 (Q.1, TPHCM), chúng tôi nhận thấy việc hút thuốc diễn ra nhan nhản. Rất nhiều thanh niên không ngần ngại “phà” khói thuốc liên tục ra môi trường xung quanh, trong lúc nhiều người vui vẻ hàn huyên. Điều đáng buồn là trong số đó có không ít bạn nữ cũng thay nhau rít thuốc lá như một trào lưu mới nơi công cộng để chứng tỏ bản thân.

Chị Vũ Thu Huyền bức xúc: “Rất nhiều người thiếu ý thức. Những nơi công cộng như công viên nhưng họ vẫn ngang nhiên hút thuốc làm ảnh hưởng nhiều người. Chúng tôi đến công viên để tận hưởng bầu không khí trong lành, nhưng mùi thuốc lá khắp nơi khiến chúng tôi thấy rất phiền phức. Vậy mà chẳng hề thấy người có trách nhiệm trong công viên lên tiếng. Có lẽ họ cũng đang bận… hút thuốc đâu đó”.

Lệnh cấm hút thuốc nơi công cộng có hiệu lực từ ngày 1-5-2013, nhưng dường như chưa thấy người hút bị phạt vì hành vi này. Có lẽ vì thế, khói thuốc vẫn vô tư “nhảy múa” nơi công cộng.

Dễ như mua… thuốc lá

Không chỉ quy định xử phạt từ 100.000-300.000 đồng cho hành vi hút thuốc nơi có bảng cấm, bên cạnh đó, hành vi bán thuốc lá cho trẻ em vị thành niên đều bị cấm. Thế nhưng tại các cửa hàng bán thuốc lá đều không bỏ sót bất cứ công dân nhí nào đến mua thuốc! Tại một cửa hàng tạp hóa trên đường Trần Nhân Tông (P.15, Q.Tân Bình, TPHCM), chúng tôi thử nhờ một em nhỏ mới 9 tuổi mua giùm bao thuốc lá. Sau khi nhanh nhảu chọn loại thuốc và đưa tiền, em được người bán trao hàng rất nhanh. Một điều hết sức bất ngờ là người bán không hề biết quy định cấm bán thuốc lá cho trẻ vị thành niên. Khi chúng tôi hỏi, bà chủ cửa hàng tạp hóa vô tư phân trần: “Nó đưa tiền thì tôi bán thôi!  Mà nó còn nhỏ chắc mua thuốc cho cha hoặc cho anh nó thôi chứ nó hút làm sao được”!?

Có một thực tế, tại hầu khắp hang cùng ngõ hẻm ở TPHCM, đâu đâu cũng có các cửa hàng tạp hóa, trong đó mặt hàng “thiết yếu”, được tiêu thụ nhiều nhất có lẽ là thuốc lá. Ai bán cũng được và ai mua cũng được. Thậm chí, trên địa bàn Q.5, TPHCM, có cả một con đường chuyên kinh doanh thuốc lá và được ví như “thủ phủ thuốc lá” của Việt Nam - đường Học Lạc. Tại đây, có đến vài chục điểm bán thuốc lá trong bán kính chưa đến 500m.  Theo ghi nhận của chúng tôi, cả trăm nhãn hiệu thuốc lá được bày bán la liệt trong các tủ.

Đa số các sản phẩm này đều không rõ nguồn gốc. Trên bao bì cũng không ghi xuất xứ mà chỉ được các chủ hàng giới thiệu là những loại thuốc lá đời mới, đang rất thịnh hành ở các nước. Một cán bộ Chi cục Quản lý Thị trường (QLTT) TPHCM thừa nhận, 80% lượng thuốc lá trên đường Học Lạc là thuốc lá lậu. Nguồn thuốc lá lậu được đưa vào TPHCM phần lớn từ các tỉnh Long An, Tây Ninh...  Để qua mặt lực lượng kiểm tra, các đối tượng buôn lậu thường vận chuyển thuốc lá lậu với số lượng lớn bằng ghe máy trên kênh Thầy Cai hoặc ngụy trang, cất giấu thuốc lá lậu trên các xe khách chạy các tuyến Mộc Bài - Bến Thành, Phnom Penh - TPHCM, Gò Dầu - An Sương… Có những trường hợp, các đối tượng vận chuyển thuốc lá lậu bằng xe máy vào đến nhà dân liền đưa hàng vào bên trong nhà và khóa cửa lại để tìm cách chẻ nhỏ, tẩu tán hàng đi ngay vì đây là khu vực hẻm cụt gồm nhiều nhà liên thông. Dù bằng đường nào, cuối cùng thuốc lá lậu vẫn tập trung về “chợ đầu mối” thuốc lá đường Học Lạc. Sau đó, thuốc lá được phân phối khắp TPHCM và đưa về các tỉnh.

Theo Chi cục QLTT TPHCM, các đối tượng này thường xuyên theo dõi để nắm mọi biến động của lực lượng kiểm tra, kể cả ở trụ sở và trên đường để việc vận chuyển được trót lọt. Nếu bị phát hiện, đối tượng sẵn sàng chống trả lực lượng kiểm tra hoặc bỏ lại hàng, phương tiện để tẩu thoát.
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã có hiệu lực hơn cả năm nay, song quy định vẫn còn ngổn ngang. Từ nơi công cộng, cơ quan, bệnh viện… đều đầy khói thuốc lá. Không biết đến bao giờ, bầu không khí trong lành tại những nơi công cộng mới được coi trọng?

Nhóm PV