Trong khi người dân khắp nơi trên thế giới đang say sưa theo dõi những trận cầu đỉnh cao của World Cup 2010 tại Nam Phi, có một buôn làng nằm cách trung tâm xã Đắc Nuê (huyện Lắc, Đắc Lắc) khoảng 35km lại không hề biết đến World Cup. Họ là đồng bào người Mông, Tày, M’Nông, Ê Đê… di cư vào đây sinh sống từ năm 1994. 16 năm qua, hơn 650 người dân nơi đây phải sống trong cảnh “6 không”: không tên, không điện-đường-trường-trạm và chợ.
Chúng tôi lên đường vào làng “6 không” vào đầu một buổi chiều mưa, đường trơn như bôi mỡ nên phải xuống xe dắt bộ. Vật vã đẩy hoài mà xe chẳng chịu lăn bánh đành gửi xe lại một quán bên đường. Lội bộ mất hơn 3 giờ, vượt qua gần 10km đường lầy lội, 4 con suối và 4 cây cầu tạm, chúng tôi mới đến được làng “6 không”.
Hình ảnh đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là những căn nhà được dựng tạm bằng tranh tre, nứa, lá nằm thấp thỏm giữa núi đồi. Trong căn nhà tạm không có vật dụng gì đáng giá ngoài bếp lửa và mấy cái xoong nồi, ông Vừ Sánh Chứ (53 tuổi) trăn trở: “Gia đình tôi vào đây từ đầu năm nay, không có đất rẫy, chỉ mượn được hai sào đất trồng lúa nên mỗi vụ chỉ thu được 10 bao lúa thôi. Gia đình có 3 người nên không đủ ăn”. Không chỉ thiếu cái ăn, người dân ở đây còn thiếu thốn đủ thứ. Để có muối ăn, dầu thắp sáng phải vượt mấy chục cây số ra huyện mua mới có. Cả làng chỉ có một quán nhỏ bán mấy thứ lặt vặt của anh Cà Văn Lý. Nhìn vào quán hàng trống trơn, anh Lý bảo: “Mấy hôm nay trời mưa không lấy được gì về bán cả, bữa nào nắng mình cũng ra ngoài mua ít thịt, cá về bán lại cho bà con. Mà cũng chỉ toàn thịt mỡ và cá muối thôi anh ạ! Bà con tiền đâu mua thịt ngon”.
Hoàng hôn kéo xuống, làng “6 không” lọt thỏm dưới thung lũng đen ngòm, xám xịt. Mới 5 giờ chiều, đường làng đã vắng tanh không một bóng người. Trong những căn nhà tranh nứa, bếp lửa đã bắt đầu được nhóm lên. Trên con đường chính của làng, có một tốp công nhân trồng rừng của Công ty gỗ Trường Thành đang thoăn thoắt lên đường ra Buôn Dlây (cách đó 10km) để xem World Cup. Y Thoan (người ở thị trấn Liên Sơn, huyện Lắc) mới vào đây làm công nhân cho biết: “Đường lầy lội lắm anh ạ, bọn em phải ra nhà mấy người quen ở Buôn Dlây khi trời còn sáng để kịp xem World Cup. Chờ đến đêm thì đi không nổi đâu”. Nói xong, Y Thoan vội vàng bước theo mấy người bạn đang khuất bóng dần trên con đường mòn.
Ăn tối bên ánh đèn dầu ở nhà anh Cà Văn Bội xong, chúng tôi rủ anh tìm chỗ xem World Cup nhưng anh không đi vì không biết World Cup là gì. Lần mò trong đêm tối qua những con đường quanh co trong làng, cuối cùng chúng tôi cũng đến được nhà anh Thào Sao Vả, nơi xem tivi bằng “điện nước”. Trước chiếc tivi đen trắng 14 inch, hơn 20 người đang đợi anh đi sửa máy phát điện ở suối để xem phim. Chờ một lúc, anh Vả cũng về và bật được chiếc tivi lên cho mọi người xem. Anh Vả cho biết, ở đây có mấy nhà mua tivi và máy phát điện nhỏ đặt ở suối như anh nhưng hỏng gần hết rồi. “Từ lúc vào đây tới giờ, mình chưa xem trận bóng nào vì máy phát điện chỉ đủ dùng thắp sáng mà thôi. Còn tivi thì lúc xem được, lúc không nên mình cũng không biết World Cup ra sao cả”, anh Vả tâm sự. Anh chưa nói dứt lời thì chiếc máy phát điện của anh cũng hỏng luôn, mọi người đành thất vọng ra về.
Theo chân mọi người, chúng tôi cũng về nghỉ lấy sức sau một hành trình lội bộ mệt mỏi. Anh Bội và em gái cũng chuẩn bị đi ngủ, còn mẹ anh lấy chiếc radio cũ kỹ loay hoay dò sóng và nhường chiếc đài để chúng tôi nghe tường thuật trận đấu giữa đội tuyển Uruguay và Hàn Quốc. Tiếng bình luận viên trận đấu cất lên thì cả nhà anh Bội đã ngủ ngon giấc. Trong đêm tối giữa làng “6 không”, chỉ mình chúng tôi theo dõi World Cup qua sóng phát thanh.
CÔNG HOAN
