Người dân sẽ bớt phần thiệt thòi

Sau rất nhiều cuộc bàn thảo sôi nổi giữa các thành viên Chính phủ với một số địa phương và ban ngành, ngày 3-12, Thủ tướng Phan Văn Khải đã ký ban hành Nghị định số 197/2004 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất (SGGP đã đưa tin). Theo đánh giá của một số nhà quản lý, so với Nghị định 22/1998, tính thực tế và khả thi của nghị định mới rất cao. Đặc biệt là người dân đã bớt phần thua thiệt khi bị thu hồi đất

• Bồi thường đất chưa giấy tờ

Với Nghị định mới, theo một cán bộ Thanh tra Chính phủ, tình hình khiếu tố liên quan đến thu hồi, đền bù đất sẽ giảm. Bởi Nghị định mới quy định, hướng dẫn rất cụ thể 18 điều kiện, trường hợp để được bồi thường khi bị thu hồi đất.

Bên cạnh các trường hợp đã có đủ các loại giấy tờ hợp pháp như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, có quyết định giao đất... những trường hợp chưa có đủ giấy tờ mà đang sử dụng ổn định, được UBND cấp xã xác nhận là không có tranh chấp cũng sẽ được hưởng đầy đủ chính sách bồi thường.

Chẳng hạn, hộ gia đình cá nhân đang sử dụng đất không có các loại giấy tờ theo quy định, nhưng đất đã được sử dụng ổn định từ trước ngày 15-10-1993, được UBND cấp xã xác nhận không có tranh chấp; hộ gia đình, cá nhân không có các loại giấy tờ như quy định những đất đã được sử dụng từ ngày 15-10-1993 đến thời điểm có quyết định thu hồi, mà tại thời điểm sử dụng không vi phạm quy hoạch, hành lang bảo vệ các công trình, không phải là đất lấn chiếm trái phép và được xác nhận là đất không có tranh chấp; hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất mà trước đây Nhà nước đã có quyết định quản lý trong quá trình thực hiện chính sách đất đai nhưng trên thực tế Nhà nước chưa quản lý.

Ngay cả đất Nhà nước giao cho tổ chức có thu tiền sử dụng đất mà tiền đã nộp không có nguồn gốc từ ngân sách cũng được bồi thường khi thu hồi.

Giá đất để tính bồi thường là giá đất theo mục đích sử dụng tại thời điểm có quyết định thu hồi đất do UBND cấp tỉnh công bố.

• Mức bồi thường đủ để ổn định tại nơi ở mới

Trước đây, bị thu hồi đất là nỗi lo thường trực của người dân. Người bị thu hồi đất thường bị thua thiệt đủ đường: giá đất được bồi thường quá thấp so với giá thực tế; người dân bị mất nghề hoặc mất tư liệu sản xuất, khó thích nghi với cuộc sống tại nơi ở mới...

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Sinh Hùng, với Nghị định số 197 và chính sách mới về đất đai, không chỉ diện tích đất thuộc diện thu hồi bị thu hẹp lại mà quyền lợi, đời sống của những người bị thu hồi đã được cải thiện rất nhiều. Chẳng hạn, đất nông nghiệp xen kẽ khu dân cư, đất vườn, ao liền kề với đất ở trong khu dân cư, ngoài việc được bồi thường theo giá đất nông nghiệp cùng mục đích sử dụng còn được hỗ trợ thêm từ 20% đến 50% giá đất liền kề.

Đối với đất nông nghiệp bị thu hồi, theo Nghị định số 197, ưu tiên số một là bồi thường bằng đất có cùng mục đích sử dụng để duy trì, bảo đảm tư liệu sản xuất cho người bị thu hồi đất. Hộ gia đình, cá nhân có nguồn thu nhập chính từ nông nghiệp nhưng đất không đủ điều kiện để được bồi thường thì sẽ được chính quyền địa phương xem xét giao đất mới phù hợp với điều kiện của địa phương. Tương tự, hộ kinh doanh (có đăng ký kinh doanh), tổ chức kinh tế nếu bị thu hồi đất mà bị ngừng sản xuất, kinh doanh sẽ được hỗ trợ cao nhất bằng 30% của một năm thu nhập sau thuế.

Ông Lê Quý Đôn, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho biết, thành phố dự kiến sẽ ban hành văn bản hướng dẫn Nghị định này theo hướng sẽ ưu tiên bố trí các hộ kinh doanh được tái định cư ở những địa điểm thuận lợi cho việc kinh doanh. Vẫn theo Nghị định trên, người bị thu hồi đất nếu không còn nơi ở nào khác cũng được xem xét giải quyết đất, nhà ở cho thuê, mua đất mới.

Còn hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp nếu bị thu hồi trên 30% diện tích đất sản xuất nông nghiệp sẽ được hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho người trong độ tuổi lao động. Các lao động bị mất việc do bị thu hồi đất cũng sẽ được bồi thường theo chế độ trợ cấp ngừng việc.

Để bảo đảm quyền lợi cho những người, hộ, tổ chức bị thu hồi đất, Nghị định cũng quy định mức bồi thường các tài sản gắn liền với đất như nhà, công trình kiến trúc, vật nuôi, mồ mả, di tích lịch sử, đình, chùa... đồng thời, được hỗ trợ di chuyển, tái định cư.

Như vậy, với việc Chính phủ ban hành Nghị định về bồi thường hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và Nghị định về thu tiền sử dụng đất, khung pháp lý hướng dẫn thực hiện Luật Đất đai đã được ban hành đồng bộ (trước đó, Chính phủ vừa ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai; hướng dẫn xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; và Nghị định về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất). Tới đây, khi các tỉnh, thành phố ban hành khung giá đất, người dân thuộc diện bị thu hồi đất sẽ được đền bù, bồi thường theo khung giá mới, cao hơn khung giá hiện hành. 

QUỐC HỢP