“Nghỉ ở đây này em ơi. Vào trong đó làm gì cho... khổ”, những lời mời chào ríu rít cất lên từ khu nhà nghỉ trước cổng Khu nhà nghỉ du lịch công đoàn Hòa Bình, huyện Kim Bôi (Hòa Bình). Nơi bị coi là khổ... chính là Nhà nghỉ du lịch công đoàn Hòa Bình, đang sở hữu nguồn nước khoáng nóng được coi là “vàng trắng” mà bất cứ doanh nghiệp nào cũng thòm thèm, muốn sở hữu mà không được...
Độ nóng rất “khéo”, lại có khoáng
Với nguồn nước khoáng Kim Bôi, chỉ cần một thao tác đưa nước trực tiếp vào đóng chai là có thể đem bán. Dù không qua bất cứ một công đoạn xử lý nào nhưng chất lượng nước ở đây vẫn vượt trội so với các loại nước khoáng khác đang có mặt trên thị trường.
Nói như ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó phòng Quản lý khoáng sản (Sở Tài nguyên- Môi trường tỉnh Hoà Bình), “đây là nguồn nước có tác dụng kép. Độ nóng ở đây rất “khéo”, đúng 36,5 độ lại vừa có khoáng. Chỉ giảm 1 độ, nước khoáng Kim Bôi sẽ giảm giá trị, nếu tăng thì coi như mất giá trị”.
“Vàng trắng” Kim Bôi chỉ để.. tắm.
Vì thế, nguồn nước có tác dụng chữa bệnh rất tốt, nhất là các bệnh thấp khớp, bệnh đường ruột và khả năng phục hồi sức khoẻ. Trước đây, Bệnh viện Việt Nam - Cu Ba đã gửi 624 bệnh nhân bị bệnh dạ dày, tá tràng, đường ruột đến nhà nghỉ chữa bệnh trong khoảng 1 tháng. Kết quả 503 người đã giảm bệnh, chiếm tỷ lệ 81%. Trong số 219 bệnh nhân bị đại tràng mãn tính, có 217 người giảm bệnh rõ rệt (91%), số bệnh nhân giảm bệnh về dạ dày cũng đạt 80%.
Bà Đặng Thị Nga, 53 tuổi, nhà ở phố Trần Quý Cáp, Hà Nội, cho biết khoảng 1 tháng nay đã thuê nhà gần cổng Nhà nghỉ du lịch công đoàn Hòa Bình để chữa bệnh bị bệnh thấp khớp nặng. Chỉ với 2 tiếng tắm nước suối nóng Kim Bôi mỗi ngày, giờ bà đã đi lại bình thường. Chúng tôi cũng đã gặp một phụ nữ lớn tuổi tên Chức, bị liệt do thấp khớp.
Sau 3 tháng được chồng đẩy xe đưa vào khu nhà nghỉ để tắm, bà đã đi lại bình thường. Bà Chức cho biết: “Mê công dụng của nước khoáng, tôi đã mua mảnh đất 1.000m2 ở đây để hàng ngày tắm chữa bệnh và dưỡng già”.
Mỗi năm Kim Bôi “chảy” mất hơn 34 tỷ đồng
Huyện Kim Bôi có 95% dân số là người dân tộc Mường. Những người già nhất ở đây cho rằng nước khoáng đã phun trào từ bao đời nay. Hồi chiến tranh chống Mỹ, các chuyên gia Tiệp Khắc (cũ) đã đến lấy mẫu và khẳng định công dụng vượt trội của khoáng Kim Bôi so với một số loại khoáng tại nước họ và ở cả Liên Xô (cũ).
Năm 1989, Liên đoàn địa chất 2 cũng hoàn tất điều tra, đánh giá nguồn nước khoáng với các công dụng như đã nói ở trên. Trong số 4 điểm khoáng phun trào, lộ thiên ở huyện Kim Bôi, điểm ở Nhà nghỉ du lịch Công đoàn Hòa Bình được đánh giá là có chất lượng ổn định nhất.
Sau đó, Bộ Công nghiệp cấp phép, giao cho công đoàn tỉnh Hòa Bình quản lý, khai thác. Khu nhà nghỉ du lịch mọc lên từ đó. Một nhà máy nước chuyên đóng chai để bán khoáng Kim Bôi cũng đã mọc lên, có thời điểm đã tiêu thụ được gần 800.000 chai/năm (năm 1988). Trớ trêu là tuy chỉ lấy nước đóng chai đem bán nhưng cơ sở của Nhà nghỉ du lịch Hoà Bình này đã bị... lỗ nặng.
Sau đó, người ta tổ chức bán thô, tức là nước bán trực tiếp, không qua đóng chai với giá 50 đồng/lít. Các cơ sở tư nhân chuyên doanh nước khoáng Kim Bôi mọc ra như nấm. Kim Bôi giả cũng xuất hiện, đến nỗi, “người ta còn thấy đỉa ngo ngoe trong chai nước khoáng Kim Bôi”, Giám đốc Nhà nghỉ du lịch công đoàn Hòa Bình- ông Lê Đức Bổng nói.
Không quản được thì... cấm. Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam cấm Nhà nghỉ bán nước khoáng thô. Nhà nghỉ lại chuyển sang liên doanh với một tư nhân đóng chai bán khoáng Kim Bôi. “Nhưng số lượng không đáng kể”, ông Bổng cho biết. Vậy là nguồn “vàng trắng” ngàn đời nay vẫn hoạt động theo cơ chế... tự chảy, lãng phí không kể xiết.
“Nếu tính bình quân 50 đồng/lít thì mỗi năm, riêng giếng ở nhà nghỉ đã chảy đi mất 17 tỷ đồng”, ông Bổng nhẩm tính. Trong khi đó, vào thời điểm làm ăn “khá giả”, nhất là như hiện nay, tổng doanh thu của nhà nghỉ công đoàn chỉ đạt trên 2 tỷ đồng/năm (trong đó tiền thu từ dịch vụ tắm nước khoáng đạt 800 triệu đồng).
Làm phép tính tương tự, cộng dồn 3 giếng phun khác ở Hạ Bì, Kim Đức, Vĩnh Đồng, mỗi năm Kim Bôi để “chảy mất” ít nhất 34 tỷ đồng! Và chỉ tính từ khi dân ta “xính” uống nước khoáng, nước tinh khiết đóng chai (khoảng năm 1990) đến nay, thì Kim Bôi đã mất trắng 510 tỷ đồng. Nếu tính cả việc không biết khai thác phần giá trị gia tăng của nước khoáng thì con số thiệt hại có thể sẽ là nhiều nghìn tỷ đồng!
Nghịch lý là người dân Hòa Bình vẫn vật vã trong cuộc chiến thoát nghèo mà chưa thoát được!
Sẽ còn lãng phí?
Ngoài “giếng vàng” ấy, Nhà nghỉ du lịch Công đoàn Hòa Bình còn đang sở hữu mặt bằng 7 ha, 7 nhà đón khách với 83 buồng, 216 giường. Đáng tiếc là trong khuôn viên rộng rãi, đầy cây xanh và cả ruộng lúa nước ấy, cỏ đang lẹm vào lối đi. Những con đường xuống cấp, đầy nước. Trong các phòng nghỉ, còn không ít những tủ quần áo, kệ để ti vi xập xệ như... chuồng gà.
Dịch vụ hầu như không có gì, chỉ có tắm, tắm và... tắm. Chả thế, vừa ở bể bơi lên, các cháu bé đã gọi mẹ giục “đi về”. Còn, hầu hết khách sau khi tắm nước suối xong cũng rông xe ra ngoài... để ăn uống và thụ hưởng những dịch vụ do tư nhân mở ở ngay ngoài cổng nhà nghỉ!
Giám đốc Lê Đức Bổng thanh minh: “Lãng phí lắm. Nhưng mọi cái đều do mô hình mà ra... Nhà nghỉ công đoàn chúng tôi đang được quản lý bởi người không am hiểu về kinh doanh. Không có vốn, xin chủ quản vốn đầu tư nâng cấp, kinh doanh thì không được duyệt”.
Con người ở đây do “lịch sử” để lại cũng còn “nặng nề”. Nhưng, thị trường lại không thể chờ. Ngay người dân quanh đây cũng đã tự ý khoan giếng, xây nhà nghỉ. Vì khoan bừa bãi mà nguồn nước khoáng đã bị ô nhiễm, lại đứng trước nguy cơ cạn kiệt. Nước phun lên cũng không còn nhiều như trước nên phải bơm cưỡng bức... Rồi ông Bổng hồ hởi dở bản vẽ quy hoạch nhà nghỉ với nhiều dịch vụ, hạng mục vui chơi, giải trí ra khoe.
Song, vị giám đốc rất giỏi lý luận về mô hình doanh nghiệp này cũng tỏ ý bi quan. Đơn vị vừa được quyết định chuyển sang công ty TNHH một thành viên. “Mô hình này cũng chỉ là bình mới rượu cũ, không phải là liều thuốc mạnh, khó huy động vốn, mà vẫn phải đi xin, phải báo cáo...”
Cách Nhà nghỉ du lịch công đoàn Hòa Bình chưa đầy một cây số, bố con ông Bùi Văn Dượi, thôn Mớ Đá, xã Hạ Bì tuy đã thoát khỏi cái bó của “mô hình” khi trúng thầu khai thác kinh doanh giếng khoáng tự chảy Hạ Bì nhưng hai bố con ông cũng Dượi đang ngồi hút thuốc lào nhìn 4 vòi nước cứ tồng tộc chảy.
Nước khoáng của ông chất lượng không kém bao nhiêu nhưng bị cho là chất lượng chưa ổn định, lại nằm trong vùng “an toàn khu” nên các doanh nghiệp cứ đến rồi đi. Cách đó chừng 10 km, một khu sinh thái khá hoành tráng có tên V-Resort vừa mọc lên, thu hút được nhiều khách nhưng lại đang bị cơ quan quản lý của tỉnh “soi” về “điều kiện kinh doanh”...
Trong khi đó, nguồn “vàng trắng” Kim Bôi vẫn cứ tồng tộc chảy...
NAM QUỐC
