Sông uốn mình ôm đất nuôi màu đỏ tuôn trào phù sa. Sông nở mình òa ra biển mẹ. Sông thản nhiên trôi miên man câu hát cho mát lòng bao du khách, tươi tình vẹn nguyên ngày đỏ nắng.
Về Đồng Nai còn nghe vang câu ca dao quen thuộc chí tráng:
Làm trai cho đáng nên trai
Phú Xuân đã trải, Đồng Nai đã từng.
Vừa qua, cả lớp nghiên cứu về lý luận phê bình văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới do Hội đồng Lý luận phê bình văn học nghệ thuật Trung ương tổ chức tại Biên Hòa - Đồng Nai đã xuôi theo đường Nguyễn Ái Quốc (quốc lộ 1K) rồi ngoằn ngoèo qua từng con đường đất đỏ nghe lá hát, rừng reo xanh trong gió hướng về Chiến khu Đ thuộc khu vực xã Mã Đà, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai. Đây chính là “dấu nối” giữa rừng núi với đồng bằng.
Tham quan hố bom B52 trong Chiến khu Đ.
Tỉnh Đồng Nai phía Đông giáp tỉnh Bình Thuận, phía Đông Bắc giáp tỉnh Lâm Đồng, phía Tây Bắc giáp tỉnh Bình Dương và Bình Phước, phía Nam giáp tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, phía Tây giáp TPHCM, nằm ở vị trí trung tâm vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Chiến khu Đ được coi là trung tâm kháng chiến, là nơi ra đời và phát triển của các lực lượng vũ trang miền Đông Nam bộ như Tiểu đoàn 800, Trung đoàn 762, Sư đoàn 9, Sư đoàn 5.
Tên Chiến khu Đ gắn liền với những chiến công vang dội trong lịch sử chống ngoại xâm của quân dân miền Đông Nam bộ (chiến thắng Lạc An, Tân Uyên, Phước Thành, Đất Cuốc, Đồng Xoài, Phước Long). Sự tồn tại và phát triển của nó đã góp phần vào thắng lợi chung của hai cuộc chiến chống Pháp và Mỹ. Ban đầu, Đ là mật danh chỉ tổng hành dinh của khu 7 nằm trong hệ thống các vị trí căn cứ của khu. Dần về sau, mật danh Đ được dùng để chỉ luôn cả vùng chiến khu rộng lớn ngày càng phát triển ở miền Đông Nam bộ.
Tuy nhiên, cũng có nhiều người cho rằng chữ Đ ở đây mang ý nghĩa là “đỏ”, hàm ý là vùng chiến khu cách mạng kiên cường, tập trung những cơ quan đầu não kháng chiến quan trọng, một “địa chỉ đỏ” của cả nước. Hoặc chữ Đ là viết tắt địa danh Đất Cuốc, nơi thi tướng Huỳnh Văn Nghệ khởi cứ đầu tiên. Hoặc chữ Đ là viết tắt chiến khu Đồng Nai, chiến khu miền Đông, chiến khu đầu tiên.
Mưa chợt xiên nghiêng và nước tràn ôm mặt đường trườn ra khe suối, cô hướng dẫn viên lắc lư đôi bím tóc cùng bài hát Tình đất đỏ miền Đông, các chị học viên cùng bắt nhịp reo dậy ấm lòng nhau qua bài hát Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây, Nổi lửa lên em… và nhiều anh thắp lên những giai điệu thanh niên xung phong một thời để nhớ Em ở nông trường em ra biên giới, Chiếc cầu cây. Xe đi gần trăm cây số mà tiếng hát cứ xa bay nghe như bập bùng ngọn lửa thời thanh xuân của cha ông chắp cánh cho mình có cái ngày hòa bình, thịnh vượng hôm nay.
Xem tượng sáp mô phỏng cuộc họp chỉ huy ở Chiến khu Đ.
Chiến khu Đ râm ran ve gọi mùa, hương trầm vương chéo áo, lòng người buông theo từng nhịp chân chầm chậm mặc niệm thắp sáng thơm dậy rừng xanh.
Rừng ơi! Xanh tràn vươn mãi nhé!
Sông ơi! Ôm dài bồi đất nhé!
Tuổi trẻ TNXP rời thành phố hào nhoáng, mê rừng xanh, yêu con chim hót và sâu thẳm là tìm về khúc tráng ca dân tộc, tìm về những dấu tích còn ghi một thời oai hùng vang vọng. Chị em phục vụ điểm du lịch Chiến khu Đ ngày nay nhí nhảnh, thoăn thoắt trong bộ đồ bà ba, đôi dép cao su, mũ tai bèo, trong veo cười duyên con gái. Qua lời giới thiệu của chị em, thước phim như quay chậm lại, mọi người đến tham quan như thấy các má! Những nữ chiến sĩ xưa giờ là những mẹ Việt Nam anh hùng.
Ở đó có má tên là Trần Thị Đẹp, má Thiếu, má Mua, má Yếm… và nhiều nhiều nữa những địa danh, những cái tên cho ta thêm trân quý một thời đạn bom, một thời hào hùng. Chiến khu Đ đã góp thêm vòng hoa cho mùa hoa chiến thắng của dân tộc chống giặc giữ nước trước đây và ngày nay tiếp tục khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự hào vững tin vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tôi như thấy sông Đồng Nai cuộn chảy dài mãi. Không xa đâu, nơi này sẽ phát triển nhanh, mạnh hơn nữa trước nguồn tài nguyên phong phú, địa thế có nhiều ưu đãi của thiên nhiên.
Mai xa rồi vương mãi nụ cười trong anh, trong em, trong tôi. Ơi! Chiến khu Đ ngày tỏa nắng…
TRẦN HUY MINH PHƯƠNG
