Quá tải đường vận chuyển bauxite

Khi tổ hợp bauxite - nhôm Tân Rai (Lâm Đồng) chuẩn bị đi vào hoạt động cũng là lúc chuyện đường vận chuyển sản phẩm bauxite từ đây ra cảng trở thành vấn đề được dư luận quan tâm. Xe trọng tải lớn, mật độ dày đặc, chạy chung với đường dân sinh là điều đáng lo ngại.

TKV phải hỗ trợ vốn làm đường

Theo tính toán ban đầu, sản phẩm từ Nhà máy bauxite Tân Rai và của Nhà máy bauxite Nhân Cơ (Đắc Nông) sẽ được vận chuyển về cảng Kê Gà (Bình Thuận). Tuy nhiên, cho đến nay, khi Nhà máy Tân Rai sắp đi vào sản xuất thì chuyện đường vận chuyển trở nên rắc rối.

Cảng Kê Gà chưa có, trước mắt, sản phẩm bauxite sẽ được chuyển từ Tân Rai về cảng Gò Dầu (Đồng Nai) thông qua tỉnh lộ 725 - quốc lộ 20 - tỉnh lộ 769 - quốc lộ 51 (dài 210km). Đường vốn đã quá tải, xuống cấp, nay gánh thêm hàng trăm chuyến xe chở bauxite mỗi ngày, nên lãnh đạo Lâm Đồng, Đồng Nai buộc phải lên tiếng. Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã đồng ý hạ tải từ 40 tấn xuống 25 tấn.

Nhưng với tình trạng cầu đường như hiện nay thì 25 tấn cũng “không chịu nổi”, phải sửa chữa, nâng cấp, nhưng vốn ở đâu? Cuộc tranh luận nổ ra liên tục trong thời gian qua. Các địa phương bảo TKV phải bỏ tiền làm đường, TKV cho rằng lưu lượng xe của mình không đáng kể (chỉ 1%-2%) so với tổng lượng xe trên tuyến, hơn nữa… còn phải tùy thuộc vào hiệu quả kinh doanh của dự án.

Ngày 6-9, Chính phủ đã có ý kiến về vấn đề này. Theo đó, phương án vận tải khi chưa có cảng Kê Gà là duy tu bảo dưỡng, kết hợp cải tạo các tuyến đường tỉnh lộ 725 (Lâm Đồng), tỉnh lộ 769 (Đồng Nai). Chính phủ yêu cầu Bộ GTVT chỉ đạo Tổng cục Đường bộ VN hoàn thiện phương án, phê duyệt trong tháng 9-2011. Sau khi phương án được duyệt, giao Sở GTVT các tỉnh Lâm Đồng, Đồng Nai tổ chức thực hiện. Tổng cục ĐBVN giám sát bảo đảm chất lượng, tiến độ. Giao TKV chủ động cân đối, hỗ trợ kinh phí cho các địa phương thực hiện việc duy tu, bảo dưỡng, kết hợp với cải tạo 2 tuyến đường trên theo đúng tiến độ được duyệt.

Đối với tuyến QL20 đoạn Lâm Đồng - Đồng Nai, Bộ GTVT triển khai đầu tư nâng cấp theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT), chỉ định nhà đầu tư có đủ năng lực, kinh nghiệm để đầu tư dự án.

Hồi hộp trước giờ “G”

Theo chỉ đạo của Chính phủ, sẽ cải tạo tuyến đường để chở bauxite về cảng Gò Dầu. Tuy vậy, vấn đề kinh phí, và cụ thể TKV hỗ trợ kinh phí làm đường như thế nào phải chờ hồi sau mới rõ, vì các bên còn đang đàm phán.

Tuy nhiên, vấn đề không chỉ ở chỗ sửa chữa, cải tạo cầu đường, mà dư luận đang rất lo ngại về mật độ các phương tiện lưu thông trên tuyến đường này. Hiện tại, tất cả tuyến đường từ Nhà máy Tân Rai đến cảng Gò Dầu, tức TL725, QL20, TL769, QL51 đều đang quá tải và đã xuống cấp trầm trọng.

Nhìn số liệu thống kê lượng xe chạy hàng ngày trên tuyến mà “choáng”. Tất cả đều đã tăng gấp 2, gấp 3 so với thiết kế. QL20 mỗi ngày có khoảng 15.000 xe; QL51 25.000 xe/ngày. Theo TKV, khối lượng bauxite từ Nhà máy Tân Rai đến cảng là 650.000 tấn/năm và khối lượng vật tư về nhà máy cũng tương đương chừng đó.

Ông Trương Hữu Hiệp, Giám đốc Sở GTVT Lâm Đồng, lo lắng: “Tổng khối lượng vận chuyển ở thời kỳ cao điểm nhất sẽ lên đến hàng triệu tấn/năm, lưu lượng xe vận chuyển tới 837 chuyến/ngày đêm. Duy tu, bảo dưỡng, cải tạo mấy cũng không lại được với lưu lượng xe chở nặng, choán chỗ như thế, liên tục suốt ngày này sang ngày khác. Cứ cho rằng TKV chấp nhận hạ tải từ 40 xuống 25 tấn thì mật độ xe lại tăng lên gần gấp đôi. Hiện tại, mật độ đã dày đặc, nay mai thêm xe chở bauxite nữa thì hết sức căng thẳng”.

Tại kỳ họp HĐND tỉnh mới đây, ông Nguyễn Xuân Tiến, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, xác nhận việc xe chở bauxite cùng lưu thông trên tuyến đường dân sinh sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tình hình an toàn giao thông. QL20 là tuyến đường chính từ TPHCM lên Đà Lạt, không chỉ vận tải thông thường mà còn là tuyến đường du lịch. Do đó, điều cần thiết là phải làm sớm tuyến đường tránh TL725 và thay đổi hướng vận chuyển bauxite về cảng Kê Gà. Tuy vậy, cảng Kê Gà mới trong giai đoạn giải phóng mặt bằng.

Trong chỉ đạo ngày 6-9, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải giao Bộ GTVT phối hợp với tỉnh Bình Thuận giải quyết những vướng mắc trong giải phóng mặt bằng cho dự án xây dựng cảng Kê Gà; phối hợp TKV và các cơ quan liên quan sớm triển khai phương án đầu tư các tuyến đường phục vụ vận tải sau khi có cảng này. Đường tránh TL725 cũng chưa thể làm sớm.

Theo ông Trương Hữu Hiệp, tỉnh Lâm Đồng đã trình phương án làm đường tránh, từ Nhà máy Tân Rai đến QL20 tránh thị trấn Lộc Thắng và TP Bảo Lộc (dài 24km). Tuyến này kéo dài nối với QL55, sẽ là phương án vận chuyển bauxite khi có cảng Kê Gà. Phương án đã được Bộ GTVT thống nhất song chưa thể khởi công vì chưa có vốn (1.000 tỷ đồng).

Tuyến nối với QL55 đi Bình Thuận cũng vậy, đã lập xong dự án và đã được phê duyệt, nhưng cũng phải đợi vốn (586 tỷ đồng). Tất cả đều phải chờ vốn. Trong khi đó, sản phẩm của Nhà máy Tân Rai sắp ra lò, đoàn xe vận chuyển bauxite cũng sắp lăn bánh.

Tất cả đang hồi hộp chờ đợi giờ “G”.

Bình Nguyên