Từ ngày 1-6, Thông tư 04 của Bộ TT-TT về quản lý thuê bao trả trước chính thức có hiệu lực. Thông tư này ra đời với mục tiêu quản lý chặt chẽ hơn nữa việc đăng ký, kích hoạt và sử dụng thuê bao di động trả trước ở Việt Nam hiện nay, nhằm hạn chế tối đa tình trạng tin nhắn rác, lừa đảo và tình trạng thuê bao ảo nhiều năm qua. Tuy nhiên theo các chuyên gia, thuê bao trả trước hiện nay đang được các nhà mạng quá “nuông chiều”, trong khi đó thiếu những chính sách hợp lý để phát triển thuê bao trả sau một cách bền vững.
Sim trả trước vẫn bày bán tràn lan trên phố. Ảnh: G.T
80% thuê bao mới phát triển là sim rác
Theo Thứ trưởng Bộ TT-TT Lê Nam Thắng, số liệu của các doanh nghiệp di động báo cáo trung bình phát triển 10 triệu thuê bao mỗi năm, song chỉ có 1-2 triệu thuê bao là thực, số còn lại là sim rác, thuê bao ảo. Đây cũng là một thực tế dễ nhận thấy trong vài năm gần đây. Khi thị trường viễn thông đã bước vào giai đoạn bão hòa, nhà mạng tung nhiều chiêu khuyến mãi, tặng tiền “khủng” để thu hút thuê bao mới trả trước. Do đó, người dùng thường mua sim rác, sử dụng hết số tiền trong tài khoản rồi ném bỏ, mua sim mới một cách thoải mái.
Ông Mai Văn Bình, Tổng Giám đốc mạng MobiFone, đưa ra con số trong năm 2011, MobiFone tung ra thị trường 30 triệu sim nhưng đến cuối năm chỉ giữ lại được 500.000 sim (khoảng 1,66%). Điều này chứng tỏ chuyện dùng sim thay thẻ cào đang là vấn nạn khiến các mạng “đau đầu”. Theo ông Mai Văn Bình, khoản “hoa hồng” đối với sim dành cho các đại lý ở mức 26% trong khi thẻ cào chỉ 6% dẫn đến tình trạng vì chạy theo lợi nhuận nên đa số đại lý lách luật kích hoạt sim trước dẫn đến khó quản lý việc đăng ký thuê bao trả trước. Trong khi đó, theo đại diện mạng Viettel, trên thị trường có rất nhiều bộ hòa mạng với mệnh giá khác nhau bao gồm tiền sim (chi phí sản xuất sim trắng và chi phí tài nguyên kho số) và một số tiền nhất định trong tài khoản, ví dụ bộ hòa mạng 65.000 đồng bao gồm 15.000 tiền sim cùng với 50.000 đồng trong tài khoản. Khi kích hoạt sim thì số tiền trong tài khoản sẽ được hưởng khuyến mãi 100% thay vì 50% như thẻ cào dành cho những thuê bao cũ. Vì được hưởng nhiều ưu đãi hơn nên người dân có xu hướng chọn mua sim mới thay vì thẻ cào.
Ngoài ra, còn có nguyên nhân các mạng di động chạy đua thu hút thuê bao mới. Chẳng hạn, thuê bao cũ nạp tiền thì chỉ được hưởng khuyến mãi 50% thẻ nạp nhưng thuê bao mới nạp tiền thì được hưởng 100% thẻ nạp. Vì vậy, khách hàng chắc chắn phải tính toán để dùng sim thay thẻ. Thậm chí đã có thống kê nhiều khách hàng sử dụng cùng lúc đến hàng chục sim khuyến mãi (còn gọi là sim rác). Một con số thống kê của Cục Viễn thông (Bộ TT-TT) cho thấy sim hiện có tuổi đời rất ngắn từ 6 tháng đến 1 năm. Đây là hệ lụy của nạn mua sim thay thẻ. Thứ trưởng Lê Nam Thắng cho hay, với thực tế như vậy, tưởng rằng người sử dụng xã hội sẽ được lợi, nhưng thực tế thì chính việc phát triển không hiệu quả sẽ khiến chi phí của doanh nghiệp đội lên, giá thành từ đó cũng cao hơn và người tiêu dùng chính là người gánh chịu. Ngoài ra, lợi nhuận của doanh nghiệp cũng thấp hơn và công tác quản lý cũng khó khăn hơn.
Siết chặt trả trước, khuyến khích trả sau
Theo các chuyên gia viễn thông, một trong những nguyên nhân khiến sim rác hoành hành hiện nay là do chính sách khuyến mãi của nhà mạng khiến cơ cấu cước dịch vụ di động trả trước và trả sau bị méo mó. Trên lý thuyết cước liên lạc dịch vụ trả sau rẻ hơn trả trước, kèm với đó khách hàng sẽ phải mất cước thuê bao. Thế nhưng, thực tế hiện nay việc chạy đua khuyến mãi của các mạng di động đã khiến các thuê bao trả sau trở thành đối tượng bị “ngược đãi” bởi nếu tính toán chi ly thì người dùng trả sau đang bị thiệt. Ví dụ, cước liên lạc trả trước khoảng 1.400 đồng/phút, nhưng được khuyến mãi 100% cho 5 - 10 thẻ nạp đầu tiên và hàng tháng đều có chính sách khuyến mãi tặng 50% thẻ nạp. Trong khi đó, cước trả sau khoảng 1.000 đồng/phút nhưng phải đóng phí thuê bao là 50.000 đồng/tháng. Vì thế, với chính sách như hiện giờ, chắc chắn khách hàng sẽ chọn trả trước vì lợi hơn trả sau. Điều này lý giải tại sao tỷ lệ thuê bao trả sau của các mạng di động đang ở mức rất thấp, chỉ chiếm 2% - 5% trong tổng số thuê bao của mỗi mạng.
Trong buổi làm việc mới đây với Bộ TT-TT, các mạng di động đưa ra nhiều chính sách để ngăn chặn nạn sim rác hiện nay. MobiFone đề xuất ý tưởng là có thể thu cước hòa mạng đối với thuê bao di động trả trước (giống như thuê bao trả sau). MobiFone còn kiến nghị nên phát hành sim không có mệnh giá và khuyến mãi sim này giống như các sim đang hoạt động. Đồng tình với quan điểm này, Viettel kiến nghị tách riêng tiền sim và tiền trong tài khoản ra, đồng thời quy định giá bộ kích hoạt ở mức 15.000 đồng. Khi nào có nhu cầu sử dụng, người dùng phải mua thêm thẻ cào để nạp và hưởng mức ưu đãi 50% như những thuê bao cũ. Đại diện mạng S-Fone cho rằng, cần phải có chính sách cho doanh nghiệp tăng cường thuê bao trả sau hơn là loay hoay quản lý thuê bao trả trước. Khi đó, khách hàng sẽ dùng trả sau nhiều. Thời gian trước, các mạng chủ yếu phổ cập di động nên ưu tiên đối với trả trước, song thời điểm hiện tại, nên ưu tiên phát triển thuê bao trả sau.
Theo Bộ TT-TT, trong thời gian tới, công tác quản lý viễn thông sẽ tập trung vào việc quản lý giá cước, khuyến mãi và quản lý thuê bao di động trả trước. Cụ thể, việc quản lý giá cước và khuyến mãi sẽ dựa trên cơ sở giá thành, bảo đảm phát triển dịch vụ viễn thông của doanh nghiệp, tôn trọng quyền tự định giá cước của doanh nghiệp. Nguyên tắc xây dựng giá cước sẽ dựa trên cơ sở cân bằng lợi ích của các nhóm người sử dụng, đảm bảo lợi ích người sử dụng. Thứ trưởng Lê Nam Thắng cho biết, trước tình trạng mua sim thay thẻ và tỷ lệ thuê bao trả sau của các mạng di động chỉ chiếm 2% - 5% trong tổng số thuê bao của mỗi mạng, thời gian tới Bộ TT-TT sẽ ban hành thông tư điều chỉnh giá cước giữa thuê bao trả sau và thuê bao trả trước, giữa thuê bao đăng ký mới và thuê bao cũ đang sử dụng để tạo sự phát triển bền vững thuê bao di động.
TRẦN LƯU
