Mô hình làng sinh thái huyện Triệu Phong (Quảng Trị) đã góp phần di dân ra vùng đất cát cằn cỗi, giúp cho nhiều gia đình thoát nghèo… Nhưng cũng có không ít làng sinh thái đang dần hoang vắng do người dân bỏ đi nơi khác mưu sinh.
Bám làng… càng thêm khổ!
Làng sinh thái Lệ Xuyên (xã Triệu Trạch) hiện có hơn 10 căn nhà bị bỏ hoang, xung quanh nhà cỏ dại mọc um tùm. Những người dân trong làng cho biết, chủ của những nôi nhà nói trên đã bỏ đi từ lâu, một số về quê cũ, số còn lại vào miền Nam làm công nhân, làm thuê…
Ngôi nhà hoang vì chủ bỏ đi quá lâu
Theo ông Lê Tuỳnh (59 tuổi, làng sinh thái Lệ Xuyên), khi được cấp đất, các gia đình nằm trong dự án được hỗ trợ tiền xây dựng nhà cơ bản 8-10 triệu đồng và khoảng 1 ha diện tích đất vườn để sản xuất. Tuy nhiên, do khí hậu khắc nghiệt, hệ thống tưới tiêu không có, đất cát bạc màu nên chỉ sản xuất được 1 vụ các loại rau, màu, gia vị… Cây trồng có giá trị kinh tế thấp, làm không đủ ăn nên các gia đình đã bỏ đi.
Ông Lê Tuỳnh tâm sự: “Ở làng này có khoảng 30 hộ dân thì đã có hơn 10 hộ bỏ đi. Những gia đình còn lại dù cố gắng bám trụ nhưng tình hình khó khăn quá thì cũng đang tính chuyện “bỏ chạy””.
Các làng sinh thái khác của xã Triệu Trạch là Linh An, An Long Vân cũng rơi vào tình trạng tương tự. Theo thống kê của UBND xã Triệu Trạch, có hơn 50 hộ trên tổng số 100 hộ làng sinh thái đi nơi khác sinh sống do gặp rất nhiều khó khăn, thiếu thốn.
Ông Trương Duy, Chủ tịch UBND xã Triệu Trạch, cho biết: “Trước kia, 100% hộ dân được chuyển ra làng sinh thái thuộc diện hộ nghèo, qua quá trình triển khai hiện nay có 70% hộ thuộc diện cận nghèo, 30% hộ nghèo. Các hộ dân ở làng sinh thái còn gặp nhiều khó khăn do thiếu vốn sản xuất cũng như điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Trong thời gian tới, hy vọng cấp trên hỗ trợ người dân vay vốn với lãi suất thấp và tăng cường đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng các làng sinh thái để họ có thể sản xuất, bám đất, bám làng”.
Nhà bỏ hoang
Bài toán nan giải
Theo tìm hiểu của chúng tôi, vào những năm 2002, được sự tài trợ của Chính phủ Na Uy, huyện Triệu Phong đã triển khai Dự án di giãn dân ra lập làng sinh thái trên vùng cát, bãi ngang ven biển tại các xã: Triệu An, Triệu Vân, Triệu Lăng, Triệu Sơn, Triệu Trạch… với khoảng 750 hộ dân. Qua gần 10 năm triển khai, dự án đã đem lại nhiệu kết quả tích cực như: khắc phục được tình trạng cát bay, cát nhảy do trồng cây lâm nghiệp và nông nghiệp; các làng sinh thái tại các vùng bãi ngang, ven biển được lập ra hỗ trợ người dân xây dựng nhà cửa, phát triển các mô hình kinh tế VAC… Tuy nhiên, không ít hộ dân tại các làng sinh thái có đời sống khó khăn, phải rời đi khác trong sự bất lực của chính quyền địa phương.
Ngoài Triệu Trạch, xã Triệu Sơn có hơn 20 hộ bỏ đi trên tổng số 70 hộ dân ở làng sinh thái, xã Triệu Vân hơn 10 hộ bỏ đi trên tổng số 62 hộ… Ông Hồ Xuân Đức, Phó chủ tịch UBND xã Triệu Vân, cho biết: “Chính quyền xã đã giao cho các hội, đoàn thể trong các buổi sinh hoạt lồng ghép vận động bà con bám làng, đẩy mạnh canh tác tại các làng sinh thái để phát triển kinh tế. Tuy nhiên, tình trạng người dân bỏ làng sinh thái đi nơi khác kiếm sống vẫn tiếp tục diễn ra”.
Theo ông Nguyễn Văn Bài, Giám đốc Sở NN và PTNT tỉnh Quảng Trị, muốn vận động người dân bám làng thì phải có chính sách đem lại hiệu quả thực tế, làm cho cuộc sống của những người sống ở làng sinh thái ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, để làm được điều này là rất khó. Ông Bài cho biết: “Ở các làng sinh thái đang gặp bất lợi do tư liệu sản xuất khó khăn, thời tiết bất thường do biến đổi khí hậu, cùng với cơ sở hạ tầng như: điện, thuỷ lợi, đường sá… chưa được đầu tư đồng bộ và đầy đủ. Bên cạnh đó, khó khăn về nguồn vốn, cải tạo đất và thực hiện mô hình kinh tế phù hợp cũng là một bài toán nan giải”.
Mạnh Toản
