Ngay sau đó, đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.
Về vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài, dự thảo luật quy định: “Các bộ, cơ quan trung ương, UBND cấp tỉnh, doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, công ty con của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ nắm giữ 100% vốn điều lệ gửi đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Bộ Tài chính”.
Với quy định này, ĐB Nguyễn Quang Huân (THCM) nêu thực tế, nhiều tỉnh, thành có khả năng cân đối tài chính ngân sách rất cao, họ cần nguồn vốn lớn để phát triển hạ tầng hoặc làm các dự án cấp bách về công ích thì hoàn toàn có thể lo liệu được vốn vay ODA của họ. Do đó, nếu địa phương có khả năng vay và trả được khoản vay của họ mà vẫn chịu tác động các quy định về nguồn vốn ODA thì có thể bị “trói tay trói chân”.
Do đó, ĐB Nguyễn Quang Huân đề nghị quy định giao UBND các tỉnh, thành có khả năng cân đối ngân sách được quyết định các khoản vay ODA, tất nhiên có quy định về tỷ lệ vay. Mặt khác, nên có quy định Bộ Tài chính hoặc cơ quan trung ương hỗ trợ các tỉnh, thành tháo gỡ khó khăn trong việc vay vốn ODA để bảo đảm thuận lợi, nhanh, không bị vướng.
ĐB Nguyễn Quang Huân cũng nêu thực tế có những dự án viện trợ không hoàn lại vì thủ tục lâu quá nên bị chuyển sang nước khác, rất lãng phí, và đề nghị nên cân nhắc để thủ tục nhanh hơn, thuận lợi hơn.
Đặc biệt, theo ĐB Nguyễn Quang Huân, để triển khai Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân được vay vốn ODA, bảo đảm tính bình đẳng như Nghị quyết số 68-NQ/TW đã nêu.
ĐB Nguyễn Minh Đức (TPHCM) cũng đề cập đến tình trạng có những dự án ODA chậm tiến độ, sử dụng sai mục đích, đơn cử dự án chậm tiến độ có dự án đường sắt đô thị của TPHCM, Hà Nội. Để khắc phục tình trạng này, trong khi vốn vay ODA của chúng ta không được ưu đãi như trước đây, thay vào đó có những đòi hỏi, yêu cầu chặt chẽ, ĐB cho rằng, cần khắc phục thủ tục rườm rà trong vấn đề vay vốn ODA. Cùng với đó, sử dụng vốn ODA, phân bổ sử dụng vốn, cho vay lại để bảo đảm hiệu quả và đúng mục đích. Do đó các quy định về vấn đề này cần rõ ràng, chặt chẽ.
Phát biểu tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn (Cần Thơ) nêu rõ, dự thảo luật trình Quốc hội tại kỳ họp này theo trình tự thủ tục rút gọn nhằm 3 mục tiêu.
Một là, tập trung sửa đổi, bổ sung một số nội dung để thực hiện phân cấp, phân quyền đồng bộ với Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công.
Hai là, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính giúp đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án ODA, nhất là trong điều kiện hiện nay thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều dự án ODA nằm ở cấp xã.
Ba là, đảm bảo tính minh bạch, công khai, chủ động, hiệu quả trong quản lý nợ công.
Lưu ý, các địa phương có thể sẽ đề xuất vay nước ngoài lớn hơn, trong khi gánh nặng nghĩa vụ nợ tập trung ngân sách trung ương, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần tăng cường cơ chế giám sát, chế tài, đảm bảo quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay cấp phát cho địa phương. Các dự án từ nguồn ODA thì địa phương phải có vốn đối ứng, có bảo lãnh.
Phát biểu tại tổ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng (Điện Biên) cho biết, khó khăn nhất trong quản lý, sử dụng vốn ODA là từ lúc chúng ta đặt vấn đề, đàm phán đến lúc chuẩn bị hồ sơ dự án và ký kết hiệp định mất quá nhiều thời gian. Điều này dẫn đến, nhiều dự án sau khi ký hiệp định phải mất nửa thời gian của hiệp định rồi mới bắt đầu giải ngân được, thậm chí, hết thời gian của hiệp định vẫn chưa giải ngân được hết. Do đó, chúng ta lại phải đàm phán kéo dài, mất rất nhiều thời gian. Nếu nhà tài trợ không đồng ý kéo dài thì dự án bị dở dang, chúng ta lại phải chuyển đổi hình thức, phải đóng lại dự án, tìm kiếm các nguồn vốn khác để triển khai tiếp. Đây là tồn tại rất lớn đối với các nguồn vốn ODA và vừa qua, Bộ Tài chính đã rất quyết liệt việc này.
