Chính phủ Hà Lan chuẩn bị triển khai một hệ thống thuế cầu đường thông minh chưa từng có trên thế giới. Hệ thống cho phép đánh thuế vào các lái xe tùy theo địa điểm, thời gian cũng như phương tiện họ đang cầm lái. Kế hoạch này đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi của công luận, thậm chí còn được nhiều quốc gia khác quan tâm học tập…
Một kế hoạch đầy tham vọng
Khi bà Karla Peijs, Bộ trưởng Vận tải Hà Lan công bố quyết định lựa chọn Paul Nouwen, nhiều người đã nghĩ đây là một quyết định sai lầm. Nouwen được giao trọng trách điều phối các cuộc đàm phán để có thể triển khai một hệ thống thuế cầu đường mới, nhưng trước đó, Nouwen luôn là người chống đối kịch liệt tất cả những kế hoạch về thuế cầu đường.
Đúng là khó ai có thể tin một chuyên gia vận động hành lang kiểu trên có thể đạt được điều mà hầu hết các đời bộ trưởng vận tải trong hơn 20 năm qua đều tránh né. Tắc nghẽn giao thông hiện đang là vấn nạn chính đối với giao thông ở Hà Lan. Cứ mỗi buổi sáng, trung bình có khoảng 160km các tuyến đường tại Hà Lan bị lâm vào cảnh kẹt xe, trong khi buổi tối con số này còn lên tới 180km.
Vấn nạn này khiến kinh tế Hà Lan bị thiệt hại trung bình 1,8 tỷ euro (tương đương 2,27 tỷ USD) mỗi năm. Tuy nhiên, bất cứ kế hoạch được đề xuất nào nhằm chống tắc nghẽn giao thông bằng thuế đều bị hầu hết các đối tượng hay tầng lớp xã hội tại Hà Lan phản đối.
Mọi chuyện đã khác kể từ khi Karla Peijs lên làm Bộ trưởng Giao thông vào năm 2004. Bà cho sắp xếp các cuộc đối thoại với 17 nhóm đối tượng có thể bị ảnh hưởng bởi bất kỳ một sự thay đổi nào trong các điều luật, bao gồm đại diện giới vận động quyền lợi cho người đi ô tô, người làm công và ông chủ, quan chức địa phương và cả các nhóm hoạt động môi trường.
Bà chỉ định Paul Nouwen là người đứng đầu các cuộc đối thoại bàn tròn kiểu trên với tuyên bố về một kế hoạch mới đầy tham vọng: “Chúng ta có nghĩa vụ phải làm việc để xây dựng một kế hoạch toàn quốc mới về các loại thuế cầu đường với những mục tiêu phải đơn giản và rõ ràng, giúp loại bỏ các vấn đề tắc nghẽn giao thông và giảm bớt tác động đối với môi trường”. Kế hoạch trên ngay lập tức đã nhận được sự ủng hộ của phần lớn các chính trị gia tại Hà Lan.
Một kiểu mẫu công bằng hơn
Sau một thời gian dài đàm phán, Chính phủ Hà Lan vào tháng 12-2007 đã quyết định công bố hệ thống thuế cầu đường mới do Nouwen đề xuất ra trước toàn quốc. Sau khi được quốc hội thông qua vào tháng 7-2008, kế hoạch này hiện đang tập trung vào việc soạn thảo một đạo luật cụ thể và mời thầu đối với các công ty có thể triển khai các yêu cầu kỹ thuật đối với hệ thống thuế cầu đường mới.
Ngoài việc nhận được sự ủng hộ của đông đảo người dân Hà Lan, kế hoạch thuế cầu đường mới này còn đang thu hút được sự chú ý của nhiều chính phủ ở châu Aâu. Tất cả đều đang chờ đợi những hiệu quả thực sự khi kế hoạch được triển khai với hy vọng Hà Lan sẽ thực sự tạo ra được bước nhảy mới trong việc giải quyết tình trạng tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm môi trường. |
Theo kế hoạch của Nouwen, mỗi một loại xe có động cơ sẽ phải trả thuế cho từng kí lô mét qua lại trên các tuyến đường của Hà Lan. Theo cách này, việc đi lại hằng tháng cũng sẽ được tính toán và thông báo tương tự như các hóa đơn điện và dịch vụ sưởi ấm.
Việc đánh thuế di chuyển của xe cộ tùy theo mức độ đi lại có thể dễ dàng thực hiện được bằng một loại thuế nhiên liệu đơn giản mà không cần bất cứ một đầu tư mới về kỹ thuật nào. Theo Nouwen, kiểu mẫu mới của ông là hợp lý và công bằng hơn, do nó có thể giúp điều phối các vấn đề về giao thông lẫn môi trường.
Thêm vào đó, tiền đóng thuế sẽ dao động tùy theo nhiều yếu tố khác nhau như mức độ gây ô nhiễm môi trường của phương tiện, khoảng thời gian đi lại trong ngày và tất nhiên là độ dài của quãng đường đã đi.
Theo công thức này, người lái xe vào các tuyến đường chính dẫn vào Amsterdam vào buổi sáng sớm sẽ phải trả nhiều tiền thuế hơn so với một người về hưu tại một thị trấn nhỏ khi lái xe tới siêu thị ở địa phương.
Các tác giả kế hoạch hiện chưa cho biết chi tiết hệ thống mới này sẽ làm việc như thế nào, cũng như các mức thuế sẽ cao đến đâu. Có khả năng hệ thống này sẽ sử dụng các vệ tinh để theo dõi và tính thuế đối với các xe cộ được lắp bộ thu phát tín hiệu.
Theo kế hoạch sơ bộ, sẽ có khoảng một triệu xe tải của Hà Lan sẽ được lắp những bộ thu phát này trong giai đoạn đầu tiên; giai đoạn tiếp theo kéo dài đến năm 2016 sẽ triển khai đối với toàn bộ khoảng 7 triệu xe hơi khác nhau trên khắp cả nước.
Theo Nouwen, đây là một thay đổi mang tính cách mạng mới thay thế những hình thức phổ biến từ trước như đánh thuế vào việc mua xe hay người sở hữu xe. Điểm mấu chốt của kế hoạch này chính là: người lái xe nhiều sẽ phải trả nhiều, người lái ít hơn sẽ được đóng thuế ít hơn.
Theo các kết quả nghiên cứu, loại thuế cầu đường mới này sẽ giúp giảm khoảng 5% lượng xe lưu thông trên các tuyến đường, tương ứng là mức giảm 25% các vụ kẹt xe. Đó cũng là lý do khiến kế hoạch nhận được sự chấp thuận của cả những người thường xuyên phải ngồi sau tay lái, cũng như cả các hãng dịch vụ vận tải.
Đơn giản là họ bị thuyết phục bởi luận điểm: Những chi phí thuế tăng lên của họ sẽ được đền bù bằng khoảng thời gian họ tiết kiệm được nhờ tình trạng kẹt xe được giảm bớt.
Như Quỳnh (SGGP 12G)
