Gần đây, đồng chí Bí thư Thành ủy TPHCM Lê Thanh Hải cùng các đồng chí trong Thường trực Thành ủy TPHCM hàng tháng trực tiếp gặp dân để giải quyết đơn thư khiếu nại tồn đọng kéo dài. Kết quả cuối cùng, nhiều vụ việc khiếu kiện, tranh chấp (chủ yếu liên quan đến nhà cửa, đất đai) được giải quyết ổn thỏa, các bên đều đồng tình, trong đó có vụ việc kéo dài gần 20 năm. Việc làm này của lãnh đạo TP được đông đảo người dân hoan nghênh, tin tưởng và xem đây là một trong những thành công quan trọng bước đầu sau đợt kiểm điểm tự phê bình, phê bình theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 về xây dựng Đảng. Tuy nhiên, qua đó cho thấy, có nhiều bất cập trong công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại của công dân
Những năm qua, TPHCM tập trung chỉ đạo và có nhiều nỗ lực giải quyết đơn thư khiếu nại của công dân, qua đó góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị và trật tự xã hội, thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển và chỉnh trang đô thị không tránh khỏi tình trạng khiếu kiện phát sinh và do nhiều lý do khác nhau, nhiều vụ việc kéo dài, có lúc khá nghiêm trọng, liên quan nhiều nhất về giá cả đền bù, di dời, tái định cư, giải phóng mặt bằng thực hiện các công trình kinh tế, xã hội.
Qua những vụ khiếu kiện kéo dài, nhất là 35 vụ việc mà TPHCM đang tập trung giải quyết, có thể rút ra bài học. Đó là trong thời gian dài, chúng ta chưa giải quyết hài hòa giữa lợi ích của người dân, chính quyền và nhà đầu tư; chưa chú ý những vấn đề xã hội sau giải tỏa như bảo đảm điều kiện tái định cư, giải quyết việc làm. Một số dự án còn tình trạng áp dụng pháp luật thiếu công bằng giữa những trường hợp có điều kiện tương tự.
Thêm vào đó, nhiều nơi không chấp hành đúng các quy định của Nhà nước về trình tự, thủ tục thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; một số địa phương chưa công khai, minh bạch, dân chủ. Ngay cả khi có quyết định giải quyết cuối cùng, cũng không được tổ chức thi hành nghiêm túc, triệt để… Điều này thể hiện sự hạn chế về năng lực, trình độ, trách nhiệm của cán bộ trong tiếp dân và giải quyết việc dân. Nhiều cán bộ chưa đặt mình vào vị trí người dân để giải quyết việc dân. Khi phát sinh khiếu kiện, nhiều nơi không tập trung giải quyết kịp thời, hướng dẫn, đã vậy thấy vụ việc quá phức tạp liền đùn đẩy, né tránh bằng cách “kính chuyển” lên cấp trên… Nhiều bên do có cách nhìn khác nhau, nên hướng giải quyết khác nhau.
Bí thư Thành ủy TPHCM Lê Thanh Hải đúc kết bài học: Nếu biết đặt lợi ích chung, biết nhìn toàn cục vấn đề và quan trọng là các bên có thiện chí, cùng nhường một tí thì tìm được tiếng nói chung. Khi giải quyết khiếu nại công dân, chính quyền đặt lợi ích của người dân lên trên hết, bảo đảm cho người dân những điều kiện sống tốt hơn sẽ tạo được lòng tin, sự đồng thuận của người dân với các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, từ đó người dân cùng chia sẻ với chính quyền vì lợi ích chung của cả cộng đồng.
Do vậy, trong việc giải quyết đơn thư khiếu nại của công dân cần có sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, quyết liệt và hiệu quả của các cấp uỷ Đảng. Tăng cường công tác đối thoại với dân để việc giải quyết đảm bảo chính xác, khách quan, có tính thuyết phục cao. Những trường hợp dân chưa hiểu đúng, cần có sự giải thích cặn kẽ đi đôi với động viên, thuyết phục.
Thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở theo phương châm “mọi mâu thuẫn phải được giải quyết từ cơ sở”. Công tác hòa giải, tuyên truyền giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý phải là giải pháp hàng đầu trong việc giải quyết khiếu nại, tranh chấp…
Chủ tịch UBND một quận cho biết, nhiều vụ khiếu kiện tồn đọng nếu giải quyết sẽ kéo theo nhiều trường hợp tương tự khác cũng phải giải quyết, nhưng không làm thì người khiếu nại không chấp nhận. Có trường hợp đã giải quyết theo đúng pháp luật nhưng người dân vẫn tiếp tục khiếu kiện hoặc có trường hợp hiểu rõ pháp luật, song cố tình không chấp hành những quyết định giải quyết cuối cùng.
Do vậy, bên cạnh tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thì các cấp chính quyền công khai, minh bạch thông tin để người dân hiểu rõ chủ trương, từ đó đồng thuận, nhiều khi góp ý chính quyền kịp thời điều chỉnh những bất hợp lý trong quá trình triển khai dự án, giải phóng mặt bằng. Để giải quyết khiếu kiện phức tạp liên quan đến đất đai, rất cần hoàn thiện một đội ngũ cán bộ am hiểu pháp luật, có nghiệp vụ chuyên sâu, làm việc chuyên trách, có trách nhiệm cao và hơn hết biết làm công bộc của dân.
TUẤN SƠN
