Để trò chơi dân gian có sức hấp dẫn

Anh Vũ Ngọc Hưng – Giám đốc Trung tâm Văn hóa huyện Nhà Bè nhận định: “Cuộc sống có nhiều thay đổi, trẻ em bây giờ rất thích những trò chơi điện tử mới lạ, nhưng tôi tin đó chỉ là nhất thời. Còn các trò chơi dân gian mới là trò chơi gắn bó với trẻ em nhiều nhất và để lại nhiều kỷ niệm đẹp của tuổi thơ. Có rất nhiều trò chơi dân gian mà trẻ em cả thành thị, nông thôn đều thích như đá dế, bắn bi, nhảy dây…”.

• Từ làng quê...

Hiện nay, chưa ai có thể thống kê hết ở Việt Nam có bao nhiêu trò chơi dân gian, chỉ biết rằng từ các thôn xóm, làng xã, đến các quận, huyện đều có những loại hình trò chơi dân gian đang tồn tại. Vài năm trở lại đây, khi quá trình đô thị hóa lan nhanh đến các quận, huyện ngoại thành, vùng ven, kéo theo những loại hình giải trí mới, nhất là máy chơi game và trò chơi trên máy vi tính.

Các hình ảnh trẻ em nô đùa, cười giỡn với các trò chơi dân gian như đánh đũa, bắn bi, ô quan, bịt mắt bắt dê, cò cò, chơi ken, đá dế... rất hồn nhiên trong những khu vườn không còn nhiều nữa mà thay vào đó là hình ảnh các em tụm năm, tụm bảy xúm nhau đi thuê máy chơi game với đủ trò chơi, có cả những trò đánh đấm, bắt giết ghê rợn.

Anh Thành nhà ở xã An Nhơn Tây, huyện Củ Chi tâm sự: “Bây giờ mấy trò chơi dân gian tụi nhỏ có vẻ không mặn mà lắm. Thằng con tôi cũng được 10, 11 tuổi rồi, ai đời có tiền vài ngàn trong túi là nó chạy ù đi chơi game. Thôi kệ, chơi cho biết, đừng ham chơi bỏ học là tốt rồi. Chứ nhiều khi rủ rê bọn trẻ trong xóm chơi rồi đánh lộn gây mất lòng xóm giềng, người lớn với nhau”.

Ở một số nơi như Bình Chánh, Hóc Môn, Nhà Bè… trò chơi dân gian cũng còn lưu giữ từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chẳng hạn như trò chơi thả diều vào mấy tháng mùa khô, hầu như đứa trẻ nào cũng khoái nhìn cánh diều no gió. Nhưng hiện nay, cách làm diều bằng giấy dán vào nan tre dường như chỉ còn những đứa trẻ con nhà nghèo mới chịu khó học người lớn cách làm.

Các cánh diều được bọn trẻ chơi đùa hiện nay đa phần là diều bằng vải do các cơ sở may gia công thực hiện, bán với giá từ 5.000, 10.000 đến vài chục ngàn đồng/con, tùy theo kích thước lớn nhỏ.

• Đến khu du lịch, lễ hội

Hiện nay, ở TPHCM vào những dịp lễ hội, các trò chơi dân gian luôn được lồng ghép tổ chức và được rất đông thanh - thiếu niên tham gia như Ngày hội tuổi thơ (ở Công viên 30–4), Liên hoan văn hóa nghệ thuật dân gian… Trong Liên hoan văn hóa nghệ thuật dân gian TPHCM năm 2004, ban tổ chức không chỉ mời các nghệ nhân ở thành phố mà còn mời những nghệ nhân trò chơi dân gian trên khắp mọi miền đất nước tham dự, hướng dẫn cách chơi cho công chúng đến tham gia vui chơi, thử tài, thử sức.

Trò chơi dân gian không chỉ xuất hiện ở các lễ hội lớn của thành phố, mà ở các khu du lịch cũng đã tổ chức nhiều khu trò chơi phục vụ du khách. Một trong số những khu du lịch đưa trò chơi dân gian vào hoạt động hiệu quả nhất thành phố hiện nay, đó là làng du lịch Bình Quới (quận Bình Thạnh).

Từ năm 1998 đến nay, làng du lịch Bình Quới đã duy trì tổ chức khá thành công chương trình văn hóa ẩm thực “Khẩn hoang Nam bộ” diễn ra vào thứ bảy và chủ nhật hàng tuần. Trong chương trình này, Bình Quới mạnh dạn đưa vào các trò chơi dân gian để phục vụ du khách, nhất là thanh thiếu niên như: leo cột mỡ lấy quà, đi cà kheo, ném banh vô chậu, đá cỏ gà, đá cá lia thia, nhảy dây, ném còn, nắn tượng bằng đất sét, đi cầu thăng bằng, ô quan, cờ gánh…

Anh Lê Hồng Minh – Phó Giám đốc làng du lịch Bình Quới cho biết: “Nhiều năm nay chúng tôi duy trì tổ chức được chương trình văn hóa ẩm thực “Khẩn hoang Nam bộ” một phần cũng nhờ có những hoạt động trò chơi dân gian. Lúc đầu chúng tôi chỉ tổ chức biểu diễn để du khách xem chủ yếu, nhưng thấy có nhiều người thích, muốn tham gia nên tổ chức khách chơi luôn đến nay. Trong thời gian tới, chúng tôi tiếp tục sưu tầm và tổ chức thêm một số trò chơi mới phục vụ khách vào dịp 30–4 năm nay”.

• Để trò chơi dân gian phổ biến hơn

Theo dự kiến, từ nay đến cuối năm 2005, TPHCM sẽ có nhiều hoạt động lễ hội có lồng ghép, đưa trò chơi dân gian vào phục vụ người dân thành phố. Đó là lễ hội kỷ niệm 30 năm ngày Miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước “TPHCM – Hòn ngọc tỏa sáng”; Ngày hội tuổi thơ 2005; Liên hoan văn hóa nghệ thuật dân gian 2005… Trong năm 2005, người dân TPHCM và khách quốc tế sẽ có rất nhiều dịp tham gia chơi các trò chơi dân gian được tổ chức quy mô và sinh động.

Theo ông Nguyễn Văn Sanh – Giám đốc Trung tâm Văn hóa TPHCM, để trò chơi dân gian không bị mai một theo thời gian, công tác tập huấn, hướng dẫn các cán bộ văn hóa quận huyện biết cách thức tổ chức chơi những trò chơi dân gian cũng hết sức quan trọng.

Ông Sanh cho biết: “Chúng tôi không ngừng mời các nghệ nhân ở nhiều địa phương trên cả nước về tham gia mở nhiều lớp hướng dẫn các cán bộ văn hóa quận, huyện những trò chơi dân gian đặc trưng của từng vùng, miền. Bởi khi mỗi địa phương có hoạt động văn hóa gì thì thường là các cán bộ văn hóa quận, huyện phải đứng ra đảm đương, tổ chức những trò chơi dân gian phục vụ người dân đến vui chơi. Công tác tập huấn, hướng dẫn các cán bộ văn hóa quận, huyện những trò chơi dân gian “.

Ông Lê Hồng Minh – Phó Giám đốc làng du lịch Bình Quới mơ ước: “Mỗi độ xuân về, TPHCM tổ chức làm đường hoa Nguyễn Huệ rực rỡ sắc màu, tái hiện những hình ảnh làng quê Việt Nam rất độc đáo. Ước gì, thời gian tới, bên cạnh đường hoa này sẽ có thêm đường trò chơi dân gian, ắt hẳn rất sinh động và được nhiều người dân tham gia vui chơi”.

Có thể nói, việc duy trì và tổ chức tốt những trò chơi dân gian trong thời gian qua của các ngành, các cấp không chỉ đáp ứng nhu cầu giải trí của người dân thành phố mà còn góp phần không nhỏ vào việc bảo tồn, phát triển những trò chơi dân gian có từ lâu đời cho thế hệ mai sau và giới thiệu với du khách quốc tế!  

NHÓM PV VHVN