Đằng sau những con số
Doanh thu từ mảng sách thiếu nhi trong 6 tháng đầu năm 2025 tại Đường sách TPHCM chỉ đạt 3,98 tỷ đồng, giảm 12,75% so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, số sách thiếu nhi bán ra lại đạt 73.113 cuốn, tăng 1% so với cùng kỳ năm 2024. Theo ông Lê Hoàng, việc số lượng sách bán ra tăng nhưng doanh thu lại giảm mạnh là do các tựa sách bán ra chủ yếu nằm trong nhóm sách tồn kho hoặc được bán với giá ưu đãi, giảm giá sâu. Đây là năm thứ hai liên tiếp ghi nhận sự suy giảm. Năm 2023, doanh số sách thiếu nhi tại Đường sách TPHCM đạt 4,61 tỷ đồng với 115.169 bản sách bán ra.
Như vậy, sau hai năm, mức giảm đã lên đến gần 36,5% lượng sách bán ra và doanh thu giảm 13,7%. “Số liệu trên tuy chỉ ở Đường sách TPHCM, không đại diện cho toàn bộ thị trường sách nhưng có giá trị tham khảo cần thiết. Bởi ở Đường sách đang có 2 đơn vị làm sách cho thiếu nhi lớn nhất cả nước là NXB Trẻ và NXB Kim Đồng, cùng nhiều đơn vị tuy không chuyên nhưng cũng có số lượng sách thiếu nhi lớn như NXB Tổng hợp TPHCM, NXB Phụ nữ Việt Nam, Phương Nam Books, Thái Hà Books, Đông A”, ông Lê Hoàng chia sẻ.
Đồng quan điểm này, nhà văn Văn Thành Lê, Giám đốc chi nhánh NXB Kim Đồng tại TPHCM, cho rằng, số liệu kinh doanh ở Đường sách TPHCM dù vô cùng nhỏ so với bức tranh chung của toàn ngành sách nhưng phần nào phản ánh tình hình chung trong công tác phát hành. “Trong 6 tháng đầu năm 2025, doanh số phát hành của NXB Kim Đồng cũng không được như kỳ vọng. Nguyên nhân thì có nhiều, như tình hình kinh tế không thuận lợi, ảnh hưởng đến nhu cầu mua sách, nhưng lý do chính có lẽ nằm ở chỗ chúng ta vẫn chưa có được những tác phẩm gây tiếng vang lớn, đủ tác động đến tâm lý mua sách của người dân”, nhà văn Văn Thành Lê lưu ý.
Nhìn nhận vấn đề ở lĩnh vực phát hành, bà Phạm Thị Hóa, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Phát hành sách TPHCM (Fahasa), cho rằng, sách thiếu nhi luôn chiếm một vai trò quan trọng trong thị trường sách. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, doanh thu sách thiếu nhi của Fahasa tăng trưởng 15% so với cùng kỳ năm 2024 và hiện chiếm khoảng 20% tổng doanh thu về sách của Fahasa. “Nhiều tựa sách thiếu nhi nằm trong danh sách bestseller của Fahasa, nhưng đa số vẫn là sách đã xuất bản lâu, điển hình như cuốn Búp sen xanh (NXB Kim Đồng) đã bán được gần trăm ngàn bản tại các nhà sách của Fahasa”, bà Phạm Thị Hóa cho biết thêm.
Đẩy mạnh hoạt động khuyến đọc
Có một thực tế là những năm gần đây, thị trường sách thiếu nhi trong nước có những chuyển biến đầy tích cực. Không chỉ thu hút lực lượng viết đông đảo mà những ấn phẩm cũng được chăm chút kỹ lưỡng, bắt mắt, đáp ứng nhu cầu và thị hiếu của các em. Nhưng vẫn còn nhiều nỗi lo về việc sách thiếu nhi chưa bắt kịp với nhu cầu đọc của các em hiện nay.
Em Huỳnh Anh Thư (15 tuổi), Đại sứ Văn hóa đọc TPHCM nhiệm kỳ 2024-2025, cho biết, sách thiếu nhi đã và đang khoác lên màu áo mới phù hợp hơn với nhu cầu của trẻ em ở mọi lĩnh vực, như thể loại sách chiếu bóng và pop-up (sách nổi 3D). “Tuy nhiên, số lượng sách về trí tuệ nhân tạo (AI) - công cụ số đắc lực trong thời đại ngày nay, vẫn còn hạn chế. Mong muốn của chúng em là có thêm nhiều tác giả kết hợp nhà nghiên cứu, chuyên gia mang đến những lớp học về AI qua những trang sách”, Anh Thư chia sẻ.
Để sách thiếu nhi tăng trưởng, theo ông Lê Hoàng, một trong những giải pháp căn cơ là giúp trẻ hình thành thói quen đọc sách ngay từ nhỏ. “Hội Xuất bản Việt Nam đã kiến nghị với Bộ GD-ĐT đưa tiết đọc sách vào khung chương trình học chính thức, để các em hàng tuần đều có giờ đọc sách. Ở đó, các em sẽ được học cách đọc sao cho hiệu quả nhất, vừa là giải trí, vừa để học tập. Ở các nước phát triển, tỷ lệ đọc sách trên đầu người hàng năm cao đều xuất phát ở chỗ tổ chức tốt việc đọc sách trong nhà trường”, ông Lê Hoàng đúc kết.
“Nhìn vào sự tham gia làm sách thiếu nhi của nhiều đơn vị xuất bản và cụ thể trên từng ấn phẩm, tôi cho rằng mảng sách thiếu nhi trong nước đang đi đúng hướng, và cùng với sách dịch đã đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của độc giả. Điều chúng ta trông chờ là có được những tác phẩm thực sự nổi bật, tạo hiệu ứng đọc rộng rãi trong bạn đọc nhỏ tuổi. Đó sẽ là nền tảng quan trọng để sách thiếu nhi Việt Nam khẳng định chỗ đứng trong lòng bạn đọc”, nhà văn Văn Thành Lê, Giám đốc chi nhánh NXB Kim Đồng tại TPHCM, chia sẻ.
