Những con số biết nói
Anh Trần Tuấn, Trưởng dự án Việt sử kiêu hùng, chia sẻ. “Trong hơn 3 năm, tổng số tiền gây quỹ được của nhóm là hơn 2,3 tỷ đồng. Có thể nói, đây là dự án nghệ thuật gây quỹ thành công nhất Việt Nam tính tới thời điểm hiện tại”. Thành công nhất trong quá trình gây quỹ của nhóm là phần phim Bình Ngô đại chiến. Đặt mục tiêu số tiền gây quỹ là 1 tỷ đồng, nhưng sau 10 tháng, dự án đã vượt kế hoạch. Tuy nhiên, theo anh Trần Tuấn: “Quý hơn nữa đó là sự đóng góp công sức của các đối tác sản xuất hàng đầu; sự đóng góp kiến thức và trí tuệ của nhiều anh chị có chuyên môn sản xuất và lịch sử; sự ủng hộ và hỗ trợ lan tỏa của hàng triệu khán giả. Bởi vì trong mỗi dự án, kinh phí không phải là tất cả”.
Gọi vốn cộng đồng có mặt và được biết đến nhiều hơn tại Việt Nam trong khoảng 5 năm trở lại đây. Các nền tảng gọi vốn tiêu biểu như: comicola.com, betado.com hoạt động trong nhiều lĩnh vực: phim ảnh, sách, âm nhạc, game… Có hơn 20 dự án thực hiện gọi vốn và nhiều trong số đó đã thành công. Nhiều dự án đã kêu gọi được hơn 100 triệu đồng như Hoa văn Đại Việt, series truyện tranh Bad Luck, tập 4 cuốn sách Long thần tướng, sách Họa sắc Việt… Tuy nhiên cũng có những dự án như series phim Chiến thần Lạc Hồng - Mighty Guardian: Lost Avian mới chỉ gây quỹ được 23 triệu đồng trên mục tiêu 200 triệu đồng.
Được thành lập vào năm 2015, Betado đã tổ chức gây quỹ cho 30 dự án, thu về số tiền hơn 1,8 tỷ đồng với 4.748 người ủng hộ. Tiền thân của nền tảng này là dự án gây quỹ cộng đồng thành công cho cuốn sách Long thần tướng tập 1 (330 triệu đồng) và Long thần tướng tập 2 (250 triệu đồng). Các dự án gọi vốn thông qua nền tảng này như: album ca sĩ Hồ Trâm Anh, album Ngọt, album Địa đàng 3 (nhạc sĩ Quốc Bảo), dự án Bảo tàng thấu cảm cũng khá thành công.
Một dự án điện ảnh từng quyết định gọi vốn rất đình đám là 578: Phát đạn của kẻ điên (đạo diễn Lương Đình Dũng) với mục tiêu có thể thu về số tiền 32 tỷ đồng từ người hâm mộ. Trên trang web chính thức của phim, các mức kêu gọi từ dưới 200.000 đồng cho đến 50 triệu đồng và cao hơn. “Với gọi vốn cộng đồng, mong muốn lớn nhất là để cộng đồng biết đến. Quan trọng nhất là tính lan tỏa của dự án. Với các nhà đầu tư, bản chất là thông qua đó, họ tham gia đầu tư dự án”, đạo diễn Lương Đình Dũng cho biết.
Anh Nguyễn Khánh Dương, Giám đốc điều hành và đồng sáng lập Comicola, nói: “Với phương pháp gây quỹ cộng đồng, những nhà sáng tạo có cơ hội nhận nguồn vốn từ chính những khán giả tiềm năng của họ. Họ được tự do sáng tạo, không chịu áp lực cơm áo gạo tiền và không chịu sự chi phối về định hướng sáng tạo”. Mục tiêu của Betado cũng là “tạo cơ hội đưa các sản phẩm sáng tạo của người Việt ra thị trường”.
Cơ hội và thách thức
Phân tích của anh Trần Tuấn chỉ ra rằng, gọi vốn cộng đồng là việc huy động nguồn lực của xã hội để giải quyết vấn đề chung. Nó đã luôn tồn tại xuyên suốt trong lịch sử, nhưng gần đây được khoác lên những hình thức mới. Anh Trần Tuấn cho biết: “Khả năng tác động của hình thức này là hiệu ứng cộng hưởng của các nguồn lực trong xã hội hoặc cộng đồng, chứ không chỉ là phép cộng các nguồn lực”. Hiện nay, với công nghệ hiện đại, một người ở bất kỳ nơi nào trên thế giới cũng có thể huy động nguồn lực của cả hơn 7 tỷ người qua Internet. Nhờ công nghệ kết nối, gọi vốn cộng đồng mang đến sức mạnh không giới hạn cho bất kỳ cá nhân nào. Một ưu điểm rất lớn khác của hình thức này là thước đo cho sự đón nhận của khán giả.
Nhiều dự án gây quỹ cộng đồng đã thành công nhưng không ít lại thất bại. Nhiều người vẫn nghĩ, gây quỹ cộng đồng là “cây đũa thần” có thể mang tiền đến cho các nhà sáng tạo. Tuy nhiên, do đặc thù sản phẩm bán chưa hình thành nên để gây quỹ đạt hiệu quả cần rất nhiều yếu tố. Tiêu chí của nền tảng Betado: “Chúng tôi không chấp nhận sản phẩm gọi vốn là một dạng ý tưởng. Các bạn cần đạt được một thành tựu nhất định trước khi tiến hành gây quỹ. Điều này giúp cộng đồng đánh giá các bạn chính xác hơn”. Anh Khánh Dương khẳng định: “Uy tín của nghệ sĩ và chất lượng sản phẩm là điều mấu chốt giúp dự án gây quỹ cộng đồng thành công. Nếu bạn không có gì để chứng minh năng lực, dự án gây quỹ chắc chắn thất bại”.
Có nhiều bài học để gọi vốn cộng đồng thành công, nhưng theo anh Trần Tuấn, đầu tiên cần hiểu rõ về mình và cộng đồng của mình, trong đó cốt lõi là xây dựng niềm tin ở cộng đồng. Quá trình thực hiện dự án cũng luôn cần sự tiếp thu, điều chỉnh, bởi thực chất người và dự án sáng tạo đó chỉ là đại diện của sức mạnh cộng đồng.
Ở phương diện một nền tảng, anh Khánh Dương phân tích vai trò của Comicola giống như một người hướng dẫn (mentor). “Khi những dự án đưa đến Comicola, chúng tôi trao đổi với chủ dự án thật kỹ lưỡng, thậm chí tư vấn, cử họa sĩ, biên tập viên trình bày lại hình thức, giao diện của dự án, cho nhân viên thiết kế đồ họa hoàn thành bộ nhận diện thương hiệu dự án và dùng quỹ nội bộ của Comicola để chạy quảng cáo trong những ngày đầu ra mắt dự án”. Những đầu tư bước đầu đó giúp dự án đạt hiệu quả tốt nhất. Để thành công cần sự đầu tư, tâm huyết và cả may mắn.
