Mất ngủ trên đống hàng tồn
Thông thường vào thời gian này không khí bán buôn hàng hóa mùa Giáng sinh đã rất tấp nập. Nhưng năm nay, tại khu vực bán phụ kiện thời trang và đồ trang sức ở chợ An Đông (phường An Đông, TPHCM) lại khá trầm lắng.
Chị T., tiểu thương buôn bán hơn 30 năm tại đây, cho biết, đang “ôm” lô hàng hơn 500 triệu đồng nhưng phải khóa sạp, không dám mở bán. “Hàng tôi nhập lâu rồi. Giờ quy định mới bắt buộc hàng bán ra phải có hóa đơn. Mình không có hóa đơn đầu vào mà bị kiểm tra, xử phạt là khó khăn thêm”, chị T. trăn trở. Một tiểu thương khác tại chợ An Đông cũng cho hay, đã gom hàng tồn về nhà để tránh bị kiểm tra, chấp nhận tạm ngừng kinh doanh dù đang là cao điểm bán hàng cuối năm. “Chưa đầy một tháng nữa bước sang năm 2026, nhưng vẫn chưa biết phải xử lý lượng hàng tồn không chứng từ ra sao. Nếu không bán được thì bị chôn vốn, còn mở bán thì đối diện nguy cơ bị xử phạt vì hàng không đủ hóa đơn hợp lệ”, vị tiểu thương giãi bày.
Ghi nhận tại nhiều khu vực thương mại, chợ truyền thống khác, các tiểu thương cùng chung tâm trạng “mất ngủ trên đống hàng tồn”. Một hộ kinh doanh vật liệu xây dựng ở đường Nguyễn Ảnh Thủ (phường Tân Thới Hiệp, TPHCM) cho biết: “Chúng tôi còn rất nhiều hàng tồn kho mua từ nhiều năm trước, trong đó nhiều loại không có hóa đơn chứng từ. Từ 1-1-2026 phải chuyển sang thuế kê khai. Chúng tôi phải chuẩn bị gì, làm gì với số hàng hóa này?”. Trong khi đó, một hộ kinh doanh ở phường Bình Hưng Hòa lo lắng khi còn lượng lớn hàng tồn kho được mua từ các nguồn nhỏ lẻ trước đây không có hóa đơn chứng từ, không thể bán cho tổ chức, doanh nghiệp vì không thể xuất hóa đơn.
Trong khi đó, một số hộ kinh doanh quần áo, ba lô, túi xách cho biết, đã giảm giá, bán giá gốc để các doanh nghiệp mua về phát cho công nhân, nhưng các doanh nghiệp cũng không mua, vì không có hóa đơn. “Chúng tôi như ngồi trên đống lửa, nhìn đống hàng đã lỡ nhập về, không bán đi được, cũng không biết sắp tới phải làm như thế nào”, một hộ băn khoăn chia sẻ. Các hộ kinh doanh mặt hàng đá quý, thủ công mỹ nghệ cũng đau đầu vì hàng trong kho nhập về từ 5-10 năm trước, giá trị lớn, chưa biết kê khai ra sao.
Chờ hướng dẫn cụ thể
Giải đáp về việc xử lý hàng tồn kho trước thời điểm chuyển đổi sang thuế kê khai, bà Trần Thị Mai Thảo, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Dịch vụ và tư vấn thuế Gia Long, cho hay, trong giai đoạn khoán thuế, nhiều hàng hóa mua vào không đầy đủ chứng từ. Theo bà, các hộ kinh doanh cần rà soát, thống kê lại toàn bộ hàng hóa mình có, lập bảng kê, đưa vào số tồn đầu kỳ làm cơ sở xuất hóa đơn bán ra. Tuy nhiên, bà Thảo cũng lưu ý, hộ kinh doanh phải đảm bảo hàng hóa đạt chất lượng, đúng theo quy định của pháp luật và từ ngày 1-1-2026, mọi hàng hóa mua vào, bán ra bắt buộc phải có hóa đơn, chứng từ hợp pháp - tức là phải tuân thủ pháp luật tuyệt đối.
Ông NGUYỄN QUANG HUY
Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TPHCM:
Hàng hóa lưu thông phải có hóa đơn, chứng từ hợp lệ để chứng minh nguồn gốc. Khi phát hiện hàng không có chứng từ đầu vào, cơ quan chức năng sẽ kiểm tra, tạm giữ, xác minh và xử lý theo quy định. Việc này nhằm ngăn chặn hàng giả, hàng nhập lậu và bảo vệ môi trường kinh doanh. Hiện nay, quản lý thị trường TPHCM đang tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn để hộ kinh doanh chủ động rà soát hàng tồn, phối hợp cơ quan thuế để hoàn thiện chứng từ hoặc xử lý theo quy định. Quan điểm của chúng tôi là hỗ trợ tối đa để tiểu thương chuyển đổi thuận lợi, nhưng kiên quyết không để xảy ra tình trạng lợi dụng quy định chuyển tiếp để hợp thức hóa hàng không rõ nguồn gốc.
Trong khi đó, ông Trần Minh Nhã - Trưởng Thuế cơ sở 12 TPHCM, chia sẻ, câu chuyện xử lý hàng tồn kho trước thời điểm chuyển đổi lên hộ kinh doanh kê khai thuế được đặt ra trong rất nhiều hội nghị, nhưng hiện nay chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể. Thuế cơ sở 12 TPHCM đã ghi nhận vấn đề này và báo cáo lên Thuế TPHCM. Theo bà Mai Thị Nghĩa Lê, Trưởng Phòng thuế cá nhân, hộ kinh doanh và thu khác, Thuế TPHCM, cơ quan quản lý đang sửa đổi các nghị định và thông tư mới, trong đó có nội dung liên quan đến việc xác định tồn kho. Khi quy định được ban hành sẽ có hướng dẫn để hộ kinh doanh thực hiện.
Trao đổi với PV Báo SGGP, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế - Bộ Tài chính, cho rằng, với những hộ kinh doanh mặt hàng có giá trị cao, điều quan trọng là hàng hóa phải có nguồn gốc hợp pháp và không vi phạm pháp luật. Theo ông, có thể hàng được mua lại từ người dân, người bán không còn nhu cầu sử dụng, miễn là hàng hóa đó không vi phạm quyền sở hữu, không phải hàng giả hay hàng kém chất lượng, cơ quan thuế sẽ ghi nhận và đánh giá tình trạng hàng hóa khi hộ chuyển sang kê khai. Ngành thuế sẽ hỗ trợ tối đa, hướng dẫn chi tiết để các hộ xác định giá trị hàng tồn và kê khai đúng.
Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, cho biết, nguyên nhân là do phần lớn hộ kinh doanh trước đây nộp thuế khoán nên không quan tâm nhiều đến hóa đơn đầu vào. Bà Cúc đề xuất, với những hàng hóa không thuộc diện buôn lậu, hàng giả, nếu hộ kinh doanh vẫn nộp thuế theo hình thức kê khai và chưa chuyển lên doanh nghiệp thì cơ quan thuế có thể không truy cứu hóa đơn đầu vào, cho phép người bán nộp thuế trên giá trị bán ra theo quy định.
