Gian truân khởi nghiệp
Anh Trần Văn Định (quê Bình Định) theo gia đình vào lập nghiệp ở khu kinh tế mới thuộc xã Nghĩa Trung từ những năm sau ngày giải phóng miền Nam. Thời gian đầu, các thành viên trong gia đình ra sức khai phá đất hoang làm phương tiện mưu sinh nhưng do chưa có kinh nghiệm làm rẫy và kỹ thuật trồng cà phê nên cuộc sống gia đình gặp rất nhiều vất vả, gian truân.
Tới tuổi lập gia đình, anh Định được chia 3ha đất làm phương tiện sản xuất để sinh sống. Mặc dù tuổi thơ không được học nhiều, nhưng nhờ cần cù lao động nên anh cũng tích lũy được một ít kinh nghiệm. Đến khi có đất riêng, anh đã biết cách thu xếp và dùng số vốn tích lũy được mua thêm 3,5ha đất mới. Nhờ vậy, đến nay anh có 6,5ha đất rẫy, trong đó 4ha trồng cà phê.
Lúc đầu, anh Định chỉ trồng cà phê thuần. Về sau, anh làm theo lời khuyên của các chuyên gia khuyến nông, trồng điều xen canh để vừa lấy bóng mát vừa có thêm thu nhập. Những năm giá cà phê trên thị trường giảm, trong khi hạt tiêu tăng giá đến mức quá hấp dẫn, nhiều hộ phá bỏ vườn cà phê để trồng tiêu, nhưng anh Định vẫn kiên định giữ nguyên vườn cây; nhờ đó, hiện anh còn nguyên 4ha vườn cà phê gồm 2.800 cây cà phê (trong đó có 1.800 cây trồng bằng cây ghép), 1.000 cây do anh tự ghép cải tạo, cùng 360 gốc điều, 200 gốc tiêu. Với 3 tầng sinh thái, cây che bóng có tán rộng là điều, cây che bóng tán hẹp là tiêu và cà phê nấp dưới bóng của điều và tiêu.
Tính sơ bộ, mỗi vụ thu hoạch điều, năm thất mùa cũng được 8,5 tấn hạt, năm được mùa đạt 10 - 11 tấn. Bây giờ, cây điều đang nuôi cây tiêu và cây cà phê. Còn vườn cà phê chưa đầy 3 năm tuổi của anh đã cho được 6 tấn cà phê bói, bình quân mỗi hécta chỉ trên 900 cây đã thu hoạch đến 1,5 tấn cà phê nhân, vườn tiêu chưa đầy 30 tháng tuổi cũng đang cho trái. Nhìn toàn vườn cả 3 loại cây, loại nào cũng sung sức, anh Định dự tính nay mai tiêu sẽ có năng suất không dưới 5kg/gốc và cà phê không dưới 4 tấn/ha (với số lượng 900 cây/ha).
Anh Định kể: “Tuy vườn có 3 tầng cây, nhưng chỉ cần bón phân, tưới nước cho cây cà phê và tiêu, còn cây điều “hưởng ké”. Như vậy, nhờ trồng xen canh nên không tốn nhiều phân bón và công lao động”.
Thu hoạch 3 sản phẩm
Khi đại diện Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền thắc mắc hỏi rằng “Từ đâu nảy ra kinh nghiệm trồng cây 3 tầng sinh thái?” Anh Định tự tin trả lời: “Mình tuy ít chữ nhưng nhờ học hỏi từ các nguồn thông tin đại chúng, kinh nghiệm khuyến nông và gần đây có cán bộ, chuyên gia của Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền tới tư vấn về cách sử dụng phân bón nên mới hình thành được mô hình hiệu suất cao như vậy”.
Chỉ vào gốc cà phê, anh Định cho biết thêm: “Dưới gốc cà phê phủ dày lá khô, vườn lại được che bóng mát tốt nên đất ít bị bốc hơi nước, thoáng mát và ít sâu bệnh gây hại. Thỉnh thoảng trên cây cà phê cũng có hiện tượng khô chùm quả hay khô cành, hoặc rệp sáp lác đác xuất hiện, nhưng đều là nguồn sâu bệnh nhẹ nên ít sử dụng thuốc hóa học”.
Với mô hình này, anh Định khẳng định không sợ mất mùa. Hiện giá cà phê và tiêu còn thấp nhưng hạt điều lại được giá, nên tự các cây sẽ “nuôi” nhau. Với 2,5ha đất còn lại, anh Định cho biết cũng trồng xen cây điều và sầu riêng vào cà phê. Dù có 3 loại cây nhưng chỉ tạo ra 2 tầng sinh thái. Trong đó sầu riêng là sản phẩm ít khi bị mất giá nên kinh tế của gia đình anh phát triển rất bền vững.
