Ngày 24-12, Tổng cục Thống kê (Bộ KH-ĐT) công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 12-2015 tăng 0,02% so với tháng trước. Tính chung, CPI cả năm 2015 chỉ tăng 0,63% so với năm trước, là mức tăng thấp nhất trong vòng 14 năm qua; thấp xa so với mọi dự đoán của các chuyên gia và thấp hơn rất nhiều so với chỉ tiêu 5% mà Quốc hội đã đề ra từ đầu năm.
Theo lý giải của các chuyên gia Tổng cục Thống kê, CPI năm 2015 tăng thấp một phần là do các mặt hàng do nhà nước quản lý giữ giá (như dịch vụ y tế chỉ tăng 1,82% trong năm nay), hay học phí các cấp cũng chỉ tăng nhẹ ở một số địa phương. Trong khi đó, giá dầu thô thế giới giảm mạnh, chạm đáy trong 11 năm qua. Giá nông sản cũng giảm đáng kể.
Tuy nhiên, sự “thấp bất thường” được coi là không đáng lo ngại, thậm chí còn là một chỉ dấu về “thành công của nền kinh tế cũng như công tác điều hành của Chính phủ”, vì lạm phát thấp trong năm nay là do chi phí đẩy thấp - một yếu tố quan trọng và có lợi cho nền kinh tế. Trong khi đó sức mua của người dân vẫn đang tăng trong những tháng gần đây. Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Bích Lâm phân tích: “Quan hệ giữa lạm phát và tăng trưởng không phải là mối quan hệ tỷ lệ thuận và cũng không phải mối quan hệ tỷ lệ nghịch. Đó là một quan hệ phi tuyến tính”.
Theo ông Nguyễn Bích Lâm, không có mức lạm phát phù hợp chung cho mọi nền kinh tế. Với nghiên cứu của các nước và thực tế diễn biến kinh tế của Việt Nam trong hơn 2 thập kỷ qua, Tổng cục Thống kê đã đưa ra ngưỡng lạm phát của nền kinh tế nước ta trong khoảng 5% - 8%. Năm 2015, lạm phát thấp so với ngưỡng này, nhưng tăng trưởng GDP của Việt Nam lại cao hơn năm trước, bởi giá cả chỉ là một trong những yếu tố kích thích các nhà sản xuất; sức mua mới là yếu tố quyết định. CPI tăng thấp thì chi tiêu của người dân không bị ảnh hưởng nhiều, từ đó làm tăng tổng cầu, khiến cho nền kinh tế vẫn tăng trưởng bền vững. Với logic đó, doanh nghiệp bán 5 sản phẩm, lãi 1,5 đồng/sản phẩm sẽ không bằng bán được 10 sản phẩm dù chỉ lãi 1 đồng/sản phẩm.
Dường như có phần nghịch lý khi các chuyên gia thống kê tiếp tục tỏ ra rất thận trọng khi dự báo CPI năm 2016 quanh mức 5%. Bà Vũ Thị Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) liệt kê một số yếu tố có thể làm CPI 2016 tăng, như khả năng điều chỉnh giá một số mặt hàng thiết yếu, dịch vụ công; tăng học phí, thiết bị; phí dịch vụ y tế… Bên cạnh đó, theo lộ trình đã vạch ra từ trước, giá điện và lương cơ bản cũng sẽ tăng trong năm tới, mặc dù cũng có một số yếu tố tác động ngược đến CPI như giá dầu thô được dự báo tiếp tục giảm, do sản lượng của thế giới tăng mạnh; giá nông sản thế giới cũng được dự báo giảm do cạnh tranh gay gắt.
Bà Thủy nhận định: Theo quy luật nhiều năm qua, trạng thái lạm phát cao thường duy trì trong một thời gian dài hơn là tăng thấp, do đó vẫn cần có bàn tay điều hành khéo léo của Chính phủ. Tổng cục Thống kê đã tham mưu cho Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành có liên quan phải phối hợp tốt và hiệu quả trong đề xuất các chính sách liên quan tới lạm phát; tiếp tục phối hợp xây dựng các kịch bản chính sách, đánh giá tác động của các kịch bản, tính toán kỹ thời điểm điều chỉnh giá các mặt hàng thiết yếu...
Trong một diễn biến khác, tại cuộc hội thảo do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương tổ chức cách đây ít ngày, ông Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright cũng đã phân tích mức tăng trưởng GDP và lạm phát của Việt Nam năm 2015 và lưu ý rằng, có một tình trạng đáng lo ngại là tín dụng đang chảy vào các lĩnh vực phi sản xuất quá nhiều. Chính sách tiền tệ nới lỏng quá mức cùng mức tỷ giá kém cạnh tranh có thể đang tích lũy những rủi ro gây bất ổn về giá trong ngắn hạn. Kinh nghiệm cho thấy lạm phát ở mức thấp có thể nhanh chóng đổi chiều, nếu lượng cung tiền không được kiểm soát chặt chẽ.
Như vậy là lạm phát thấp là điều chưa thể chủ quan.
ANH THƯ
