Khoảng 15 năm trước, trong lúc giá dừa rẻ như cho, cơn sốt đốn dừa diễn ra ào ạt tại Bến Tre thì lão nông Tám Thưởng ở cồn Ốc (xã Hưng Phong, huyện Giồng Trôm) quyết không bỏ vườn dừa.
Ông lặn lội tìm giống dừa mới có hiệu quả kinh tế cao, áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật để nâng cao giá trị vườn dừa. Giờ đây, ông trở thành người trồng dừa giỏi nhất Việt Nam, sở hữu hàng chục giống dừa quý hiếm và đi đầu trong cuộc cải tạo vườn dừa ở quê hương Đồng Khởi…
Bảo tồn 20 giống dừa quý
Ông Tám Thưởng đang chăm sóc dừa giống
Đến cồn Ốc, hỏi nhà ông Tám Thưởng (Đỗ Thành Thưởng), hầu như ai cũng biết. Chúng tôi đến đúng lúc ông Tám vừa đi vườn về. Ông lấy sào móc dừa tươi đãi khách và dẫn chúng tôi tham quan vườn dừa.
Ông Tám nhớ lại: “Lúc đó, nhiều người đốn dừa để trồng cây khác. Tôi cũng phá bỏ nhiều cây dừa lão để trồng… giống dừa mới với suy nghĩ, cây dừa đã gắn chặt mấy đời với gia đình mình nên không nỡ bỏ. Với lại, dừa là thế mạnh kinh tế của Bến Tre, thế nào cũng có giải pháp phát triển, nông dân sẽ sống được với vườn dừa”.
Ông lặn lội đi tìm cây giống thì gặp đoàn cán bộ Viện Nghiên cứu dầu và cây có dầu VN gợi ý trồng thử nghiệm giống dừa PB121 (lai giữa dừa lùn Malaysia với phấn dừa cao Tây Phi). Ông Tám Thưởng vừa mừng mà cũng vừa lo vì “không biết giống mới có phù hợp với đất cồn hay không”, nhưng rồi ông “bấm bụng” làm đại. Mấy công dừa lão bị đốn hạ và thay bằng giống dừa PB121.
Ông Tám kể: “Tôi đem mấy chục trái dừa giống lạ về trồng, ai thấy cũng la trời, cho rằng dừa trái có chút xíu (khoảng 1kg/trái), bán được bao nhiêu tiền?”.
Nhờ chịu khó tìm tài liệu hướng dẫn trồng dừa, không quản công chăm sóc và cũng nhờ đất cồn Ốc giàu phù sa nên 75 cây dừa PB121 của ông Tám phát triển rất tốt. 3 năm sau, dừa ra bông và cho trái khá to, rất sai, khoảng 140-150 trái/năm (cao hơn dừa địa phương 20-40 trái), tỷ lệ dầu cao hơn nên giá bán cũng không thua kém…
Năm 1999, ông Tám Thưởng và giống dừa PB121 được trao giải thưởng là huy hiệu bằng vàng 18k (trọng lượng 3,5 chỉ) và tấm phù điêu “Tree of life award” – giải thưởng Cây của cuộc sống của Hiệp hội Dừa châu Á - Thái Bình Dương. Từ đó, biệt danh “vua dừa” được người dân đặt cho lão nông này.
Ông Tám “khoe” chúng tôi các giống dừa mới “tầm” được như: dừa núm 2 mo nang xanh, vàng; dừa ẻo xanh, đỏ; dừa dứa... Ông bảo, dừa núm 2 mo nang được 15 cây (giống từ Rạch Giá, Kiên Giang). Loại dừa này cho trái lớn hơn dừa xiêm nhưng nước uống rất ngọt và thơm; giá bao giờ cũng cao hơn dừa xiêm mà không đủ bán. Ông Tám còn nhân giống được 80 cây dừa ẻo vì nó có nhiều đặc tính hay.
Ngoài việc cho nhiều trái (có buồng 80 trái), nước dừa ẻo rất tốt cho những người nóng sốt, du khách nước ngoài rất ưa chuộng. Dừa dứa được xem là đặc sắc nhất bởi hương vị đặc trưng, cả nước và cái dừa đều thơm mùi lá dứa.
Đến nay, ông Tám Thưởng đã trồng, lưu giữ 20 giống dừa quý hiếm của Việt Nam (như dừa ta, dừa xiêm, dừa dâu, dừa ẻo, dừa sọc…) và sưu tầm, lai tạo nhiều giống dừa có nguồn gốc ngoại nhập như như dừa dứa Thái Lan, dừa lai PB121, JVA1, JVA2. Đây là những giống dừa được đánh giá có hiệu quả kinh tế cao.
Vườn dừa kiểu mẫu
Ông Tám Thưởng là một trong số ít nông dân ở Bến Tre tiên phong trồng dừa theo phương pháp khoa học. Cây dừa là lợi thế kinh tế của Bến Tre nhưng tập quán lâu đời tại “đảo dừa” này là độc canh.
Hiện, khu vực cồn Ốc đã hoàn thành việc thay thế các giống dừa bị thoái hóa bằng các giống nhập nội, dừa lai, dừa bản địa năng suất và hiệu quả kinh tế cao. Đó là các giống dừa JVA, PB121, dừa ta, dừa bung, dừa dâu, dừa ẻo, dừa xiêm... Nhờ bắt tay thực hiện mô hình trồng dừa xen canh kết hợp, sản lượng dừa ở địa phương đã tăng hơn 30%. |
Ông Tám suy nghĩ, muốn sống được từ cây dừa, chỉ có cách trồng đa canh, xen canh kết hợp, thiệt cây này thì còn cây kia. Ông giải thích: “Mô hình kinh tế đa chủng loại này không phải là vườn tạp, bởi nó được thiết kế phân tầng: trên là dừa, giữa là cây ăn trái và dưới cùng là mương vườn nuôi tôm càng xanh, cá...”.
Ông đưa bưởi da xanh, bưởi Năm Roi, quýt, cam, chanh trồng xen trong vườn dừa, tận dụng mặt nước mương vườn nuôi cá tai tượng, tôm càng xanh. Dừa lọc bớt ánh sáng cho cây ăn trái phát triển.
Ngược lại, cây ăn trái cung cấp dư lượng phân bón và cải thiện đất nhờ xác lá khô phân hủy, giúp dừa tăng năng suất. Thực tế, vườn trồng theo phương thức này tại cồn Ốc, năng suất dừa tăng hơn 40% so với độc canh. Tổng thu nhập nâng lên từ 50–100 triệu đồng/ha/năm; trong khi trồng theo lối cũ chỉ thu được 10–15 triệu đồng/ha/năm…
Hiện nay, vườn dừa 2,5ha và cây ăn trái của ông Tám Thưởng cho thu nhập 7-8 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, ông còn nguồn thu rất lớn từ tôm, cá, dừa giống và nuôi ong lấy mật. Vườn nhà ông trở thành điểm tham quan, học hỏi kinh nghiệm của nhiều cán bộ nông nghiệp và nông dân. Ông cũng được Viện Tài nguyên di truyền thực vật quốc tế tặng bằng danh dự “Người trồng xen, nuôi xen trong vườn dừa giỏi nhất Việt Nam”.
Chia tay chúng tôi, lão nông 72 tuổi này tuyên bố: “Sẽ tiếp tục tìm và bảo tồn nhiều giống dừa quý cho quê hương”.
Bình Đại
