Lập trình để bắt chước cảm xúc
“Khỏe không Luca. Lâu rồi không gặp”, robot Robin được lập trình với giọng nói của một bé gái 7 tuổi, hỏi con trai Meagan. Meagan cho biết, mới chỉ gặp Robin một lần sau khi Luca nhập viện được vài ngày. “Thật bất ngờ là nó vẫn nhớ thằng bé”, Meagan nói.
Theo hãng tin AP, Robin cao khoảng 1,2m với màn hình lớn hiển thị khuôn mặt hoạt hình, là robot trị liệu sử dụng AI, được lập trình để vào vai một cô bé hỗ trợ cảm xúc tại các viện dưỡng lão hoặc khoa nhi bệnh viện.
5 năm sau khi ra mắt tại Mỹ, Robin đã trở thành một khuôn mặt quen thuộc tại 30 cơ sở y tế ở các bang California, Massachusetts, New York và Indiana. Hiện có rất nhiều robot được lập trình để mô phỏng, biểu đạt, hay nói nôm na là “bắt chước” cảm xúc của con người như Robin.
Kênh Fox News đưa tin, mới đây Disney Research - mạng lưới phòng nghiên cứu hỗ trợ cho Công ty Walt Disney, đã hợp tác cùng tập đoàn Nvidia và Google DeepMind - phòng thí nghiệm nghiên cứu AI thuộc sở hữu của Google, phát triển một robot AI hình người. Robot này sử dụng một công cụ mô phỏng vật lý mã nguồn mở có tên Newton, được thiết kế để đào tạo phản hồi cảm xúc và kỹ năng vận động cho robot.
Ban đầu, một người sẽ điều khiển robot từ xa để hướng dẫn hành vi cho robot. Ví dụ, khi ai đó tiếp cận robot một cách ngại ngùng, người điều khiển sẽ phản ứng tương tự, dạy robot cách phản chiếu cảm xúc ngại ngùng đó. Những tương tác này được ghi lại và đưa vào hệ thống AI để phân tích mọi chuyển động và phản ứng.
Sau quá trình huấn luyện trong môi trường mô phỏng, robot đã có thể nhận diện và phản ứng với các “tâm trạng” khác nhau của con người. Nhờ Newton, một môi trường ảo chân thực được tạo ra để huấn luyện robot. Điều này cho phép robot thực hành các tác vụ phức tạp (như tương tác với các vật thể hoặc di chuyển qua địa hình khó khăn) trước khi thực hiện trong thế giới thực.
Giải pháp bổ sung
Xuất hiện tại Đại học Zimbabwe ở thủ đô Harare, Zimbabwe vào tháng 12-2024, Sophia - robot hình người sử dụng AI, thu hút mọi ánh nhìn với khả năng bắt chước biểu cảm khuôn mặt, trò chuyện với mọi người xung quanh như con người.
Sophia được mô tả là một “nhà nữ quyền” hoạt ngôn khi có thể trả lời mọi câu hỏi. Robot này được tạo ra bởi Công ty Hanson Robotics, có trụ sở ở Hồng Công (Trung Quốc) vào năm 2016 và được cấp quốc tịch Saudi Arabia năm 2017, trở thành công dân robot đầu tiên trên thế giới.
Những robot như Sophia, Robin hoặc những chatbot sử dụng AI đang thay thế con người ở một số lĩnh vực như lễ tân khách sạn, nhân viên hỗ trợ khách hàng, chăm sóc y tế, giáo dục - đào tạo, giải trí, công nghiệp và sản xuất, thậm chí cả an ninh và quân sự…
Tuy nhiên, các chuyên gia công nghệ cho rằng, AI khó (hoặc chưa thể) thay thế con người trong các lĩnh vực liên quan đến cảm xúc sâu sắc; phán đoán đạo đức, pháp lý; sáng tạo nghệ thuật tự do; y tế chuyên sâu và ra quyết định trong tình huống phức tạp, không thể lường trước.
Như trong lĩnh vực chăm sóc y tế, báo The Guardian dẫn lời TS Roman Raczka, khẳng định AI có thể hỗ trợ về mặt tâm lý nhưng không thể thay thế hoàn toàn sự tương tác và cảm giác con người. AI không thể cho người bệnh sự đồng cảm thật sự, không thể mang đến cho bệnh nhân cảm xúc tinh tế mà chỉ con người mới có thể cảm nhận đầy đủ.
Theo TS Roman Raczka, AI chỉ nên được xem là một giải pháp bổ sung, chứ không thể thay thế con người trong chăm sóc sức khỏe y tế.
Đó là còn chưa kể đến những rủi ro mang lại nếu lạm dụng AI. Một số nghiên cứu mới đây của các chuyên gia tại Canada cho thấy, tình trạng rối loạn tâm thần AI (AI psychosis) ngày càng gia tăng.
Đây là hiện tượng những người, thông qua các cuộc trò chuyện với chatbot, bị thuyết phục rằng những điều tưởng tượng là có thật. Một số trường hợp được ghi nhận bị hưng cảm và ảo tưởng cứu thế, thậm chí có hành vi bạo lực.
Báo The Wall Street Journal đã đưa một dẫn chứng cụ thể với trường hợp Stein-Erik Soelberg, 56 tuổi, hoạt động trong lĩnh vực công nghệ lâu năm, từng là giám đốc điều hành của Yahoo. Ông chuyển đến sống cùng với mẹ, bà Suzanne Eberson Adams, 83 tuổi, ở TP Greenwich, bang Connecticut, Mỹ, sau khi ly dị.
Vốn có tiền sử bất ổn về thần kinh, nghiện rượu và từng có ý định tự tử, sau một thời gian sử dụng ChatGPT, Stein-Erik Soelberg trở nên hoang tưởng và cuối cùng đã giết mẹ mình rồi tự sát. Sự việc đã gây rúng động dư luận sau khi truyền thông đưa tin vào cuối tháng 8 vừa qua.
Trước những mặt trái đến từ AI cùng với việc còn nhiều tranh cãi về đạo đức trong sử dụng AI, những thách thức trong quản lý công nghệ này, các chuyên gia cho rằng con người vẫn phải được đặt vào trung tâm của mọi công việc, mọi lĩnh vực và AI chỉ là công cụ phối hợp để giúp con người thực hiện công việc đạt hiệu quả cao nhất.
