Theo thống kê chưa đầy đủ, trên địa bàn TPHCM có hơn 3.000 đại lý cho thuê băng, đĩa hình và số điểm kinh doanh băng, đĩa ca nhạc cũng lên tới hàng ngàn. Số điểm biến động “nay mở - mai dẹp” ước khoảng trên dưới 10%. Không có gì bảo đảm hoạt động kinh doanh này bền vững và mang lại đồng lời dễ dàng như trước.
Băng đĩa lậu lao đao
Sau thời điểm phát triển truyền hình kỹ thuật số và truyền hình cáp, sau khi ra mắt kênh truyền hình của hãng Walt Disney trên hệ thống truyền hình cáp có thu tiền ở TPHCM, Hà Nội, thị trường cho thuê băng, đĩa lập tức bị ảnh hưởng. Khách thuê phim truyện và phim bộ thưa thớt hơn, giảm trên 30%. Giới phát tán băng đĩa lậu ở Huỳnh Thúc Kháng, trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, Hùng Vương bớt hẳn sự ồn ào mời chào, níu kéo khách qua đường.
Ở một số siêu thị, các loại băng đĩa trôi nổi vẫn còn bày bán công khai.
Họ than với nhau rằng trên màn ảnh đang có nhiều phim hấp dẫn nối tiếp nhau làm sao làm ăn sung như trước đây. Vốn nhạy cảm với thị trường, họ chuyển sang “chế tác” phim hoạt hình pha sex, phim lắp ghép Việt Nam trộn lẫn phim nước ngoài để tạo xì-tin mới, phim lấy từ mạng ghép một số người mẫu, diễn viên đóng cảnh đồi trụy…, nhưng xem ra cũng không nên cơm cháo gì.
Trong khi đó, các đại lý băng đĩa mất dần lợi thế - do các hãng truyền hình cạnh tranh nhau, tung ra nhiều chương trình gây ấn tượng, chiếu phim hay, đủ loại, đủ màu sắc thi đố, thi kể, thi diễn thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng thuộc mọi đối tượng trong xã hội.
Đã vậy, các kênh truyền hình cáp ngày càng hạ giá lắp đặt, hạ giá cước làm tê liệt hệ thống phát tán băng, đĩa lậu, đồng thời làm lao đao hơn 3.000 đại lý băng đĩa đang hoạt động hợp pháp. Phải xem sự cạnh tranh này là chuyện bình thường trong xu thế phát triển và hội nhập hiện nay.
Sắp tới, khi các hãng phim tư nhân hoạt động mạnh hơn, các công ty giải trí nhập nhiều phim hay của nước ngoài, hy vọng sẽ tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh đời sống điện ảnh phong phú hơn. Thí dụ, 2 bộ phim tương đương nhau, đơn vị nhà nước không thể kê kích nhập giá cao hơn tư nhân được.
Muốn có lời phải vi phạm!
Sau khi khảo sát thực tế tình hình kinh doanh băng đĩa, chúng tôi thấy nếu các đại lý cho thuê băng đĩa nghiêm chỉnh chấp hành mọi quy định hiện hành, nghĩa là nếu chỉ cho thuê hay bán phim có dán tem nhãn của Cục Điện ảnh sẽ rất dễ… dẹp tiệm!
Băng đĩa không nhãn mác được bày bán tràn lan ở các điểm kinh doanh.
Với nào là tiền thuê nhà, tiền mua băng đĩa, tiền sinh hoạt phí các loại, tiền thuế, tiền “chung chi” ít nhiều (không có khoản này đố ai làm được)… mỗi cửa hàng trung bình tốn trên 5 triệu đồng/tháng, bằng giá cho thuê gần 2.000 băng. Như vậy nếu chỉ giao dịch loại trong luồng chắc chắn lỗ chổng gọng.
Muốn có lãi, các đại lý ít nhiều cho thuê loại phim ngoài luồng không tem nhãn, bao gồm loại có nội dung bình thường (không độc hại), loại mới bị ăn cắp bản quyền (cả phim VN lẫn nước ngoài), loại bạo lực, sex nhẹ, ma quái (lúc này khá phổ biến). Khi được hỏi: không sợ đoàn 814 bắt sao?
Một chủ đại lý băng đĩa trên đường Hai Bà Trưng dửng dưng “Trời kêu ai nấy dạ”. “In sang lậu, lấy phim miễn phí từ trên mạng, từ truyền hình cáp… cách nào thì cũng phải có vi phạm mới sống được” - chị Béo, chủ một cửa hàng băng đĩa lớn trên đường Võ Văn Tần tâm sự.
Chị ca cẩm: “Nhiều lần muốn dẹp tiệm lại thôi vì lỗ còn nặng hơn”. Đó là một nghịch lý lớn hiện nay. Người ta nói điểm nào không vi phạm nghĩa là phải “tay trong” biết trước lúc bị kiểm tra. Khi ấy, đĩa không hợp lệ đem giấu, trưng ra toàn băng đĩa có nhãn kiểm soát.
Ông Nguyễn Duy Minh, giám định viên trưởng tổ chức giám định tư pháp về văn hóa TPHCM nhận định: Chúng tôi thấy hầu hết là băng đĩa không dán tem nhãn kiểm soát. Băng đĩa sao chép từ nhiều nguồn: nhân bản từ những băng đĩa hợp pháp; thu lại từ các kênh của truyền hình.
Truyền hình cáp như một ngân hàng cho họ thu phim. Thí dụ chương trình “Gala cười” trên VTV3 mới phát là ngoài thị trường có ngay. Loại sao chép từ mạng xuống có khi nguyên xi, có khi được dàn dựng, biên tập lại. Tháng cao điểm, chúng tôi giám định tới 40 vụ, vụ lớn nhất gần 200.000 đĩa.
Tình hình băng đĩa độc hại phát tán trên thị trường hiện nay đáng báo động vì có 4 nguồn cung: trên mạng, tự quay không kịch bản, phim có kịch bản, tự lắp ghép biên tập. Tất cả làm tại thành phố có tổ chức qui mô và khá bài bản. Loại phim sex châu Á có tên tựa là những diễn viên điện ảnh, người mẫu, ca sĩ Việt Nam. 1 tựa phim nhân ra vài trăm bản.
Thương xá, siêu thị, ngoại thành đều có…
Một cửa hàng bán đĩa trên đường Nguyễn Thị Minh Khai.
Dư luận đã lên tiếng về tình trạng bán băng đĩa sai quy định tràn lan ở Thương xá Tax. Ở một số siêu thị khác trên đường 3-2 cũng có hiện tượng bán băng đĩa ngoài luồng nhiều vô kể. Cách nay khoảng 6 tháng, sau khi báo chí phản ánh tình trạng này, CA phường Bến Nghé quận 1 đã kiểm tra 5 quầy băng đĩa tại tầng trệt giáp bãi giữ xe Thương xá Tax, tạm giữ 1.984 băng đĩa các loại.
Trưởng CA phường Bến Nghé, trung tá Phạm Văn Sáu khẳng định bằng văn bản: “Tiếp tục tổ chức kiểm tra các cửa hàng kinh doanh băng đĩa trên địa bàn phường nhằm chuyển hóa cơ bản lĩnh vực về văn hóa phẩm ở chợ Huỳnh Thúc Kháng và Thương xá Tax trong thời gian tới”.
Ông Nguyễn Thành Tấn, Phó Giám đốc Sở VHTT TPHCM cho biết: “Hiện nay các cửa hàng băng đĩa hầu hết là loại không tem nhãn do chạy theo đồng lời mà không nghĩ đến tác hại cho xã hội. Gần đây băng đĩa lậu giảm ở khu vực nội thành nhưng lại tăng lên ở vùng ven và ngoại thành.
Với những nỗ lực cao, các đoàn kiểm tra liên ngành 814 và lực lượng công an làm việc có hiệu quả, một tuần cao điểm xử lý trên 10 vụ buôn bán băng đĩa lậu. Một vụ lớn nhất từ trước đến nay đã thu giữ trên 178.000 đĩa lậu ở quận 8 (chủ bỏ trốn và vụ này còn đang trong vòng điều tra làm rõ để xử lý theo luật).
Còn nhà báo hỏi tôi có hiện tượng bao che, đỡ đầu không? Tôi cho rằng không có, vì chuyện kiểm tra hiện nay làm rất mạnh và thực hiện ở nhiều cấp. Bao che sao được (!). Thí dụ cán bộ thuộc đoàn kiểm tra thành phố bao che thì bị quận kiểm tra, quận che thì phường làm, còn phường che thì thành phố xử lý”.
Phó Giám đốc Nguyễn Thành Tấn còn nhận định: Ở đây có nguyên nhân là lượng băng đĩa sản xuất trong nước chưa đáp ứng nhu cầu. Như vậy, bên cạnh việc tạo ra nhiều sản phẩm trong nước, chúng ta cần tăng cường kiểm tra, ngăn chặn và xử lý văn hóa phẩm độc hại.
XUÂN THÁI
