
Sau hơn 2 năm chuẩn bị cơ sở hạ tầng cho công trình thủy điện được xem là lớn nhất Đông Nam Á, ngày 2-12, Nhà máy Thủy điện Sơn La chính thức được khởi công. Và dòng sông Đà hùng vĩ đã từng đi vào thơ ca, vào tùy bút của cố nhà văn Nguyễn Tuân chính thức được chặn dòng tại bản Pá Vinh 2, xã Ít Ong (thuộc huyện Mường La, tỉnh Sơn La), đánh dấu sự ra đời một công trình hoành tráng của thế kỷ 21.
Chặn dòng chảy: tất cả đã sẵn sàng

Toàn cảnh công trường Nhà máy Thủy điện Sơn La, công trình quan trọng quốc gia và lớn nhất Đông Nam Á, sẽ được chính thức khởi công vào ngày 2-12-2005. Ảnh: Đức Minh
Tính đến chiều qua, 1-12, những hạng mục cuối cùng cho ngày chính thức lấp dòng, khởi công nhà máy cơ bản đã được hoàn tất. Con sông Đà – nhánh lớn nhất trong hệ thống sông Hồng cuồn cuộn thuộc địa phận bản Pá Vinh 2 ngày nào giờ trở nên bé nhỏ, hiền hòa.
Khoảng cách hai bờ đã được khép lại, đến chiều qua chỉ còn cách nhau 15m. Chỉ còn đợi phút ấn nút khởi công, đá sẽ ào ạt đổ xuống chính thức chặn đứng dòng chảy. Công trình thế kỷ sẽ mọc lên từ đây.
Để có được như ngày hôm nay, suốt hơn 2 năm qua, kể từ khi những cỗ máy xúc đầu tiên được đưa lên đại công trường thủy điện, đến nay, đã có hàng vạn lượt kỹ sư, công nhân thay nhau làm việc suốt ngày đêm. Những con người nhỏ bé trước đại ngàn Tây Bắc này đã đào 8,1 triệu mét khối đất đá, san phẳng hoàn toàn 450 ha.
Hơn 5.200 kỹ sư, công nhân đã tập kết để ngăn dòng, xây đập, dựng nhà máy. “Ở đây, không hề có đêm”- anh Đỗ Văn Tuân, công nhân thuộc Tổng Công ty Xây dựng và phát triển hạ tầng Licogi, tâm sự. Trước mắt chúng tôi, hai con đê quai dài 1,2km chạy chặn ngang sông đã dần hiện lên lừng lững.
Thủy điện Sơn La có 6 tổ máy, với công suất 2.400MW (Hòa Bình là 1.920MW), sản lượng điện hằng năm trên 10 tỉ kWh. Tổng mức đầu tư ban đầu gần 37.000 tỉ đồng. Những lúc cao điểm số kỹ sư, công nhân lên đến 14.000 người. Việc xây Thủy điện Sơn La sẽ nâng mức GDP bình quân đầu người ở Tây Bắc vào năm 2010 gấp 2,8 lần và năm 2020 gấp 6,6 lần so với năm 2000. Tỷ trọng ngành công nghiệp- xây dựng từ 15,2% lên 36% vào năm 2020 và tỷ trọng dịch vụ của các tỉnh Tây Bắc cũng sẽ được nâng từ 33,2% năm 2000 lên 48% vào năm 2020. |
Đi dọc đê quai, từ bên tả ngạn đã được đổ bê tông kiên cố. Nhìn sang dải đê bên kia hữu ngạn, anh Lưu Thế Biểu, Phó trưởng Ban quản lý dự án Nhà máy Thủy điện Sơn La, tự hào: “Dời núi, ngăn sông, việc này anh em chúng tôi đâu có kém Nữ Oa đội đá vá trời, Ngu Công dời núi”.
Nhìn theo tay anh chỉ, hai chặng đê quai như hai con rồng lớn vắt ngang sông, chỉ chờ đồng hồ điểm đúng “giờ vàng” sẽ được đổ đất nối liền. Nhà máy thủy điện sẽ được dựng lên, nguồn điện sẽ được phát sáng sau 3 năm nữa. Năm 2012, tổ máy cuối cùng sẽ phát điện.
Tổng Giám đốc Tổng Công ty Điện lực Việt Nam Đào Văn Hưng – người đã lên đây từ mấy ngày qua cũng rời phòng họp ra công trường.
Những con số thống kê mới nhất do anh em trong Ban quản lý dự án báo cáo đã khiến ông nhẹ nhõm: 125 km đường giao thông trong và ngoài công trường đã được xây dựng; 2 cầu tạm dầm thép dài 990m qua sông Đà đã hoàn tất; cảng tổng hợp Mường La đã hoàn thành, đáp ứng được yêu cầu vận chuyển vật liệu thi công cho công trình; điện, nước, nhà ở, thông tin liên lạc cũng đã bảo đảm đáp ứng đủ cho yêu cầu thi công.
Vì đất nước, hàng nghìn hộ dân di dời
Theo thiết kế, khi dòng sông Đà chính thức bị chặn, mực nước lòng hồ sông Đà dâng cao, phủ trùm một vùng có tổng diện tích khoảng 44.000km2 (dung tích chứa 9,26 tỉ m3, mực nước dâng bình thường là 215m và mực nước chết là 175m).

Những ngôi nhà sàn vừa mới cất lên tại xã Chiềng Bằng (huyện Quỳnh Nhai, Sơn La) để đón các hộ dân tái định cư đã nhường đất cho công trình thủy điện Sơn La. Ảnh: Đức Minh
Nghĩa là, sẽ có nhiều khu dân cư, di tích, danh thắng của 3 huyện Mường La, Quỳnh Nhai, Thuận Châu (Sơn La) mãi mãi chìm trong biển nước. Ngay giai đoạn 1, 3 huyện trên sẽ có 145 bản thuộc 17 xã sẽ bị ngập. Gần 14.000 ha đất sẽ nằm gọn trong lòng hồ. Từ đầu năm đến nay, đã có trên 2.100 hộ sống tại 53 bản làng thuộc 5 xã đã được di dời.
Từ nay đến 2010, còn trên 16.000 hộ tiếp tục phải di dời đến nơi ở mới. Vướng mắc lớn nhất là ở công việc này, dù Nhà nước đã dành hơn 10.000 tỷ đồng, chiếm gần 1/3 tổng vốn đầu tư của dự án cho công tác di dân, tái định cư.
Nhìn chiếc xe chầm chậm đưa những hộ cuối cùng trong diện phải di dời trong đợt này đến nơi ở mới, Bí thư Huyện ủy Mường La Cầm Văn Chính trầm giọng: “Bà con cũng tâm tư lắm.
Nhiều người tha thiết đề nghị chính quyền bố trí cho được tái định cư ở ngay xã khác trong huyện. Bỏ nơi sinh sống từ hàng trăm năm nay đến nơi xa lạ, có ai là không nuối tiếc?”.
Nhưng, vì công trình chiếm tới một nửa tổng sản lượng điện của 11 nhà máy thủy điện trong cả nước này, vì sự phồn thịnh của Tây Bắc, vì đất nước, đồng bào sẵn sàng rời bỏ những bản làng, danh lam, di tích... đã trở nên thân thương, quen thuộc để đến định cư ở những làng bản mới.
Chặn dòng đợt 2 công trình Nhà máy Thủy điện A Vương Theo kế hoạch, sau khi chặn dòng, các đơn vị thi công của Tổng Công ty Thủy lợi 4 sẽ tập trung hoàn thiện móng và vai đập để đảm bảo tiến độ đến đầu tháng 1-2006 tiến hành đổ bê tông đập chính. Đập chính của công trình thi công theo công nghệ bê tông đầm lăn được coi là hiện đại nhất và lần đầu tiên có ở Việt Nam. Công trình Nhà máy Thủy điện A Vương có công suất 210 MW với tổng vốn đầu tư gần 4.000 tỷ đồng. |
QUỐC HỢP-VĂN PHÚC
Tin, bài liên quan:
Khởi công công trình thủy điện Sơn La