Chủ động lựa chọn
Nếu như những năm trước, doanh nghiệp Việt thường đứng trước 2 lựa chọn: nỗ lực đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế để được chấp nhận hoặc chấp nhận đứng ngoài sân chơi toàn cầu. Thời điểm đó, các chuẩn mực xanh, bền vững, trách nhiệm xã hội được xem như rào cản kỹ thuật, đôi khi khiến nhiều doanh nghiệp e ngại vì chi phí đầu tư ban đầu lớn.
Tuy vậy, vài năm trở lại đây, tư duy ấy đang thay đổi rõ rệt. Từ chỗ đi sau, ngày càng nhiều doanh nghiệp trong nước bắt đầu chủ động định hình chuẩn mực riêng, coi đây là lợi thế cạnh tranh thay vì nghĩa vụ phải thực hiện. Nói cách khác, thay vì bị buộc phải xanh, nhiều doanh nghiệp đang chọn xanh để dẫn đầu. Trong lĩnh vực sản xuất dược phẩm, Công ty CP Dược phẩm OPC là ví dụ. Bà Lê Thị Thúy Anh, Phó Tổng giám đốc OPC, cho biết, chiến lược của OPC là phát triển vùng trồng dược liệu để chủ động nguồn nguyên liệu, kết hợp với các công nghệ chiết xuất hiện đại để tạo ra những sản phẩm đột phá.
OPC cũng đã thực hành chuyển đổi số, cụ thể là hợp tác với Aribio của Hàn Quốc thực hiện dự án số hóa dữ liệu thuốc Việt Nam, thành lập Trung tâm ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong R&D và logistics để định tuyến giao hàng cũng như marketing. “Chúng tôi đã đầu tư 1 dự án là ứng dụng AI vào R&D dược liệu. Cùng với đó là đầu tư cho công nghệ chiết xuất hiện đại. Hiện chúng tôi đang sở hữu năng lực sản xuất chuyên sâu thông qua hệ thống chiết xuất hiện đại. Có hệ thống này, chúng tôi có thể tiêu chuẩn hóa, làm giàu các hoạt chất trong dược liệu. Từ đây đem lại những sản phẩm an toàn, chất lượng cao cho cộng đồng”, bà Lê Thị Thúy Anh chia sẻ.
Ở lĩnh vực nông sản tươi, Vina T&T đang xanh hóa xuyên chuỗi liên kết vùng trồng theo chuẩn, nâng cấp công nghệ sau thu hoạch, bảo đảm truy xuất và phù hợp tiêu chuẩn thị trường đích. Hiện doanh nghiệp này đã gắn “lá cờ” trái cây đi khắp các nước Mỹ, châu Âu, Australia… với các sản phẩm nổi tiếng như: thanh long, nhãn, xoài… Ông Nguyễn Đình Tùng, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Vina T&T Group, cho biết, Vina T&T đã xây dựng nhà máy và gần 2/3 diện tích phục vụ cho mảng xanh. “Chúng tôi chuyển đổi 100% năng lượng tái tạo dù khách hàng trên thế giới chưa yêu cầu. Sắp tới, chúng tôi cũng đầu tư thêm mảng năng lượng sạch để thay thế năng lượng hiện nay”, ông Tùng cho biết.
Nếu OPC và Vina T&T đại diện cho đầu nguồn, thì nhà bán lẻ là nơi chuẩn mực xanh phải được kiểm chứng bằng hành vi mua sắm. Ở vai trò này, Saigon Co.op đang cho thấy sự chủ động dẫn dắt của mình trong việc định hình thói quen tiêu dùng. Cụ thể, nhiều năm qua, nhà bán lẻ này đã ngừng kinh doanh túi nilon khó phân hủy, chuyển sang 100% túi tự hủy sinh học và túi tái sử dụng nhiều lần; thay thế ống hút/dao, muỗng nhựa bằng vật liệu bã mía, giấy, gạo và nguyên liệu thân thiện môi trường. Những thay đổi “nhỏ mà không nhỏ” này giảm đáng kể rác thải nhựa, đồng thời định hình thói quen của người tiêu dùng.
Bên cạnh đó, hệ thống vận động nhà cung cấp/đối tác chuyển đổi xanh, thể hiện bằng chính sách ưu tiên trưng bày - truyền thông cho sản phẩm đạt chuẩn; kết hợp khuyến mãi theo chủ đề xanh để chuẩn xanh trở thành giá trị cụ thể cho người dùng (tiết kiệm, bền, an toàn). Ông Nguyễn Ngọc Thắng, Phó Tổng giám đốc Saigon Co.op, cho biết, 16 năm nay, Saigon Co.op đã đồng hành cùng Báo Sài Gòn Giải Phóng duy trì chương trình “Tháng tiêu dùng xanh”. Chương trình vừa giúp người tiêu dùng nhận diện và ưu tiên sản phẩm an toàn, thân thiện môi trường, vừa tạo áp lực tích cực để doanh nghiệp thay đổi, đầu tư vào sản phẩm sạch, quy trình sản xuất tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu rác thải nhựa.
Ngoài hoạt động kinh doanh, Saigon Co.op chủ động phối hợp với cơ quan quản lý, tổ chức xã hội để phát động chương trình vì môi trường (thu gom rác tái chế, tuần lễ sống xanh, giáo dục tiêu dùng thông minh…). Đây là cầu nối giữa mục tiêu quốc gia về tăng trưởng xanh và hành vi hàng ngày của hàng triệu người tiêu dùng.
“Xanh” để tiến xa hơn
Trong chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Việt Nam đặt mục tiêu kép: vừa đạt thịnh vượng kinh tế, vừa bảo đảm môi trường bền vững và công bằng xã hội hướng tới một nền kinh tế xanh, trung hòa carbon vào năm 2050. 4 trụ cột chính gồm: giảm phát thải khí nhà kính; xanh hóa ngành kinh tế; xanh hóa lối sống - tiêu dùng bền vững; hoàn thiện cơ chế chính sách. Điều đó có nghĩa không chỉ sản xuất xanh ở đầu nguồn, mà chuẩn mực xanh phải được kiểm chứng ở đầu ra, nơi người tiêu dùng trực tiếp lựa chọn.
Thực tế những tháng đầu năm 2025 cho thấy nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp đã góp phần vào bức tranh tăng trưởng tích cực. Theo Bộ Công thương, chỉ số sản xuất công nghiệp tháng 8 vừa qua ước tăng 8,9% so với cùng kỳ; lũy kế 8 tháng đầu năm nay tăng 8,5% và riêng khu vực chế biến - chế tạo tăng 10%.
Đối với thương mại trong nước có sự khởi sắc rõ rệt khi tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 8 tháng đầu năm tăng 9,7%. Đặc biệt, ở lĩnh vực ngoại thương, kim ngạch xuất nhập khẩu 8 tháng ước đạt gần 600 tỷ USD, tăng 16,3% và dự kiến cả năm có thể cán mốc kỷ lục 800 tỷ USD với mức xuất siêu gần 14 tỷ USD. Bộ Công thương đánh giá, kết quả này đến từ việc doanh nghiệp chủ động đẩy nhanh đơn hàng, nỗ lực bám trụ thị trường và thích ứng với yêu cầu mới của thương mại toàn cầu, trong đó có tiêu chuẩn xanh.
Những kết quả trên đã khẳng định, trong bối cảnh hội nhập, chuẩn xanh không còn là lựa chọn, mà là điều kiện để tham gia cuộc chơi. Theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, những doanh nghiệp không đáp ứng đủ chuẩn xanh sẽ sớm bị loại khỏi thị trường, bởi đây là đòi hỏi thực tế từ người tiêu dùng. “Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, nên xanh hóa sản xuất, xanh hóa tiêu dùng là nhu cầu sống còn”, bà Vũ Kim Hạnh nói. Quan trọng hơn, bà Hạnh nhấn mạnh, phải thuyết phục song song cả hai phía: doanh nghiệp nghiêm túc thực hiện và người tiêu dùng sẵn sàng ưu tiên sản phẩm xanh với giá hợp lý. Khi cân bằng được 3 yếu tố chất lượng - giá thành - tiêu chuẩn môi trường, hàng Việt không chỉ giữ được thị trường nội địa mà còn đủ sức định hình chuẩn cạnh tranh mới trên thị trường quốc tế.
