Có lẽ, trong giới báo chí không hiếm chuyện các nhà báo viết văn. Điều thú vị nhất là khi đọc những trang văn của các nhà báo, người đọc luôn cảm nhận rất rõ nét sức sống động của các chất liệu mà họ tiếp cận và gom nhặt từ cuộc sống. Nhân dịp kỷ niệm ngày Báo chí Việt Nam 21-6, chúng tôi xin giới thiệu với bạn đọc 2 cuốn sách của các nhà báo đã và đang công tác tại Báo Sài Gòn Giải Phóng.
- Nhà báo Cao Minh và Lạ lùng bóng giai nhân
Tập bút ký với 325 trang (NXB Phụ Nữ - 2013) trĩu nặng những tâm tư, những nỗi niềm của tác giả về văn hóa, về tình người. Đây cũng là những cảm nhận văn hóa độc đáo của Cao Minh.
Có thể nói đây là những bài ca ca ngợi vẻ đẹp thuần phác của nền văn hóa Việt Nam, con người Việt Nam được bộc lộ qua hội hè, đình đám, lễ nghi phong tục và các hoạt động khác. Điều mà tác giả tập trung mô tả với tình cảm da diết đó chính là hồn quê. Với cảm nhận đó, tác giả đã hóa thân vào các hội hè, vào các nhân vật lịch sử, danh nhân văn hóa trên khắp mọi miền của đất nước, như Hội Lim với tiếng hát quyến rũ của các liền anh, liền chị xứ kinh Bắc. Như cảnh đẹp Sa Pa, như nhị nữ Trưng Vương, kỳ tích thành nhà Hồ, núi Tổ Ba Vì...
Với bài viết về Công nữ triều Nguyễn mở cõi, Cao Minh đã khiến người đọc ngỡ ngàng về bút ký khảo cứu về lịch sử này. Tác giả đã đưa ra ánh sáng công lao và sự nghiệp của một trang nữ lưu, góp phần to lớn vào công cuộc mở mang bờ cõi mà bấy lâu nay vẫn bị khuất chìm trong mớ thư tịch cổ. Người đọc cũng cảm nhận được cái tình của tác giả phả vào bài viết về nhà văn Vũ Đình Long, tác giả của những vở kịch nói nổi tiếng như Chén thuốc độc (1921), Tòa án lương tâm (1923).
Tuy với thể bút ký nhưng tác giả không ngại đi vào các góc khuất của các vĩ nhân. Trường hợp vị tướng tài ba Nguyễn Bình nay vẫn còn là một bí ẩn và bài viết về ông của Cao Minh dường như là bài báo đầu tiên nói được hơi kỹ về cuộc đời và sự nghiệp của tướng Nguyễn Bình.
Phải nói từng trang, từng trang viết của Cao Minh đều mang ý thức gạn đục khơi trong, để chắt lọc ra một cái gì đó mang hồn cốt văn hóa Việt, con người Việt. Và anh còn tranh thủ khai thác tối đa những người mà trong họ còn ẩn chứa tiềm tàng tinh hoa văn hóa, tựa như một cuốn từ điển sống, như trường hợp nhà văn Tô Hoài.
Từng là người lính giải phóng quân, rồi về công tác tại các báo Người Hà Nội, Thể thao Văn hóa Hà Nội, Sài Gòn Giải Phóng… Cao Minh cũng thu hút bạn đọc với những bút ký văn học của anh vào các dịp Hà Nội giao mùa, nói về vẻ đẹp khôi nguyên của Hà Nội, nhưng cũng bức xúc và xót xa bởi vẻ đẹp đó cứ mất dần. Trong tất cả các bài viết, tác giả không chỉ nhằm phô diễn vẻ đẹp của văn hóa dân tộc mà đâu đây ta nghe như tác giả còn nén giấu một tiếng thở dài, một niềm tiếc nuối pha lẫn xót đau rằng, thuần phong mỹ tục cứ dần dần đội nón ra đi, và thế chân vào đó là những hủ tục mới và cả sự lấn sân của dòng văn hóa ngoại lai, dường như chúng đang lăm le soán ngôi chủ lưu của dòng văn hóa Việt tộc.
- Thơ Huy Cận qua Lửa thiêng
Nhà thơ Huy Cận là một trong những gương mặt lớn của thi đàn Việt Nam thế kỷ 20. Người ta nhắc nhiều đến tài năng của ông với những tác phẩm như Tràng giang, Xuân, Ngậm ngùi… Trong trường học, Huy Cận là một trong những nhà thơ được nhắc đến với tần suất tập trung. Với bạn đọc yêu thơ, Huy Cận là một tên tuổi không thể thiếu khi nhắc đến thơ mới và dòng thơ cách mạng. Thế nhưng, hiện nay lại có rất ít tác phẩm nghiên cứu về Huy Cận và còn hiếm hoi hơn thế là những tác phẩm nghiên cứu chuyên sâu về phong cách nghệ thuật của thơ Huy Cận.
Trong bối cảnh đó, tác phẩm Phong cách nghệ thuật thơ Huy Cận qua Lửa thiêng (Trung tâm Nghiên cứu Quốc học - NXB Văn học 2013) của TS Nguyễn Thị Kim Ửng, nguyên phóng viên Báo SGGP, là một tài liệu tham khảo đặc sắc về nhà thơ tài năng này. Khởi nguồn từ luận án tiến sĩ tại Trường Đại học Sư phạm TPHCM, khi đưa ra công chúng, tác giả đã bổ sung nhiều chi tiết, chỉnh sửa dựa trên các đóng góp của các nhà khoa học, tác phẩm đã vượt qua ngoài tầm một luận án để trở thành một công trình nghiên cứu.
Trong tác phẩm của mình, TS Kim Ửng đã vận dụng một số đặc điểm lý luận văn học phương Đông truyền thống và lý luận văn học phương Tây hiện đại để tìm hiểu, khám phá các khía cạnh từ thi pháp đến ngôn ngữ thơ đầy tính sáng tạo của nhà thơ Huy Cận. Công trình còn tập trung nghiên cứu sự hoàn thiện trong phong cách sáng tác của nhà thơ từ sau Lửa thiêng, đồng thời đánh giá tầm ảnh hưởng của tập thơ đối với các tác phẩm, nhà thơ cùng thời cũng như không lâu sau đó.
Để đạt được điều đó, tác giả đã chia tác phẩm nghiên cứu thành 4 chương với các chủ đề cụ thể: “Những nhân tố hình thành phong cách nghệ thuật thơ Huy Cận”, “Phong cách nghệ thuật thơ Huy Cận thể hiện qua vũ trụ thơ Lửa thiêng”, “Phong cách nghệ thuật thơ Huy Cận thể hiện qua ngôn ngữ thơ Lửa thiêng” và “Ảnh hưởng văn chương trong phong cách nghệ thuật thơ Huy Cận và sức lan tỏa của Lửa thiêng”.
Là một trong số ít tác phẩm nghiên cứu văn học mới xuất hiện trên thị trường sách, Phong cách nghệ thuật thơ Huy Cận qua Lửa thiêng là một tài liệu tham khảo hiếm hoi góp phần giúp bạn đọc có cái nhìn mới, sâu rộng hơn về một tài năng thơ quen thuộc - nhà thơ Huy Cận.
Hoàng Quốc Hải - Tường Vy
