Giáo dục đại học trước cơ hội và thách thức phát triển đào tạo e-learning

Ngày 16-10, Trường ĐH Mở TPHCM tổ chức hội thảo khoa học cấp quốc gia về “Quy định, điều kiện và giải pháp phát triển phương thức e-learning trong giáo dục đại học Việt Nam”. 

Hội thảo thu hút nhiều chuyên gia giáo dục và các trường đại học trên cả nước với nhiều tham luận chia sẻ về những kinh nghiệm của thế giới cũng như thực tế của việc phát triển phương thức đào tạo dựa trên công nghệ thông tin (e-learning) tại Việt Nam.

Thế giới đẩy mạnh đạo tạo e-learning

Theo PGS-TS Vũ Hữu Đức, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Mở TPHCM, đại dịch Covid-19 và các biện pháp giãn cách xã hội khiến học trực tuyến trở thành một hiện tượng lớn trong toàn bộ ngành giáo dục. Qua thời gian ban đầu, các trường và giảng viên đã có các biện pháp phù hợp với bối cảnh cộng thêm những giải pháp tốt hơn từ các nhà cung cấp dịch vụ internet và phần mềm, sự chia sẻ học liệu số từ khóa học, sự thích nghi của người học với môi trường số hóa… giúp quá trình học qua mạng đã có những cải thiện đáng kể.

Giáo dục đại học trước cơ hội và thách thức phát triển đào tạo e-learning ảnh 1 PGS-TS Vũ Hữu Đức, Trường ĐH Mở TPHCM phát biểu tại hội thảo 
Dẫn chứng thêm về sự phát triển của phương thức đào tạo e-learning, PGS-TS Vũ Hữu Đức chia sẻ: Một số nghiên cứu gần đây đã ghi nhận những thay đổi thái độ đối với học trực tuyến. Trong giáo dục phổ thông, theo một khảo sát 1.023 phụ huynh học sinh từ mẫu giáo đến lớp 12 tại Hoa Kỳ tháng 5-2021 cho thấy gần 2/3 phụ huynh sẽ xem xét việc học hoàn toàn trực tuyến như một giải pháp thay thế, 50% cân nhắc việc học tại nhà và 70% đề xuất một hình thức kết hợp giữa học trực tuyến và học trực tiếp (Strike Insight, 2021).

Trong giáo dục đại học, khảo sát 1.469 sinh viên và 1.286 giảng viên và nhà quản lý tại 856 trường tại Hoa Kỳ công bố vào tháng 5-2021 cho thấy sau đại dịch, 73% sinh viên cảm thấy thích lấy một số khóa học trực tuyến và 63% thích các khóa học kết hợp giữa trực tuyến và trực tiếp. Trong khi đó, có 53% thích dạy trực tuyến và 57% thích các lớp kết hợp (Kelly, 2021).

Chuẩn bị cho thời kỳ hậu đại dịch, người ta bắt đầu suy nghĩ về sự thay đổi của giáo dục đại học và e-learning dường như các cơ hội được nhìn thấy nhiều hơn. Một số nhà giáo dục cho rằng đại dịch chỉ là một sự kiện thúc đẩy sự thay đổi đã bắt nguồn từ trước cho việc hình thành một thời đại mới trong giáo dục đại học.

Đó là học phí đại học ngày càng cao và một thế hệ người học mới gắn với công nghệ số. Tuy nhiên, những trải nghiệm trực tuyến bắt buộc trong giai đoạn dịch bệnh đã làm giảm đáng kể rào cản tâm lý của người học, phụ huynh, giảng viên và các nhà lãnh đạo đại học đối với e-learning và trở thành tác nhân tạo ra sự thay đổi. Cùng với đó, các lãnh đạo của các đại học cũng cần suy nghĩ về việc tận dụng cơ hội này nhằm thay đổi cách thức hoạt động của nhà trường để mang lại lợi ích cho người học.

Giáo dục đại học trước cơ hội và thách thức phát triển đào tạo e-learning ảnh 2 Đại diện các trường tham gia trao đổi tại hội thảo 
Theo TS Lê Thái Thường Quân (Trường ĐH Mở TPHCM), năm 2021, Mạng lưới các trường đại học nghiên cứu trẻ ở châu Âu (YERUN) đưa ra ra báo cáo các đánh giá ảnh hưởng của đại dịch đến các trường đại học, các nỗ lực vượt qua của các trường và những kết quả đạt được trên 5 phương diện: Giáo dục, nghiên cứu, quốc tế hóa, gắn kết xã hội và quản trị. Trong cả 5 phương diện, ứng dụng công nghệ và truyền thông giữ vai trò hết sức quan trọng để các trường đại học vượt qua thách thức, thay đổi cách nhìn nhận và thay đổi để phát triển. Báo cáo của YERUN đưa ra các cơ hội cho các trường đại học sau đại dịch, trong đó liên quan đến e-learning là: nâng cao chất lượng giảng dạy thông qua tích hợp các công cụ và giải pháp số, đồng thời chú trọng đến tính chất nhân văn; đầu tư vào chuyển đổi các chương trình đào tạo hiện tại và xây dựng chương trình theo mô hình kết hợp, trong đó phát huy ưu điểm của tiếp xúc trực tiếp, trực tuyến và tương tác; xây dựng một số chương trình chung giữa một nhóm các trường đại học để dùng chung nguồn lực; xây dựng nội dung số để tăng khả năng lưu trữ, tái sử dụng và chia sẻ của người học; xây dựng mạng lưới hợp tác giữa các trường đại học có sinh viên quốc tế để tăng cường khả năng thu hút thông qua việc cho sinh viên nhiều lựa chọn hơn; tăng cường khả năng tiếp cận các chương trình đào tạo thông qua việc cung cấp các chương trình trực tuyến hoàn toàn và sinh viên ở bất cứ nơi đâu có thể theo học.

Cơ hội và thách thức cho giáo dục đại học Việt Nam

Theo PGS-TS Vũ Hữu Đức, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Mở TPHCM, sự phát triển của e-learning trong thời gian gần đây mở ra nhiều cơ hội cũng như thách thức cho giáo dục đại học Việt Nam.

Giáo dục đại học trước cơ hội và thách thức phát triển đào tạo e-learning ảnh 3 PGS-TS Vũ Hữu Đức phân tích những cơ hội và thách thức về đào tạo e-learing cho giáo dục đại học Việt Nam 
Về cơ hội, Việt Nam có thể nhanh chóng tiếp cận công nghệ và các mô hình giáo dục trên thế giới để áp dụng vào bối cảnh của mình, đặc biệt là khi xã hội nói chung, giảng viên và người học nói riêng đã thích nghi với phương thức học trực tuyến trong thời kỳ giãn cách xã hội.
Với lợi thế là hạ tầng internet phát triển nhanh chóng, người dân ngày càng quen thuộc với giao dịch qua mạng và quyết tâm của Chính phủ trong chuyển đổi số, e-learning Việt Nam trong giáo dục đại học có các cơ hội sau: Nâng cao giảng dạy và học tập theo mô hình kết hợp giữa học trực tiếp và học trực tuyến, giúp sinh viên xây dựng các kỹ năng cần thiết trong môi trường làm việc thay đổi trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Khai thác các tài nguyên học tập số toàn cầu và mở rộng hợp tác với các trường đại học trên thế giới để nâng cao chất lượng học tập, năng lực giảng viên và mức độ hội nhập quốc tế của nhà trường. Mở rộng các loại giáo dục trực tuyến và MOOCs nhằm tăng cường cơ hội học tập cho người dân, giảm khoảng cách thành thị và nông thôn cũng như thúc đẩy xã hội học tập, học tập suốt đời. Tham gia đào tạo cho doanh nghiệp thông qua các chương trình đào tạo ngắn hạn cấp chứng chỉ nhằm góp phần xây dựng nguồn lao động cho doanh nghiệp và tạo nguồn thu cho nhà trường.

Bên cạnh đó, các trường đại học Việt Nam đứng trước nhiều thách thức để phát triển e-learning: Thiếu một định hướng quốc gia về phát triển e-learning cũng như khung pháp lý cần thiết cho việc triển khai và bảo đảm chất lượng. Nguồn lực tài chính của nhà trường còn hạn chế, dẫn đến khó khăn trong việc đầu tư vào hạ tầng công nghệ và xây dựng nội dung số. Đội ngũ giảng viên chưa được đào tạo các kỹ năng cần thiết về ứng dụng công nghệ trong giảng dạy cũng như xây dựng nội dung số cho các khóa học trực tuyến hoặc kết hợp. Cạnh tranh tăng lên do sự thu hút người học từ các chương trình trực tuyến xuyên biên giới hiện nay với chất lượng cao, chi phí thấp và bằng cấp của các trường danh tiếng.

Vì vậy, bên cạnh sự nỗ lực của các trường đại học cần có sự can thiệp của Nhà nước trong việc xây dựng chiến lược phát triển e-learning trong giáo dục đại học Việt Nam cũng như các chương trình đầu tư hiệu quả để nâng cao nguồn lực cho các trường về hạ tầng công nghệ cũng như đào tạo giảng viên.

Theo GS-TS Nguyễn Minh Hà, Hiệu trưởng Trường ĐH Mở TPHCM, phương thức học tập, đào tạo dựa trên công nghệ thông tin (e-learning) đã phát triển nhanh chóng trên thế giới trong hơn 4 thập kỷ qua mang lại nhiều thay đổi lớn cho giáo dục đại học. Hội thảo này nhằm chia sẻ các kết quả của Đề án “Nghiên cứu về phương thức học tập, đào tạo e-learning trong giáo dục đại học và đào tạo trực tuyến mở dành cho đại chúng MOOCS (Massive Open Online Courses): Kinh nghiệm thế giới và ứng dụng tại Việt Nam” thuộc Chương trình Khoa học và Công nghệ cấp Quốc gia về Khoa học Giáo dục giai đoạn 2016 – 2020, đồng thời tạo cơ hội cho các nhà khoa học, các đơn vị và cá nhân quan tâm cùng nhau trao đổi để đóng góp cho các quy định, điều kiện và giải pháp phát triển phương thức e-learning trong giáo dục đại học tại Việt Nam.

Tin cùng chuyên mục