Thực tế cho thấy trên các đường cao tốc ở nước ta vẫn còn một số yếu tố mất an toàn, trong đó ngoài yếu tố chủ quan của người điều khiển phương tiện thì cũng có những yếu tố khách quan.
Chưa nghiêm chỉnh tuân thủ luật giao thông
Các đường cao tốc ở nước ta lần lượt ra đời, không chỉ góp phần giải tỏa áp lực lưu thông cho các tuyến đường hiện hữu mà còn giúp đưa các địa phương đến gần nhau hơn, do rút ngắn đáng kể thời gian đi lại. Không chỉ vậy, xét theo tỷ lệ số vụ tai nạn trên số phương tiện lưu thông thì tai nạn giao thông trên các tuyến cao tốc là khá thấp, vì mặt đường tốt, làn đường đủ rộng, không có các đường ngang và nhất là không có mô tô, xe máy chạy xen vào. Thế nhưng, thời gian qua cũng đã có những tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra trên một số tuyến cao tốc. Các lỗi chủ quan thường thấy là điều khiển xe chạy quá tốc độ cho phép, hoặc chạy khá chậm gây cản trở các xe khác và buộc xe khác phải vượt liên tục, từ đó trở thành tác nhân gây mất an toàn. Một số lỗi khác là chạy xe vào làn đường khẩn cấp. Việc vượt phải ở làn khẩn cấp có thể khiến người điều khiển xe đi trước ít chú ý để nhường đường, nếu gặp trường hợp trên đường này có xe dừng do sự cố thì rất dễ xảy ra tai nạn.
Một số yếu tố khác, dù không xem là lỗi nhưng cũng có thể trở thành yếu tố mất an toàn khi lưu thông trên đường cao tốc, là không kiểm tra xe kỹ trước khi đi vào đường này. Chẳng hạn, lốp không đủ hơi hoặc tình trạng hơi của các lốp không đều nhau, dễ dẫn đến nổ lốp khi ma sát quá lớn trên đường, nhất là vào lúc nắng nóng. Hay không kiểm tra phanh, đèn tín hiệu, đèn chiếu sáng, để bảo đảm việc lưu thông an toàn. Hay những trường hợp xe chở nặng, xe không chạy đủ nhanh hoặc tay lái mới…, đều có thể gây rủi ro cho bản thân và người khác khi đi vào đường cao tốc.
Những yếu tố khách quan
Những bất cập trong việc lắp đặt các thiết bị an toàn giao thông, bảo trì, bảo dưỡng đường… khiến không đảm bảo an toàn đường cao tốc là những yếu tố khách quan đối với người điều khiển xe, nhưng lại là lỗi chủ quan đối với các cơ quan quản lý giao thông.
Để bảo đảm an toàn giao thông trên các đường cao tốc, hệ thống biển báo, tín hiệu, đèn đường, dải phân cách… phải đầy đủ, được lắp đặt hợp lý và được thay thế kịp thời khi bị hư hỏng. Ngoài ra, lực lượng cứu hộ và xử lý các tình huống phải được huấn luyện và có kỹ năng tốt để xử lý phù hợp và kịp thời các sự cố xảy ra.
Không chỉ vậy, việc quản lý các tuyến cao tốc phải bắt đầu từ ngoài đường cao tốc, với hệ thống đường dẫn hợp lý, có biển báo đầy đủ, có các đường dự phòng để tránh trường hợp xe máy đi nhầm vào đường cao tốc, đồng thời phải chú ý ngăn chặn các yếu tố gây mất an toàn dọc đường cao tốc. Điều này là cần thiết để tránh ùn tắc ở điểm đầu và điểm cuối, đồng thời tạo được tâm lý tốt cho các tài xế trước khi vào cao tốc. Đặc biệt, trong suốt chiều dài của tuyến, phải có hệ thống giám sát và có lực lượng xử lý kịp thời đối với các yếu tố bất ngờ, như có xe bị hỏng, có người hoặc vật xâm nhập đường cao tốc, có sương mù hay có khói đốt đồng khiến che khuất tầm nhìn. Gần đây, trên tuyến cao tốc TPHCM - Trung Lương, có tình trạng người dân phá hàng rào bảo vệ để băng qua đường cao tốc. Việc này rất nguy hiểm, cần phải chấn chỉnh kịp thời. Trên đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai và đường cao tốc TPHCM - Long Thành đã xảy ra việc có kẻ quậy phá ném đá vào xe khách đang lưu thông. Hành vi này phải bị xử lý pháp luật để răn đe, ngăn chặn.
Bảo đảm an toàn giao thông trên các tuyến cao tốc phải gắn chặt giữa yếu tố ý thức chấp hành luật giao thông của người điều khiển phương tiện (và những người khác có liên quan) và yếu tố cơ sở vật chất kỹ thuật của tuyến đường. Bản thân người tham gia giao thông cần có ý thức tích cực khi lưu thông trên đường cao tốc, bởi sự bất cẩn hay mất an toàn từ phương tiện của mình có thể gây tai nạn thảm khốc cho bản thân và nhiều người khác, với mức độ nghiêm trọng cao hơn ở tuyến đường khác. Tương tự như vậy, mức độ an toàn của đường cao tốc không cao cũng gây ra rủi ro rất lớn. Do đó, cần tăng cường tuyên truyền với các biện pháp chế tài để hạn chế đến mức thấp nhất các rủi ro có nguy cơ xảy ra.
